In gedachten aan de voet van de Oude Wester, wachtend op een De Profundis

De Westerkerk, ik heb er één online dienst meegemaakt in de lockdowntijd en voor dat doel vind ik hem niet geschikt. Of kan ik niet tegen dominees die ook eens even de actualiteit willen doen meeklinken en de Partij voor de Dieren laat protesteren tegen het de woestijn in jagen van de zondebok. Niet ik heb de Kerk verlaten, de kerk heeft mij verlaten. 

Jarenlang werd er gerestaureerd, en of de graven die er onder het plaveisel lagen nu geschonden werden of niet, mijn zuster en een schoolvriendin gingen er eens kijken. Een van de spittende werkers gaf mijn zus een koperen handvat dat uit de grond kwam, ongetwijfeld ooit verbonden geweest aan een kist. Of het daardoor kwam dat het onmiskenbaar spookte in de flat waar ze haar hele zelfstandige leven heeft gewoond, het valt niet te weten. 

 Als in een soort zonnedans zie ik lijn 13E en lijn 27 langs de Westermarkt rijden. Of - heel handige verbinding - buslijn 33, die de reis tussen mijn Eerste Grote Liefde en mij gemakkelijk maakte. Voorbij voorbij. Zoals ook de relatie, het wakker liggen op een al doorzakkende matras en de weemoed van het in de nacht doorpingelende carillon lieten mij voelen dat het niet goed ging en we waren onmachtig er iets aan te doen. Het zal allemaal wel een Hogere Bedoeling hebben gehad. 

Het verwaarloosde studentenhuis waar zij woonde is gesloopt voor een enorme uitbouw ten behoeve van het Anne Frankhuis. Het is wel aardig dat de enorme file die voorbij de voormalige kosterij van de Wester (naar mijn weten een horecavoorziening nu, het zal een keer niet) slingert, in ieder geval een glimp in dat kantoor hebben voordat ze het achterhuis bereiken. Was de industrie rond dit huis het startschot van Disneyland Amsterdam? Ik zit op een wonderbaarlijk beschikbaar bankje, natuurlijk daklozenonvriendelijk, en zie de moedeloos makende vreugdeloze toeristen langssjokken, en wacht op de beiaard. Om 12 uur zou De diepte gespeeld worden, de Nederlandse inzending voor het Eurovisie Songfestival. Ja, ik heb iets met het lied, hoe dat zo komt ga ik nu niet uit de doeken doen. Het hoeft ook niet, of misschien juist wel, ik sta hier natuurlijk niet alleen in. Maar nu doe ik dat niet. Ik las in een verhaal over lied en zangeres dat zij hier in de buurt woont. Hoort zij het? 

Maar 12 uur passeert. De klokslagen klinken na de onherleidbare mineurtonen van het carillon en de toren zwijgt. Ook om 12.15. Is het wekelijkse concert dan toch om 13 uur? Tegen half een wordt de aanblik van al die toeristen die mijn stad vergallen me te veel en aanvaard ik de terugtocht. En dan hoor ik, 12.30u, in de Eerste Laurierdwarsstraat toch het carillon. De herrie op straat overstemt de klanken die ik toch al niet thuis kan brengen. En hoe dan ook ga ik hier niet staand op straat alsnog iets opnemen. 

Het hoeft ook niet. Een tweep, ik meen degene van wie ik vernomen had dat dit lied ten gehore gebracht zou worden, heeft het opgenomen. De beiaardier had vastgestaan in het verkeer, vandaar dat het een half uur te laat klonk.

Speciaal voor @S10sdonnie : De Diepte vanuit de Westerkerk. 1/3 https://t.co/8xasOPd2Aa pic.twitter.com/V9ewMlscRS

— Merel de V (@mereldev) May 31, 2022

2/3 pic.twitter.com/DB24H03LQz

— Merel de V (@mereldev) May 31, 2022

3/3 pic.twitter.com/gGlcx10IrA

— Merel de V (@mereldev) May 31, 2022

En alle misogyne reacties die ik over de Nederlandse inzending heb gezien, naast de Franse de enige van belang aan het hele gedoe, misschien verraden ze juist dat die lui weten waarover het gaat en overstemmen ze hun schrik. Wie weet. 

 - Afbeelding: Door Amsterdam Municipal Department for the Preservation and Restoration of Historic Buildings and Sites (bMA), Attribution, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3936710

Portfolio 37: Een kerstvertelling / De passerende karren / Waarom je geen olifanten ziet aan de Amstel

Een kerstvertelling Kerst is de tijd waarin het je ingepeperd moet worden dat je (g)een Belangrijke Andere hebt, en Familie waar heibel mee te maken is. Een keer in mijn leven heb ik een man in mijn armen gehad. Hij vroeg mij of ik hem over de drempel wilde dragen en natuurlijk deed ik dat. Hij was licht. Hij dankte mij, dat was niet nodig. "Ik haat deze dagen," zei hij. Herkenbaar. Miezerig weer - ga toch weg met je Witte Kerstkitsch - donker, en voor velen wordt de eenzaamheid nog eens extra onderstreept. "Gelukkig is het mijn laatste kerst," voegde hij er aan toe. Die kwam wel aan. Multiple sclerose in blijkbaar het laatste stadium. Ik heb deze buurman daarna nooit meer gezien. De passerende karren Heette je wel "invalkracht" bij het staatsbedrijf der posterijen? In het algemeen werd je standaard afgeschilderd als "tijdelijke kracht", en in die positie moest je niet in de gaten lopen bij de vaste krachten. Bijvoorbeeld na uren beulen even toch naar de wc gaan en dan omgeroepen krijgen dat de Tijdelijke Kracht zich onmiddellijk moet melden want - ja want, waarom? Bij het rijden met het karretje vol gesorteerde post kwamen wij elkaar steeds tegen en maakten een praatje. Dat viel de Vaste Kracht op: "Ja je kunt dat wel een leuke meid vinden maar er moet wel gewerkt worden." Dat zij Antilliaanse was en ik wit speelde natuurlijk geen rol. In gedachten schop ik die vent alsnog in zijn kruis. Waarom je geen olifanten ziet aan de Amstel Het waren tijden waarin er nog iedere winter sneeuw viel. En de Amstel vroor regelmatig dicht. Of bijna helemaal dicht, er werd een vaargeul opengehouden. Je moest op het ijs niet te dicht bij die vaargeul komen, ja jongelui, ijs op de Amstel. Op mijn driewielertje vergaarde ik sneeuw tot een grote bal. Althans, voor mij was die bal groot. En als ik die bal nou maar in de richel tussen twee huizen zou kunnen stoppen, dan zou daar in de nacht een olifant van komen. Zomaar een olifant, dankzij de sneeuw op de Weesperzijde. Het was een tegenvaller dat ik dat niet voor elkaar kreeg, die bal. Maar zo komt het dus dat je geen olifanten ziet in Amsterdam.

Portfolio 36: De meetlat van het Vaticaan / Spoken in de herhaling / Dolly gaat de barricaden op

De meetlat van het Vaticaan In de dagen dat het minirokje ongeveer de standaard was voor vrouwenkleding tot aan of voorbij de middelbare leeftijd moet er bij het Vaticaan een wacht gestaan hebben om te meten of het kledingstuk aan de Norm van Zedigheid voldeed. Het ging om een bepaalde hoeveelheid centimeters boven de knie, daarboven vond de Heer het maar niets. Twee keer heb ik in vrouwelijk gezelschap het Vaticaan bezocht, de tweede keer met een fervente rokjesdraagster. Maar geen controle. Goed, de hoogtijdagen waren voorbij, het loonde blijkbaar niet te blijven meten. En misschien heeft het al met al toch niet lang geduurd. De Belangrijkste Geweigerde was de Belgische prinses Paola. Niet mijn vriendin. En heimelijk vind ik dat dan wel weer jammer. Spoken in de herhaling Een boek dat mij wil inlichten over spoken en sociologie deelt mede dat herhalingen een teken van spokerij zijn. Groundhog Day als spookverhaal/-film? Je zou denken dat spokerijen nou juist eenmalig zijn. Hoewel links hier ongebruikelijk zijn, verwijs ik toch even naar een eerder door mij hier geplaatst spookverhaal. Het was niet gebaseerd op eigen ervaring, maar de getuigen zaten tegenover mij bij de open haard, die septemberavond. Ik heb de wandeling in de avondschemering ook gedaan, alleen, om te kijken of ik de Man tegenkwam. Maar neen. Het was de regen, daar houden spoken niet van. Een boek dat mij wil inlichten over spoken en sociologie deelt mede dat herhalingen een teken van spokerij zijn. Groundhog Day als spookverhaal/-film? Dolly gaat de barricaden op Een discotheek "speciaal voor studenten". Ik ben er nooit geweest, kwam eigenlijk alleen in wat voor Amsterdam DE homodisco was in die jaren. Dansen bij Jansen, dat klonk al corpsballig toen het corps nog zijn grote comeback moest maken. Mijn vriendin had het net uitgemaakt (u denkt maar wat u denken wilt, na bovenstaande) en was er met een vriend van mij wel geweest. Hij vertelde mij dat zij de pil slikte. Nu ik het opschrijf krijg ik een wat wee gevoel, waar ik "hm" bij wil zeggen. Maar goed, die disco is vervangen door een zekere Dolly. En Dolly dreigt met oproer als hij (!) om een uur dicht moet vanwege corona. Vertrouw nooit iemand die Dolly zegt te heten.

Portfolio 35: De zonneschijnband als keuze van het volk / Het aangrijpend einde van de halve zondaar / En het thema is...

De zonneschijnband als keuze van het volk Het waren wel de tijden waarin meisjes als het ware uit het niets opdoken en contact legden. Eigenlijk was de rol van incel niet voor mij weggelegd. Zij stelde mij voor naar een discotheek te gaan. Het was om twee redenen beneden mijn waardigheid geweest daar ooit heen te gaan. Betalen om te dansen, en hoe mot dat eigenlijk? Daarnaast was ik als Carolineluisteraar natuurlijk van de Serieuze Muziek. Waarbij je in de kussens gedoken met een pijpje cannabis sativa Serieus Luisterde. Na een al door de herrie intiem gesprek (in elkaars oren roepend) trok zij mij de vloer op. Het bleek dat je in de drukte vanzelf werd voortbewogen. Doe het zoals je wilt, zo heb ik het graag. Het aangrijpend einde van de halve zondaar De stad Keulen ken ik eigenlijk alleen van overstappen tijdens de treinreis. Maar ik was gewaarschuwd: een halve haan ter plaatse is geen gebraden half stuk gevogelte, maar een broodje kaas. Halfe Hahn, Hoogduits is het niet. Hoe ze er bij komen? Tot de onbegrijpelijke Culinaire Genoegens rekenen wij ook het broodje neushoorn. Geen zorgen, het was of is een doorgesneden gehaktbal met pindasaus. Waar in Amsterdam diende men een portie lieberdepiep te bestellen om aan leverworst te komen? De internetbron noemt Hotel Polen. Dat heb ik zien affikken, wetende dat er mensen bij aan het omkomen waren. Ook niet levend was de halve of hele zondaar die ze er geserveerd moeten hebben. Een halve of hele biefstuk was dat. En het thema is... De lerares liet ons regelmatig onzinnige teksten in de vertaalopdrachten doorstrepen, nogal krachtig gebaar namens zo'n frêle vrouw. "De tedere meisjes plukken de mooie rozen". Iets verderop in dezelfde opdracht plukten de mooie meisjes de tedere rozen. Het was een manier om Latijn te leren (en ik kan die zinnetjes zomaar vertalen, hoor, maar ik zal u er niet mee lastigvallen; hoc tempore word je al gauw als een opgeblazen ophakker gezien als je laat blijken dat je de Ouden doorhebt). Op een dag liet ze ons wel erg veel doorstrepen. "Ja hoor eens," liet ik mij ontvallen, "zo houden we helemaal geen thema over!" Profetisch zei zij: "Er komt een dag dat je daar je voordeel mee kunt doen".

Landbouwproducten uit eigen streek: Amsterdam

 

In een straal van 12 km vanaf Amsterdam, produceren 206 boeren bijna 1,500,000 liter melk per week. Dat is genoeg om heel Amsterdam van zuivel te voorzien. Toch vindt nog geen half procent van deze melk direct zijn weg naar de stad. Eentonige en anonieme melk leidt via grote fabrieken tot een eentonig en anoniem landschap. More than Milk Amsterdam (MOMA) keert dat proces om naar een divers en persoonlijk landschap.

MOMA verbindt boer, land en stedeling om samen te werken aan een gezond landschap en voedselsysteem. Wij verwerken en brengen lokale, biologische zuivelproducten uit de omgeving rond Amsterdam direct naar de stad en brengen gesprekken en ideeën weer terug naar het land. Als melkboeren trekken wij aan de koeienbel, gaan wij terug naar naar de tekentafel en (her)ontdekken wij gezamenlijk ons veen. We creëren een gemeenschap van eigenaars en geven jou een aandeel in het landschap. Zo zorgen wij samen met boeren en consumenten voor ons landschap.

- Belangwekkend initiatief, niet geschikt voor veganisten, wel voro vegetariërs en zelfs carnivoren.
Zie verder op hun site. - Afbeelding: Door groms78 - photo prise dans une prairie du Haut-Doubs, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2916702

De eenzaamheid op links over 2022, het nieuwe 1938

"Net als alle andere media veroordelen wij de Russische invasie en alle gevolgen die deze oorlog teweegbrengt, waaronder de oorlogsmisdaden die er zonder de minste twijfel worden gepleegd." Je voelt het MAAR al aankomen. Maar is blijkbaar het minst begrepen voegwoord uit de Nederlandse taal. Alles wat achter maar komt maakt het voorafgaande ongedaan. Ik heb ooit een geliefde gehad die mij mededeelde dat ze voor honderd procent van mij hield (wat eigenlijk al merkwaardig genoeg is), maaaaarrr... Ik heb geen idee meer wat er achter dat maar kwam. Het deed er niet toe. Je loog. Het heeft dan ook niet lang geduurd. Excuseer deze persoonlijke opmerking. 

Die invasie in Oekraïne (fijntjes is ook "de Oekraïne" zeggen - Russisch en Oekraïens hebben geen lidwoorden dus het is een manier om met een taaltruukje Oekraïne, Grensland, te annexeren bij Rusland) wijs je zogenaamd af en er gebeuren vast wel verschrikkelijke dingen en dan komt het MAAR. Chomsky en Kissinger zijn het er over eens: voor de lieve vrede moet Oekraïne maar territoriale toegevingen doen en vooral ook niet lid van NAVO of EU worden, dan komt alles goed. Zeggen godbetert lui wier ouders zelf vervolging door Russisch respectievelijk Duits regime ontvlucht zijn. Het is eigenlijk niet te bevatten, moeten we het aan de leeftijd van de officieel lijnrecht tegenover elkaar staande heren wijten? 

 "Vrede voor onze tijd". Dat Sudetenland, daar spreken ze Duits, dus het is wel logisch dat Duitsland het opeist. En Tsjechoslowakije is zo'n exotisch land, wat weten we eigenlijk van die mensen? En Donbass en de Krim en het zuiden van Oekraïne zijn Russischtalig, dus waarom zouden ze die gebieden niet afstaan? En dat Azovbataljon, dat deugt voor geen meter, dus heeft Poetin niet een beetje gelijk? En maakt de NAVO niet de dienst uit in (de) Oekraïne? Het is allemaal Amerikaans imperialisme. En daar zijn we tegen, daar is geen discussie over nodig. 

Op Krapuul hebben we verscheidene stukken overgenomen van Oekraïense anarchisten die meedoen aan de verdediging van hun land. Hun land, dat is iets anders dan "hun staat". Het is wat moeilijk te bevatten, maar zij staan voor deze onbehoorlijke keuze: "mijn land" is niet "mijn staat". Maar ik hoef dit helemaal niet vanuit anarchistisch standpunt toe te lichten, al is het verhelderend in de situatie waarin Kissinger en Chomsky (officieel nog steeds anarchist) het plotseling roerend eens zijn. 

Het voelt eenzaam in dagen waarin media die je nog maar enkele maanden geleden als bevriend en geestverwant beschouwde nu aan de kant van de Poetinverstaanders aantreft. Er blijft ter Nederlandse linkerzijde (toch al schamel) weinig over, de trotskisten van de Mandel-tendens... Elders zijn er meer, maar een scheiding der geesten is overal wel aan de gang.
En daar sta je dan plotseling.
Een duif met klauwen, zoals Johnny Cash zich in heel ander verband noemde. Nou ja, ik ga niet in een Internationale Brigade ter verdediging van Oekraïne, al was het maar omdat ik er te oud voor ben en dat is echt niet de enige reden. Maar mij voegen bij de brigade die graag een dolk in de rug van Oekraïne steekt, vanachter hun schermpje, dat nog minder. 

Het is 1938. Twee van de drie nucleaire grootmachten zijn al fascistisch. Een zwak, nauwelijks democratisch, met kleine d, bewind in de VS staat nog net het fascisme daar in de weg. Het is tijd om te bepalen waar het allemaal op staat. 

- Afbeelding: Photo by iam_os on Unsplash

Hoe de VVD en aanhang Nederland tegen hoge kosten onveilig maken

Het is natuurlijk niet toevallig dat de VVD de nonvaleurigsten uit hun grote assortiment van non-valeurs inzet op het ministerie dat ooit Verkeer & Waterstaat heette. Harbers? Rijkswaterstaat, dat er ooit voor moest zorgen dat havens werden aangelegd en overstromingen uitbleven. Door ideologisch ingegeven bezuinigingen uitgekleed zodat er nietswetende managers overbleven die zelfs niet op de centen kunnen letten:

De door een blunder van Rijkswaterstaat ontspoorde renovatie van de Afsluitdijk gaat de overheid zeker 358 miljoen euro meer kosten. Daar komt nog een flink bedrag bovenop voor het vernieuwen van de spuisluizen, een klus die opnieuw aanbesteed moet worden. De totale kosten van de renovatie, inclusief 25 jaar onderhoud, lopen daardoor op tot 2 miljard euro, ruim een miljard meer dan aanvankelijk geraamd werd. (...) Deskundigen wijten de blunder van Rijkswaterstaat aan het verval van de organisatie. Duizenden, vooral technische, arbeidskrachten verdwenen omdat die kennis aan ‘de markt’ zou kunnen worden overgelaten.(...) Al in het jaarverslag 2005 van de Raad van State uitte toenmalig vicepresident Herman Tjeek Willink kritiek op Rijkswaterstaat: ‘Door het uitbesteden van steeds meer taken is de inhoudelijke deskundigheid sterk verminderd.’

Volkskrant

Tegen het nieuwste anti-imperialisme

 

Opgediept uit de Koude Oorlog, toen ook David Horowitz tegen de oorlog tegen Vietnam 1) en het imperialisme was – imperialisme dat als begrip in die jaren onlosmakelijk verbonden was met de Verenigde Staten – wordt nu door de apologeten van de aanval op Oekraïne de zelfgekozen benaming “anti-imperialist” gebruikt. Imperialisme, dat was de VS, dat wisten ze in Moskou en Peking ook heel goed in die tijden van weleer. En ze hebben een poot om op te staan: uiteraard heeft de VS zich als imperialistische macht ook na de val van de Muur volop laten kennen. Panamá, Irak (twee keer), Afghanistan, Libië en allerhande weinig openlijke legeroptredens in Afrika.

En de basis van dat verlengstuk van Europa de VS is de overweldiging van de inheemse volkeren (“manifest destiny”, “from sea to shining sea”) en de fysieke roof van mensen in Afrika. De nazaten van de overweldigden zijn een blijvend getuigenis tegen alle pretenties die bij de witte bevolking van de VS rondwaren. Maar daarover verder niet nu.

Dat de Verenigde Staten een imperialistische macht zijn wil niet zeggen dat de andere grote mogendheden dat niet zijn. De eigen etikettering als anti-imperialisten van de zalvende vredespredikers (oftewel: Oekraïne moet zich maar overgeven, oftewel Noam Chomsky en dergelijken) is gebaseerd op het merkwaardige idee dat “de NAVO” Oekraïne in handen heeft en dat Rusland zich hier gerechtvaardigd tegen verzet.
Welnu, “de NAVO” “zit” niet in Oekraïne. Dit onafhankelijke land had kennelijk een grondwetsartikel waarin de wens tot toetreding werd uitgedrukt. Als nu iets streven naar toetreding heeft bevorderd is het wel de overval van 24 februari jongstleden. Zie ook Zweden en Finland – het laatste land heeft net als Oekraïne en de Baltische landen ervaring met het volgens de zich noemende anti-imperialisten niet bestaande Russische imperialisme.

Ik koester niet de illusie dat deze anti-imperialisten te overtuigen zijn dat er niet zoiets als schuldeloze staatsvorming bestaat en dat er geen staat is die geen nabuurvolkeren heeft onderdrukt. Ja, begin maar bij Nederland en lees bijvoorbeeld de dissertatie van “Kraker Leo” hoe “Nederland” tot stand is gekomen (Goch, dat net zo goed tot “Nederland” had kunnen behoren, bedankte voor de eer na een Republikeins garnizoen “op bezoek” gehad te hebben).
En raadpleeg online het in Estland vervaardigde in het Engels vertaalde Roodboek van de Volkeren in Rusland.

Het is voor zelfbenoemde anti-imperialisten waarschijnlijk moeilijk te bevatten dat het toch echt imperialisme is, het streven naar een groot te beheersen rijk, dat Rusland van Oostzee tot Stille Oceaan/Beringstraat reikt. En dat alle overheerste volkeren kennis hebben mogen maken met de Russische beschavingsarbeid, de taal voorop en het officieel beleden geloof van Moskou daarnaast (de Orthodoxe kerk respectievelijk het marxisme-leninisme naar de snit van Stalin). Een groot deel van het nu nog bestaande Russische Rijk bevindt zich in de arctische zone, streken die nooit dicht bevolkt zijn geweest en dat ook niet zullen worden.

En dienstplichtige soldaten uit die overweldigde gebieden staan in de vuurlinie in Oekraïne om het denkbeeldige broedervolk weer in te lijven bij het Rijk waar ze zelf ooit bij ingelijfd zijn. In Moskou en Sint-Petersburg weten dienstplichtigen er onder uit te komen, de armen en dat zijn vaak niet-Russen, zijn het haasje.

Sint-Petersburg is als een soort opgestoken middelvinger in het pasveroverde land der Ingriërs gesticht naar het model van bewonderd Amsterdam. De Ingriërs zijn in 1937 definitief uitgeroeid.

Als vanuit Oekraïne de wens wordt uitgesproken dat het Russische Rijk na de onvermijdelijke nederlaag uiteenvalt dienen we dat serieus te nemen. Ze hebben ervaring met vanuit Moskou georganiseerde genocide (de Holodomor) en hebben de ervaring van de afgelopen drie maanden.
Uiteraard, alle imperialisme dient bestreden en verslagen te worden. Maar doe niet alsof er geen Russisch en eigenlijk alleen “Amerikaans” imperialisme is.
De tijd van de fellow traveller is echt voorbij, voorbij en o voorgoed voorbij. Hou op met het achter mafiose miljardairs aanlopen.

1) Tegen Vietnam, ja. Niet alleen journalisten gebruiken uitdrukkingen als “in Vietnam” of nog verhullender “Vietnamoorlog” zoals je nu hoort over “oorlog in Oekraïne” en eerder weer “Irakoorlog” of “Golfoorlog”. Hier begint het witwassen al, een soort gelijkwaardigheid van partijen die helemaal niet bestaat. Vietnam heeft de VS niet aangevallen, Oekraïne niet Rusland, Irak de VS niet, enzovoort enzovoort.

– Afbeelding: Karelische vrouw speelt de jouhikko. By Vidgestr – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=87546540

De hooivorken en bommen die de nieuwe wereld vormen

Het was mooi weer, die maandag de negende, gedenkdag van Ulrike Meinhof, en ik begaf mij zoals het betaamt op maandag naar de Amstelveldmarkt. Zoals meestal een te grote verleiding aan planten en zaden, ze gaat portemonnee, draagvermogen en ruimte in de tuin te boven. Maar laat ik niet klagerig doen want dat is in het geheel niet de bedoeling.

Op de markt loopt oud-medestrijdster C. voor mij langs en ik denk erover na of ik haar zal begroeten. Goeie kans dat ze mij niet herkent hier en nu en dan moet je weer van alles uitleggen, van alles wat zeker te maken heeft met wat hier op het Amstelveld te vinden is maar ook teruggaat naar “toen”, de tijd waarin we guerrillatuinierden – een woord dat helemaal nog niet bekend was. Nou ja, ik heb het dus niet gedaan en wie weet leest ze dit, zo niet – hoe dan ook, saluut. Voor zeker anarchistisch tijdschrift heb ik over dat tuinieren dit geschreven.

Wat ik toen niet en nu langzamerhand wel zie is de overeenkomst met bepaalde socialistische – steeds maar kortstondige – ondernemingen van landbezetting (of aankoop van wat steeds slecht bruikbare grond bleek te zijn): Diggers, de kolonies van Purleigh Essex, Blaricum, Laren en zoveel meer. Gemeenschappelijk Grondbezit heette de organisatie van omstreeks 1900 – het betrof ook arbeiderscollectieven/-coöperaties, en in het Nederland van nu is Land van Ons wel degelijk vergelijkbaar. Want geen zinnig mens ter linkerzijde wil een jacobijns/bolsjewistische machtswisseling, die inderdaad alleen op wisseling neerkomt.

In Engeland is er de utopie die wel degelijk plaatsen kent: de revolutie is zonder u begonnen maar u bent welkom om mee te doen.

Als “de revolutie” hooivorken nodig heeft, dan om een eigen ontginning te beginnen. Als er bommen nodig zijn, dan zaadbommen (ze waren zowaar te koop op het Amstelveld…). De benodigde materialen voor de nieuw te bouwen wereld, “in de schoot van de oude”. 

- Afbeelding ontleend aan artikel in Freedom

Een kopje thee houdt geen leger tegen

Oorlog is de afgelopen 125 jaar of meer het breekpunt bij uitstek in de socialistische beweging en zeker in de anarchistische geweest. Kropotkin die de kant van de geallieerden kiest in de Grande Guerre, het is moeilijk te verwerken. In Nederland was de anti-oorlogsbeweging tijdens de Eerste Wereldoorlog op haar manier krachtig. Anarchistische dominees ontwierpen het Dienstweigeringsmanifest, dat aandrong op individuele dienstweigering. Het eigen geweten moest vooropstaan. Met in discussies aangepaste veranderingen werd het ondertekend door vele prominente socialisten en zelfs sociaal-democraten, ook al had de SDAP de mobilisatie in het parlement goedgekeurd. Het was een moedige stap, die menigeen een tijd in de gevangenis heeft doen belanden. Het hing een beetje af van waar het Openbaar Ministerie er over te zeggen had: niet overal kwamen de ondertekenaars in de nor. Maar het oproepen tot verzet tegen (voorbereiding van) geweld was verboden en is dat nog lang gebleven. En dienstweigering, laat staan totaalweigering, bleef een moeilijke zaak. Nederland had het betrekkelijke voordeel van de neutraliteit, '14-'18. Spanje 1936 was voor de in doorsnee ethisch gezinde en geweldloze Nederlandse anarchistische beweging, in feite georganiseerd in de Internationale Antimilitaristische Vereniging (eigenlijk niet internationaal, ooit opgericht door Domela), een zwaar breekpunt. Gewapend verzet tegen de fascisten, deelname zelfs aan een regering, paste dit bij de zuiverheid van de idee? De toch al kleiner geworden beweging spatte uiteen en pogingen tot lijmen liepen vast op de bezetting van Nederland door nazi-Duitsland. Ja, er hebben anarchisten in het verzet gezeten. Nee, niet alle. Er waren er ook die redeneerden: staat=staat, wat maakt het uit. Mijn eigen anarchisme is nooit zo direct op de proef gesteld, godlof mag ik zeggen. Maar dat betekent niet dat ik gemakkelijk op een afstand "ach ja, staat is staat" geen partij hoefde te kiezen. En om nog iets over het historisch Nederlands anarchisme van de vorige eeuw te zeggen: Felix Ortt was ongetwijfeld de prominentste Nederlandse christen-anarchist. In 1940 was het de keuze: staat=staat of enige vorm van verzet. Hij had onderduikers, zijn zoon zat daadwerkelijk in gewapend verzet en is auf der Flucht erschossen. Of het deze ervaring in directe eigen kring een rol speelde bij zijn verklaring achteraf: als ik jonger was geweest had ik ook voor gewapend verzet gekozen (hij was 74 in mei 1940). Een breekpunt voor een principieel geweldloos, ja, weerloos in de geest van Tolstoy, anarchist. Dorothy Day, om een internationaal bekend christen-anarchiste te noemen, betreurde het dat de katholieke kerk, waar zij zo volledig voor gekozen had, in de Spaanse oorlog aan de kant van de fascisten stond.

Never send to know for whom the bell tolls It tolls for thee

Bepleitten de broeders Berrigan dat de Vietnamezen het leger van de VS met een kopje thee moesten ontvangen? Maakte het Dorothy Day tenslotte niets uit dat de fascisten in Spanje wonnen, en weldra heel Europa en half Azië in brand staken (ook al deed Spanje daar niet aan mee)? Moest Felix Ortt zijn zoon afvallen en het desnoods schouderophalend vernemen dat hij was vermoord? In Oekraïne vechten anarchisten mee tegen de invasiemacht. Staat=staat geldt niet zomaar voor hen. Er zijn nu eenmaal ogenblikken, situaties waarin gekozen moet worden. Voor verdediging. Misschien zelfs voor aanval. Het is tijd om te bepalen waar het allemaal op staat.