De neoliberale afrekening met de stad van 1875

Trams staren u aan. Zowel de wagen als de lijn rechts zijn inmiddels verdwenen, de lijn links, 16, rijdt op de dag dat dit verschijnt voor het laatst. De meerkoeten blijven bij dit bijna lommerrijke tafereel, en de lijn die er nog zal staan is dan alleen 24.

Het is alweer wat jaren geleden dat de toenmalige directeur van het Amsterdamse Gemeentevervoerbedrijf, Ossewaarde, zei dat hij de indruk had dat Amsterdam bijeengehouden werd door de lijnen van het vervoerbedrijf. Hij was zelf ingenieur, voortkomend uit het vervoerswezen, hij wist waar hij over sprak. Inmiddels is het Gemeentevervoerbedrijf gedegradeerd tot "gvb" (geen lidwoord alstublieft!). Een referendum aangaande de wenselijkheid tot verzelfstandiging van dit "bedrijf" kwam uit op een afwijzing, maar sinds wanneer zouden de democraten die namens de kiezer de beslissingen nemen zich iets aantrekken van de kiezers. Een "vervoerskundige" van "gvb" zegt dat "de nummertjes" veranderen maar dat er verder niet veel verandert. Al zegt het propagandablad van de gemeente Amsterdam: "De nieuwe dienstregeling is de grootste verandering sinds de invoering van de paardentram in 1875." Maar het is de bedoeling dat u net zo prettig reist met het Amsterdamse openbaar vervoer als nu. En meteen weer over op burgemeester Halsema, nog een verworvenheid waar ik niet om gevraagd heb. Wie slecht ter been is of een kinderwagen voert moet heel comfortabel wat vaker overstappen net als iedereen.

Het was een typische VVD-wethoudersopmerking. De man heette Wiebes. Hij had eens op de kaart van het lijnennet gekeken en verbaasd geconstateerd dat je met de tram van de Albert Cuypmarkt naar de Dappermarkt kon gaan - dat was toch nergens voor nodig. Gunst ja, mijn oma woonde vlak bij de Albert Cuyp en ging met lijn 3 naar ons, dicht bij de Dappermarkt. Toch bewoog zij zich niet tussen twee markten.
Opmerkelijk genoeg zal die mogelijke reis ondanks Wiebes blijven, al zijn er ongelooflijk veel haltes tussen beide punten opgeheven. Je moet goed ter been zijn om een halte te kunnen bereiken. Je kunt waarschijnlijk dan net zo goed helemaal lopen.

1875, dat is lang geleden nietwaar. Voor de paardentram moest de Warmoesgracht gedempt worden tot Raadhuisstraat, er werd nogal wat gesloopt voor de doorgang van de paardentram. Het oernet is er nog steeds. Maar de lijnen ("de nummertjes" waar de "gvb"-top van D'66-huize eigenlijk helemaal van af wilde) verdwijnen. Met als treurigste offer de oerlijn, 10 genummerd - gezien de buurten die de lijn van oudsher bediende, te beginnen met de Jordaan, was "1" boven zijn stand - vandaag voor het laatst. Waarom? Geen idee. Het idee van een stad waarin vervoerspatronen van 1875 herkenbaar zijn, moet kapot. Laat dat maar aan de neoliberalen over.
Amsterdam is geen stad meer maar een attractie die verdienmodel is voor toerisme- en huisjesmelkers, wat vaak op hetzelfde neerkomt.

Waar die behoefte tot het saboteren van het fenomeen stad vandaankomt en op gebaseerd is kan ik niet concreet beoordelen. De behoefte van de heersende klasse om door voortdurende verandering op te leggen een soort razende stilstand te creëren, de stilstand die een stad niet kan verdragen. Maar ter verklaring moet aan theorie gewerkt worden en daarvoor schrijf ik dit niet.

*Donderdagmiddag nam ik voor het laatst lijn 10. Eerst dacht ik foto's te maken, maar de uitklaplens werkte niet mee toen aan de overzijde een wagen met in de lijnfilm "Westergasfabriek" kwam aanrijden. De bestuurster grijnsde enigszins vilein en reed snel door over de zebra. Dan ook eigenlijk maar niet. In de eerste plaats vind ik de Combino's monsterlijk, om te zien en om in te zitten of staan. Het is niet ondenkbaar dat dit soort tramwagens ontwikkeld of besteld is om de tram zo onpopulair mogelijk te maken. En "Westergasfabriek" als bestemming die zo lang "Van Hallstraat" heeft geheten roept bij mij ook vooral weerzin op. Die naam gebruiken voor iets waar al een halve eeuw geen gas meer gefabriekt wordt is de belachelijkheid voorbij. Verdienmodel. Tot vanavond dan.

De tram die ik moest hebben had al geen nummer 10 met rood lijnkleurvlak meer in de film. Voor mij een teken om van het foto's maken af te zien.
En dan, het is onvermijdelijk. Lijn 10 is ook in deze laatste dagen vooral een toeristenvervoermiddel. Entertainment area. Rijksmuseum. Artis. Tropenmuseum (ooit stopte hij voor de deur, dat is in het kader van het snelle opschieten allang voorbij). Lijn 16 die ik vervolgens voor het laatst nam zat goed vol, ook weer behoorlijk ten dienste van toeristen. Albert Cuypmarkt. Heineken Experience. Concertgebouw. Stedelijk Museum. Zie maar hoe je er komt vanaf zondag, ook bij je hotel met je rolkoffer.

Ik hoef niet veel te zeggen hoe ik over het "nieuwe" dagelijks bestuur van de hoofdstad denk: hier en hier. Let op onze woorden, niet op onze daden, liberalisme 180 graden gedraaid.

*Oorspronkelijk dacht ik dit stuk de titel te geven: Het is den wagenbestuurder verboden onder het rijden te spreken. Voor inlichtingen wende men zich tot, nou, tot mij dus. Een radiorubriek in Amsterdam van 35 jaar geleden, toen ik Rob Gerritsen heette. De ondertitel was Van oude lijnen en tramwagens die voorbijgaan. Ik draag aan de gedoemde lijnen 9, 10 en 16 (6 en 25 zijn ze voorgegaan) dit nummer op, dat voor mij altijd verbonden blijft aan het verdwijnen van de blauwe tweeassers in de volledige dienst op lijn 3. Houd u vast.


Can't get used to losing you, Andy Williams, 1963.
Vreemd nietwaar, deze tiener denkt hierbij aan pakweg 435-450, niet aan de diverse lieven die zijn leven uitgelopen zijn - dat was (veel) later.

Mokum, zuchtend onder een zachte bezetting

Als ik mij in het weekeinde in de avond door de stad beweeg komt de vraag wel eens op: hoe groot zou de kans zijn iemand tegen te komen met wie je wat gaat hebben, voor meer dan een keer, zomaar, een onbekende die je leven binnenwandelt. Ik moet er eigenlijk over nadenken of dit geen persoonlijke mythologie is, maar ik heb het toch een paar keer meegemaakt. Een keer werd het Echte Liefde, de andere keren niet - ik heb mijn best gedaan.
Ach, ik hoef niet meer, om allerlei redenen. Maar als ik nu Iemand zou tegenkomen was het hoogstwaarschijnlijk geen stadgenote en ook geen landgenote. Is dat erg? Waarschijnlijk verruimt het de blik. Ik heb een spoorrelatie gehad, binnen Nederland - maar met minder milieuverantwoord vervoer kom je nu een heel eind binnen Europa.
Als je echt "in eigen vijver" wilt vissen moet je je mogelijke keuze organiseren, Voor studenten zal dat dan wel de Vereniging zijn. Ik moet er niet aan denken en het hoeft tenslotte zoals gezegd allemaal allang niet meer.

Trouwens, moest ik nu gaan studeren dan weet ik niet of ik het in Amsterdam zou doen. Met het Engelse gekwebbel aan het hoger onderwijs in Nederland hoef je niet achter te blijven voor een andere plaats, een ander land.

* Die halfplatte stem in de tram, waarvan ik soms denk dat hij van een mislukkeling van Classic FM is - je moet toch wat -, roept het om: Albert Cuypmarkt. Grappig, bij de Ten Katestraat wordt niet "Ten Katemarkt" omgeroepen. Heeft het Gulden Winckelplantsoen een halte waar zoiets kan worden omgeroepen? Twee redenen waarom het niet gebeurt: de buurt is Te Allochtoon. En de markt moet voortdurend verhuizen omdat de bouwmafiosi die een "vernieuwd" terrein moeten opleveren hierin nooit geslaagd zijn. Wat een verrassing.

De Albert Cuyp - zo noem je het als Amsterdammer - is een toeristenattractie geworden en is in die hoedanigheid Amsterdam Authentic Experience. Laatst liep ik toevallig nog eens langs. De eerste stal die ik zag had authentic stroopwafels. De tweede deed aan Tickets & Tours. De straat die in mijn geheugen, vooral het reukgedeelte, gegrift is als voorportaal van de vissenhel, in de staart aan de Van Woustraatkant, is er nog, maar ik heb er niets meer te zoeken.

* Laatst was er familie over uit Australië, die Amsterdam toch wel wilde bekijken. Voor Anne Frank hadden ze een aparte afspraak.
Houd toch op met je Anne Frank - commerciële exploitatie van een bakvis die een dagboek bijhield en zoals de meesten verraden en gedeporteerd en daarmee vermoord is. Een tiende van de bevolking van Amsterdam is vermoord in die tijd. Laat het even bezinken.

Anne Frank staat niet voor de tienduizenden. Anne Frank is een verdienmodel.
En Frenkhaus zegt de halfplatte stem in de tram behulpzaam.

Die familie ging ook toeren door Waterland. Molens bekijken.
Ik heb hun heel eerlijk gezegd dat ze de stad en Waterland nooit zullen beleven zoals iemand die er opgegroeid is, altijd gewoond heeft. Voor wie Waterland buiten was, waar ik vanaf mijn woonst in Noord binnen een minuut of vijf was. Hetzelfde geldt vanuit mijn huis in Oost voor de Diemermeer, zoals ik het destijds niet bebouwde deel van de Watergraafsmeer maar zal noemen. Niks buiten meer. Het heet nu Science Park, heel Amsterdams. Emsterdem Saajuns Park.
Zoals de Centrale Werkplaats van de Gemeentetram nu Foodhallen moet heten.
City marketing.
Gelukkig begreep de Australische familie het wel. Het viel ze op dat er wel erg veel toeristen rondlopen in Amsterdam.

*


Ik heb geen idee wat al die toeristen die de stad onder de voet rollen met hun koffers denken te zien of te beleven. Mensen die ze tegenkomen zijn hoogstwaarschijnlijk ook toerist. Je hoeft niet meer te peilen aan wie je de weg zou kunnen vragen. Daar heb je het tuurschermpje voor.

Nooit, nee nooit zullen de toeristen weten wat het inhoudt om in een gestut huurhuis te wonen dat nu tot mijn genoegen moskee is, of in een verwaarloosd pand in Oost. En als over twee weken het doek valt voor de verbinding van Noord met "de stad" zullen ze zeker niet weten dat Amsterdam ooit groter was dan het dan zal zijn.

Ik kan niet goed bedenken wanneer de neoliberale bezetting van mijn Mokum is begonnen. Vooralsnog zie ik die in ieder geval niet eindigen. Het groenste college van B&W is ook weer een marketingtruc. Let op onze woorden, niet op onze daden.

Ruim veertig jaar geleden dichtte Tiny Hofman:

Hoe men het ook wendt of keert
De ervaring heeft geleerd
Dat B&W en alle hoge omen
De bevolking van de stad
Liever zien gaan dan komen.

Haïti - 18 mei solidariteitsdag tegen de bezetting

Freedumb, democracy en market reform op Haïti in beeld...

Haïti's gekozen president Aristide had het leger ontbonden - maar Washington wil het armste land van het westelijk halfrond graag het armste land houden. Ontbonden, maar niet ontwapend - daar werd voor gezorgd. En tenslotte werd de president het land uit ontvoerd en de premier opgesloten.

Die is nu al meer dan drie weken in hongerstaking en naar verluidt stervende.
De omstandigheden in gevangenissen in Haïti zijn hoe dan ook nogal ongezond - zacht uitgedrukt.

18 mei aanstaande is uitgeroepen tot solidariteitsdag met de verzwegen slachtoffers van het door de Verenigde Staten geïnstalleerde terreurbewind.
De vlag van de tweede onafhankelijke republiek van Amerika dient als symbool. (Laadbare Acrobat Reader vereist voor openen link)

- De Vrije, 12 mei 2005

Zwart/rood present bij Stop Bush-demonstratie Amsterdam

Het weer zat niet mee: kil en voortdurend kleine buien.

Maar op het podium hield men het er op dat er enkele duizenden demonstranten waren, en dat hier de nieuwe vredesbeweging stond. "Wij" anarchisten waren er bij op het Amsterdamse Museumplein.

Frits en Annabelle, activisten voor vrede en in de sanspapiers-beweging; op de fietstas net niet te lezen: there's no government like no government....

Maar de eerlijkheid gebiedt dat de demonstratie gedomineerd werd door vlaggen en borden van trotskisten, maoïsten en andere leninisten.
En de anarchistische "presentie" alhier maakt het nog geen brede beweging. Zij was ook zeer bescheiden.
Pas toen Bush inderdaad op Nederlandse bodem was kregen wij te horen waar Nederland het bezoek aan te danken had. De buren waren tegen de invasie in Irak geweest. Nederland steunde de invasie "politiek" en later ook nog met soldaten. Er hadden dus beslist veel en veel meer mensen moeten zijn bij de demonstraties in Nederland.

- De Vrije, 7 mei 2005

Beproefd undergroundblad herrijst als blogspot

Het Lawrence Liberation Front is ergens in februari 1970 opgericht in Lawrence, Kansas, V.S. Het had onder andere een fonds ter bekostiging van rechtszaken en een adviesbureau voor dienstplichtigen. Het waren de dagen van oorlog voor freedumb and libbedy in Vietnam en omstreken.

Het Front gaf ook een dagblad uit: Oread Daily. Destijds gestencild. De afgelopen jaren als email-rondzendbrief. Het komt ook niet meer uit Kansas. Het maakt nu de sprong naar het weblog. Als anarchistisch blad opgericht in 1898 - vooruit, waarom zouden we het niet zo zeggen? - wensen we de Oread Daily veel sukses.
Het begin van de nieuwe loopbaan.

- De Vrije, 31 mei 2005