Proletariërs aller landen, verenig u en stop er mee!

Maatschappijkritiek is blijkbaar een ambacht, iets wat weinigen die de kans krijgen in de gevestigde media, beheersen. Hier is iemand aan het woord die het vooral opviel dat de Oostduitsers bij de val van de muur de verkeerde jeans aanhadden. En het belangrijkste dat zij begeerden was waarschijnlijk de juiste jeans. Nu heb ik de muur ook zien vallen op de televisie en laat mij dat nou totaal ontgaan zijn. Blauwe broek is blauwe broek voor mij, "de juiste" ken ik niet, voor mij is het 't uniform van het Marktconformisme. In feite is dat ook wat de schrijfster laat blijken al ontgaat het uniforme haar.

Dat Oost-Duitsland een bespiedersmaatschappij was wisten we al, en dat het niet geholpen heeft zou tot troost kunnen strekken: een regime dat alles van je wil weten of alles van je weet weet op den duur niets van zijn onderdanen. Heersers zijn als soort nooit slim genoeg om dat te beseffen, we zien het weer aan de sleepwet. Als de Grote Kladderadatsj moet plaatsvinden, vindt hij plaats. Helaas zie ik het in Nederland zeker niet gebeuren in afzienbare tijd. Maar dat is een ander punt.

Dat de juiste spijkerbroek op den duur toch niet het nastrevenswaardigste van het nastrevenswaardige is dringt ook door tot de schrijfster die Marx voor millennials zegt te verkennen. Marx maakt een renaissance door, meent zij - het treft dat dit zijn tweehonderdste geboortejaar is. Als marxisten van belang voert zij op: Ewald Engelen, Paul Mason en Slavoj Žižek. Dat is een vreemd gezelschap in een wereld die toch echt waarachtige marxisten bevat. Engelen zal het Communistisch Manifest gelezen hebben maar verder niets van Marx, Mason iets meer - hij moet trotskistisch geschoold zijn - en o hemeltje, Žižek - ik kan de man niet meer serieus nemen. Nou neemt hij zichzelf dat ook niet, zo te zien, maar in zijn onserieusheid laat hij zich wel als mediafenomeen opvoeren. Dat zal dialectisch verantwoord zijn. Echte marxisten doen het niet zo lekker op teevee, hebben misschien zelfs schone kleren (in twee opzichten?) aan. En zullen heel hegeliaans Das Ganze als Das Wahre zien. Dat de maaksters van de nieuwste trend in spijkerbroek die nooit zullen kunnen betalen en dat zij te lang voor te weinig geld werken, nu ook in Afrika, het is kritiek, maar kritiek die voorbijgaat aan de kern van de kapitaalsverhouding. Toch is die nog waar te nemen bij de opmars van de sweatshop in Afrika.

Beroof mensen van hun eigen middelen van bestaan, dwing ze te werken voor loon. In koloniale tijden werd dit afgedwongen door een overheid in te stellen die belasting eiste, en de postkoloniale staten vervullen die rol nog steeds - anders en eender. Die kolonisering begon dicht bij huis, oorspronkelijk.
Loonarbeid als vanzelfsprekend zien betekent al helemaal opgegaan zijn in de logica van het kapitaal.

Een lijk beheerst de maatschappij - het lijk van de arbeid. Alle machten wereldwijd hebben zich verbonden ter verdediging van deze heerschappij: de paus en de Wereldbank, (..), vakbonden en ondernemers, Duitse ecologen en Franse socialisten. Allen kennen zij slechts een parool: arbeid, arbeid, arbeid!

(Beginwoorden van het Manifest tegen de arbeid - ja, je moet er Duits voor kunnen lezen, wat toch wel uit zal komen als je echt Marx zou willen lezen, niet alleen dat ene Manifest, dat overigens in hoge mate nog steeds spreekt over de wereld van nu, maar dan moet je de vanzelfsprekendheid van die loonarbeid als discutabel leren zien).

Natuurlijk is het exploiteren van jonge vrouwen in Afrika ter promotie van Heinekens paardenpis een schandaal. Maar Heineken wist dat deze praktijk al jaren aan de gang was. Het is geen incident, het hoort er bij. Bij het kapitaal. Snap dat nou eens!

We kunnen de oproepen tot slot van de manifesten in elkaar schuiven: Proletariërs aller landen, verenig u en stop er mee!