Schrijven over wat je niet (goed) begrijpt: een anarchist als inspirator van Poetin?

 

Dat het vreemde tijden zijn die om vreemde wendingen in standpunten vragen heb ik al geschreven

. Dat het een goed idee is dat Zweden en Finland tot de NAVO toetreden. Dat de NAVO zelf misschien niet zo’n slecht idee is. Enigszins begrijpen kan ik het wel, als het opgewoelde stof gaat liggen.

De zich communist noemende machthebbers in Moskou waren niet irrationeel op buitenlands politiek gebied. Zij riskeerden geen allesvernietigende wereldoorlog. De rakettencrisis van 1962 heeft het duidelijk gemaakt.
En tot nu toe is Washington nog niet door totale irrationaliteit beheerst.
Maar met zijn wel degelijk genocidaal bedoelde oorlog tegen Oekraïne is Poetin wel de rationaliteit voorbij. De gok is dat “het westen” geen wereldoorlog zal beginnen over Oekraïne – zoals Tsjechoslowakije geofferd werd in 1938 terwille van “de vrede”. De gok lijkt juist te zijn, maar 2022 is echt geen 1938. En Poetin is geen communist (is hij het ooit geweest? wat hield dat dan in?) en Biden is Chamberlain niet.

Maar nu even niet hierover.
In het boekje Oorlog met Rusland van Michel Krielaars lees ik:

Voor de kerstdagen deed het Kremlin bestuurders in heel Rusland de boeken van drie reactionaire filosofen – Ivan Iljin, Nikolaj Berdjajev en Vladimir Solovjov – cadeau, die het nieuwe denken van Poetin hadden bepaald.

“De boeken” lijkt mij wat overdreven. In het geval van Berdjajew (ik houd die transliteratie maar aan) is het een hele zwik en als ik er niet veel van gelezen heb en dat weinige maar moeilijk kan bevatten, dan mag ik verwachten dat Poetins satrapen dat zelden wel kunnen. Krielaars schrijft niet over welke kerstdagen het gaat, we moeten concluderen dat het over 2012 gaat. We hadden gewaarschuwd kunnen zijn.
Is dat zo, als het over die filosofen gaat?

In het geval van Berdjajew gaat het kennelijk enkel om Filosofie van de ongelijkheid. Dat wordt hier bevestigd. Nu hoort dat bij de vele boeken van Berdjajew die ik NIET gelezen heb, en de eventuele aanleiding omdat wel te doen bevalt mij in het geheel niet.

Ik heb diverse artikelen geschreven over Berdjajew, waarbij ik hem – op gezag van mijn geleerde makker Alexandre Christoyannopoulos en de zaligverklaarde Dorothy Day benevens grondlegger van de bevrijdingstheologie Segundo – indeel bij de religieus anarchisten. Ik weet dat de tovertuin van het religieus anarchisme voor nog grotere raadselen stelt bij de oningewijde dan het anarchisme in het algemeen. Dat is het mooi er aan.
Ik heb er hier en op Krapuul het een en ander over geschreven dat iedereen op het net kan raadplegen. Ik heb over hem een lezing gegeven in Loughborough bij het Anarchist Studies Network, onderdeel Academics and Students Interested in Religious Anarchism (ASIRA).
Ik ga mij niet excuseren, zelfs geen Diepgaande Zelfkritiek op zijn rodegardistisch geven.

Hoe je Berdjajew ook kwalificeert, Poetin is fout. Daar hoeven we niet over te discussiëren. De zelfkritiek die ik op dat punt heb te uiten volgt nog aan de hand van Krielaars.

Vreemde tijden vragen om vreemde wendingen

 

Toen Rusland in 2014 razendsnel de Krim bezette en annexeerde keurde ik dit goed. U weet het, die Majdan-opstand had behoorlijke trekken van een vanuit de VS geregisseerde neprevolutie. Als u Krapuul al lang volgt herinnert u zich misschien nog het filmpje van Het Moment van Hans van Baalen met de nodeloos steenkolenengels pratende Guy Verhofstadt op dat plein.
Ik liet makker van vele decennia her, Bas Moreel, weten dat ik het vanuit geopolitiek standpunt juist vond dat Rusland zijn basis op dat schiereiland wilde zeker stellen. Hij vond dat een verwerpelijk standpunt, en laat ik die uitdrukking ook eens gebruiken: ja, met de kennis van nu…
(Het contact is hersteld, als u het weten wilt.)

Een van de argumenten voor de annexatie van de Krim, afgezien van het behoud van een marinebasis, was dat het schiereiland met een meerderheid van Russischtaligen pas sinds 1954 deel van Oekraïne was. Dit werd na zestig jaar ongedaan gemaakt.
Dit is het soort redenering dat Poetin ophing aan de vooravond van de invasie in Oekraïne, 24 februari 2022. En ja, de opstand van 2014 had het dubbelzinnige dat bijvoorbeeld de revolutie van 1905 in Rusland aankleefde. Van pope Gapon, die een demonstratie van boze arbeiders had georganiseerd, was bekend dat hij een agent van het keizerlijk bewind was. Dat weerhield de politie niet van het openen van het vuur op de demonstratie, en er zijn volgens correspondenten van die dagen duizenden doden gevallen.
9 (22) januari 1905, Bloedige Zondag.

Provocateurs kunnen toch alleen geslaagd provoceren als er iets te provoceren valt. Dit gold dus ook voor Majdan 2014. Steeds moet beklemtoond worden dat ultrarechts, dat opvallend aanwezig was, sindsdien geen rol van belang meer speelt in de Oekraïense politiek. Er zit één fascist in het Oekraïense parlement, in Nederland zou je daarvoor tekenen. En verder heeft Oekraïne het niet voor het kiezen. Halfslachtige sancties tegen het rijke geboefte dat is komen bovendrijven bij het einde van het zogenaamde reële socialisme helpen niet op het slagveld waar mensen worden doodgeschoten, gemarteld en verkracht of alle drie. Waar hele wijken worden verwoest, de infrastructuur van het in omvang tweede land van Europa wordt uitgeschakeld.

Bij de persoonlijke bekentenis aangaande de Krim, mijn idee van toen is voor wie het interesseert hier wel terug te vinden, komt nu een lawine van totaal onverwachte nieuwe opvattingen. Gevolg van de overval op Oekraïne die op 24 februari begonnen is. Hoewel achteraf de opbouw van de legermacht aan de grens duidelijk genoeg had moeten zijn was de invasie toch een verrassing. De völkische praatjes van Poetin, over een volk en een land dat feitelijk niet bestaat – dat niet hoort te bestaan, is de boodschap -, er zijn vast nog hopen linksisten en dwarsies die ze niet gehoord (willen) hebben.
Welnu, ik hoor niet bij hen.

Er is geen “maar” passend achter een veroordeling van de invasie. Alles wat na “maar” komt maakt zalvende lippendienst aan de vreedzame coëxistentie ongedaan.
Er is geen “ik kies geen partij”. Wie zegt geen partij te kiezen in een toestand van onrechtvaardigheid kiest voor de onrechtvaardigen.
De implicaties zijn verwarrend en schokkend. Ik houd het even persoonlijk.
Ik zou twee maanden geleden geen ogenblik gedacht hebben dat het een goed idee is dat neutrale landen als Zweden en Finland zich aansluiten bij de NAVO. Sterker nog, uiteraard, die hele NAVO zou ik, als altijd, afgewezen hebben.

Maar hier zijn we dus. Wie fascisme afwijst dient het regime in Moskou af te wijzen en te bestrijden.
De NAVO, met haar verleden waarin fascistisch Portugal, Griekenland, Turkije zonder problemen werden gehandhaafd als lid, of in het eerste geval van begin af aan lid kon zijn, als antifascistisch bondgenootschap. Het vergt “omdenken”, maar het gaat snel en onder indruk van kameraden als in het hierboven gelinkte artikel.

En ja, de parlementaire democratie is problematisch, en wordt, zoals de verkiezingen in Frankrijk hebben laten zien, alleen nog problematischer. We moeten het er maar mee doen. Is het tij te keren? Het moet, dat is het enige dat vaststaat.
“Socialism on the never-never”, herinner ik mij van de Nigeriaanse socialistische politicus Awolowo van meer dan vijftig jaar geleden. Het zat er niet in. Als het er in zit, kan het alleen met behoud, versterking en uitbouw van de democratie. Kom mij niet aan met verkondiging dat dit niet anarchistisch is. Dan niet.
Het is tijd om te bepalen waar het allemaal op staat.