Christenen voor het socialisme van Poetin

 

Als mijn geheugen mij niet in de steek laat was het de theoloog Dick Boer die in een verhaal over “Christenen voor het socialisme” sprak: Als ik naar de Tien Geboden kijk zie ik een klassenanalyse. Wie zoiets verkondigt heeft noch de Tien Woorden begrepen noch enig benul van wat een klassenanalyse is. Zal het Boer niet geweest zijn, het was in ieder geval iemand van Christenen voor het socialisme.
Het probleem met dat genootschap was dat ze helemaal niet voor “het socialisme” waren. Ze waren voor de Sovjet-Unie en alles wat er aan vastzat. En o wonder, iedere pretentie van “socialisme” is in Moskou al meer dan dertig jaar geleden overboord gegooid. Maar daar hebben we Dick Boer die oproept op te houden met het bewapenen van Oekraïne. Want Poetin heeft een punt. Dat punt komt na het vermaarde “maar” dat volgt na het verplichte nummer

Rusland heeft Oekraïne overvallen. De verontwaardiging daarover is terecht. De beelden van wat de oorlog aanricht spreken boekdelen. Dat Poetin het internationale recht aan zijn laars lapt staat buiten kijf.

Poetin werd getart door de NAVO, hij had duidelijk laten weten dat een NAVO–lidmaatschap van Oekraïne onacceptabel was. En zodoende. Geef hem eens ongelijk, zeggen de Christenen voor het socialisme anno 2022.
Welnu, zelfs als het verwoesten en moorden dit ongelijk niet bevestigt voor onze Christenen voor het socialisme dan zijn er de woorden van Poetin zelf die nogal duidelijk zinspeelt op verdere acties tegen buurlanden die eigenlijk “bij ons” horen. Daar zal ongetwijfeld ook wel een christenen-voor-het-socialisme-mouw aan te passen zijn, de Finnen/Esten/Letten/Litouwers hebben het er via de NAVO naar gemaakt.

Bij de ondertekenaars vinden wij de naam van Willem Schinkel, bij dezen min of meer een Chomsky voor Nederland, al is hij niet een Instituut van vele decennia her. Over Chomsky las ik een vertoog dat voor de anonieme auteur(s) inhield dat diens anarchisme er op neerkomt eens in de zoveel jaar maar op de Democraten te stemmen. Of dat helemaal eerlijk is zou ik niet durven zeggen maar als goeroe is hij dezer dagen van zijn podium gevallen. En dit geldt voor Neerlands bekendste kritisch-theoreticus dus al evenzeer. Eigenlijk was zijn engagement ten aanzien van BIJ1 al een teken aan de wand, met het benodigde respect voor Sylvana Simons kan dit toch echt wat mij betreft alleen als een curieus genootschap in een doodlopende weg gezien worden.
Maar roept de partij nu ook op te stoppen met het bewapenen van Oekraïne en onderhandelen met Poetin en toegeven aan zijn gerechtvaardigde eisen? Het zou mij niet verbazen.

Theoloog Stefan Paas zegt het volgende er op:

Dit is je reinste Poetinpropaganda. Russische beïnvloeding werkt blijkbaar. Waarom Poetin wél Oekraïne heeft ‘overvallen’ heeft hij overigens glashelder gemaakt. Koortsdromen over herstel tsarenrijk.

Volg zijn verhaal verder hier.

Het is verhelderend en tevens treurig stemmend. Over deze oprisping in Christenen voor het socialisme-stijl kan wat inmiddels misschien het bekendste citaat van Marx is, op zijn kop gezet worden.
In de dagen van de USSR was het een komedie, nu is het een tragedie.

– Afbeelding: By Silar – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=115849565

Hitler kwam de koloniale streken thuisbrengen in Europa

Of men het nu wil of niet: aan het eind van een doodlopend Europa (…) staat Hitler. Aan het einde van het kapitalisme, dat ernaar verlangt voort te leven, staat Hitler. Aan het einde van het formele humanisme en de filosofische verzaking, staat Hitler. p.30

Het is eigenlijk onbegrijpelijk, nee onvergeeflijk, dat een Nederlandse vertaling van Aimé Césaire’s Discours sur le colonialisme, eerst gepubliceerd in 1950, in 2022 verschijnt. Op de een of andere manier heeft het de tijd mee dezer dagen, maar dat maakt de omissie nog niet begrijpelijk. Frantz-Fanon kon wel vertaald verschijnen, zo’n vijftig jaar geleden, Césaire moest wachten. Misschien was het een te zwaar geschrift voor het Nederlands taalgebied, ook of zelfs voor communistische partijen (die had je toen).

Het openingscitaat hierboven zegt het afdoende: wat in Europa gebeurde onder de nazi’s was praktijk in de gekoloniseerde wereld. Het was zelfs nog (of zijn die woorden ongepast?) gaande na 1945, aan Franse zijde in Madagaskar en Indo-China, en – niet genoemd door Césaire – aan Britse zijde in Griekenland (!), Cyprus, Maleisië en, wat nog moest komen, Kenia en Zuid-Jemen. Voor Frankrijk stond de onderdrukking van Algerije nog voor de deur. De Europese pretentie van humanisme, vredesstreven en Verlichting is ook niet meer dan dat, pretentie. Hier kwam een Zwarte man van Martinique dit vertellen in het intellectueel walhalla van Frankrijk, in de vorm van een discours zoals verscheidene grote namen van witte mannen het op hun naam hebben.

Het is een kort en krachtig betoog dat uitnodigt tot veel meer citaten maar daartegen staan wetten en praktische bezwaren in de weg. Het verschijnt net in de dagen waarin Europa op eigen continent een koloniale veroveringsoorlog meemaakt. Césaire gelooft in de Sovjet-Unie, maar de belijdenis komt slechts in één zin en het Russische overheersingsstreven is eender en anders. Césaire’s boek is er ook om af te rekenen met het idee dat dit geweld nieuw en uniek is, al komt het harder aan omdat het tegen in overgrote meerderheid witte mensen gericht is.
Of het tot meer dient dan de broodnodige klaarheid over de koloniale geschiedenis te verschaffen zal de toekomst moeten leren. Wie of wat of waar is het proletariaat dat een einde moet maken aan koloniale barbarij? Een vraag die voor Césaire geen vraag was.

– Aimé Césaire, Over het kolonialisme. Uit het Frans vertaald door Grâce Ndjako. Amsterdam: De Geus, 2022. Reeks Publieke Ruimte. 102p., prijs €11,99. 

(Het zou goed zijn geweest onderscheid aan te duiden tussen de noten van de vertaalster en die van de auteur zelf).

– Afbeelding: Par Jean Baptiste Devaux, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=39217586