Het wereldomvattend kapitaal

Wat zou ik schrijven als ik een Inleiding tot het anarchisme zou maken?
Je kunt niet om de etymologie van het woord heen, dunkt mij. Anarchie, aanvoerderloosheid, had al in de klassieke tijd de bijbetekenis van "chaos, warboel". Daar is dankzij bommengooiers in speciaal Frankrijk, maar niet alleen daar, de bijklank "geweld" bij gekomen. Het is stomvervelend dat het altijd uitgelegd moet worden, aan mensen die deze associatie met het woord hebben, of om de velen die in de geest van Veronica "gewoon lekker doen waar je zin in hebt" de pas af te snijden. We danken de positieve betekenis van het woord aan Pierre-Joseph Proudhon, niet de eerste anarchist, bij lange na niet, wel degene die het nagestreefde doel die naam met die lading gaf. Met het bijbehorende adagium: l'anarchie c'est l'ordre. Anarchie is orde, de bestaande ordening is een wanordening.

*
Maar hoe noemen we de bestaande orde? De leidende gedachte achter de techo-manageriële klasse die het voor het zeggen heeft, of je het bij verkiezingen zo wil of niet, wordt dezer dagen neoliberalisme genoemd. In de oude koloniale metropolen wordt inmiddels niet of nauwelijks meer geproduceerd, het is een prikkelende gedachte van David Graeber te spreken van "zorgende klasse".
Toch blijft het zinvol om van werkende klasse te spreken, als in tegenstelling tot speculanten en bullshitjob-bekleders. Men dient wel te blijven beseffen dat op wereldschaal de werkende klasse van nu produceert in de gekoloniseerde wereld.

In oude tijden hielden kolonialen de industrie in koloniën juist tegen of zij hielpen haar om zeep. De verhoudingen zijn nu andersom. Wie een "arbeidersklasse"-anarchisme koestert kan ik enerzijds geen ongelijk geven, anderzijds dient gezegd dat dit in de eerste plaats elders ter wereld aan de orde is.

De bestaande verhoudingen worden niet op hun kop gezet doordat de strijdbare minimumlijder een extraatje vraagt - tegenwoordig vaak gekleed in de eis "tot behoud van verworven rechten", waar zich progressief noemenden dan fijn op kunnen afgeven dat het conservatief is. D'66, weet u wel - veel toekomst heeft het niet meer, maar het blijft staan: er is geen radicalisering verbonden aan de eis van een procent meer of minder minder.
Mensen werken niet in loondienst omdat ze het graag willen maar omdat het de enige manier is om in leven te blijven als men geen eigen productiemiddelen heeft. Het leven is niet "iets" wat je moet "verdienen".

De maatschappelijke verhouding die inmiddels wereldomspannend is kunnen we het best naar Karl Marx kapitaal noemen. Bij het kapitaal hoort de staat, die met zijn onder verdelingen evenzeer wereldomvattend is. Hoe wereldomvattend kunnen we zien aan de hand van het verhaal van de Jarawa, die met het doden van een vermeende zendeling zowaar het nieuws haalden, waaruit ze even schielijk weer verdwenen. Volkeren die "geen contact" met de buitenwereld hebben zijn als interessante museumstukken deel van het spektakel van het kapitaal, en staan in feite ook helemaal niet buiten.

Kapitaal, niet kapitalisme. Dat laatste woord is afgeleid van de kapitalist, de investeerder in productie die er naar streeft zoveel mogelijk dood kapitaal te accumuleren en levend kapitaal (de loontrekkers) af te stoten. "Het kapitalisme" eist en bepaalt niets. Het kapitaal is de verhouding die op grond van eigendomsverhoudingen dwingt tot het instandhouden van zichzelf. Het kapitalisme is een cultus, ik noem het liefst een doodscultus. Het is geheel in de geest van het kapitaal dit streven te reïficeren en het allerhande wensen en verlangens toe te kennen. Doe dit dus niet.

Dit is het tweede deel van een beoogde reeks beschouwingen over de brochure Anarchisme – een introductie. Dit is de eerste.
Ik moet zeggen dat de gebeurtenissen in Frankrijk omwoelend zijn voor het beeld hoe een revolutie er nu uit kan zien. Maar we moeten afwachten hoe de situatie zich ontrolt, vooral: of de opstand aansluit bij de wereldwijd op gang komende klimaatmars-beweging. Volgende delen hangen dus mede af van de ontwikkelingen.

De revolutie - een inbreuk op de gewone tijd

In mijn jonge jaren meende ik dat de kwantiteit aan gevoerde acties op zeker punt zou omslaan in de kwaliteit van de Omwenteling, de Grote Kladderaddatsj. Hoe dat er uit zou zien weet ik eigenlijk niet. Bij een door de moderator "omwoelend" genoemd gastcollege van Jaap Kruithof moest ik tot mij laten doordringen dat het niet te verwachten was dat "men" voortdurend maar linkser zou worden, bij de stembus met name, en dat die kwalitatieve omslag dan wel zou komen. Stemmen niet, maar op de barricaden - als je jong bent weet je het altijd beter dan die ouwe zakken.

Het doorbreken van de kapitaalsverhouding kan alleen op wereldschaal. Er zijn bepaalde revolutiejaren geweest in de moderne geschiedenis. 1848 was er een, 1917-18 was een tweetal jaren later en dit jaar herdenken wij vijftig jaar 1968, dat in de buurt kwam - 2011 zou een recenter voorbeeld kunnen zijn.
De strijdbare minimumlijders wier machtige arm het hele raderwerk tot stilstand brengt zijn in een metropool als Nederland (of het Verenigd Koninkrijk of de VS) niet eens meer in staat de productie in eigen hand te nemen. Bij gebrek aan productie. Gesteld dat ze het nastreven in woede over de gevestigde orde.
"Laat ze hun gang gaan en ze hangen de Turken op," zei een oudere kameraad halverwege de jaren zeventig. Deze wijsheid accepteerde ik al net zo min als die van Kruithof. Maar vertrouw de passieprekers van de Opstand dezer dagen niet - zeker niet in Nederland. Nu ik zelf ouder ben dan die wijzen van toen zie ik hoezeer zij gelijk hadden.

De kwalitatieve sprong kan alleen plaatsvinden dankzij bewustwording, een geestelijke bereidheid tot breuk met het onaanvaardbare heden. Op de gezindheid komt het aan, schreef de door proto-nazi's vermoorde anarchist Gustav Landauer. De Grote Weigering, verwachtte Herbert Marcuse. Karl Jaspers en opmerkelijk genoeg in het heden Willem Schinkel verwacht(t)en een inbreuk op de Gewone Tijd, kairos. Meer hierover heb ik hier en vooral hier geschreven.

Wat is het programma van de Revolutie? Ik kan in grote mate instemmen met de schets van Jacques Ellul, hier verder uitgewerkt.

Ten eerste: volledige, belangeloze en kosteloze hulp van de ontwikkelde wereld om de niet of nauwelijks ontwikkelde wereld (Derde Wereld) op haar eigen condities deel te laten hebben in de mogelijkheden van de techniek. Vervolgens, of hiermee samenhangend: de beredeneerde keuze voor de onmacht, de afwezigheid van macht. Hier wijst Schumachers Small is beautiful (Nederlandse vertaling: Hou het klein) de weg. Grote organisaties (bedrijven, leger, overheid) worden in kleine zelfbesturende eenheden van niet meer dan honderd mensen opgesplitst. Groei wordt uitgesloten en radicaal geweigerd. Het individu gaat boven het collectief. De werkdag voorzover het om zogenaamd produktief werk gaat wordt teruggebracht tot twee uur. Herverdeling en algehele ontkoppeling van geld en arbeid zijn het sluitstuk van de omwenteling. Informatisering en mechanisering dienen hiertoe krachtig te worden doorgezet en bevorderd. De maatschappij zal vrij-socialistisch zijn.

Je kunt geen recepten maken voor de keuken van morgen, heeft Marx ooit ongeveer gezegd tegen Domela Nieuwenhuis die vroeg hoe het Socialisme er volgens de Meester uit zou zien. Er blijft in ieder geval niet alleen een morele maar een eenvoudig pragmatische verplichting vast te stellen: stop het plunderen van het Zuiden en zorg er juist voor dat men daar gelijk in ontwikkeling kan zijn. Dit zal hoe dan ook een vorm van bestuur vergen die misschien geen staat meer is maar die toch uitvoerend orgaan is.

- Dit zijn mijn eerste geschreven overwegingen naar aanleiding van de brochure Anarchisme - een introductie. Spoedig meer.

De roos en het joodse vraagstuk

Wat brengt mij er toe nu plotseling haar achternaam te zoeken op joodsmonument? Een ingeving? Ik zoek wat doelloos om een anker te vinden voor wat ik nu aan het schrijven ben.
En jawel, hij komt voor, vaker dan "toevallig" zou kunnen heten. Het meisje van dien avond en die roze. Ach.

Joodsmonument heb ik bij merkwaardig toeval ontdekt. Ik probeerde online iets meer te weten te komen over de Nederlandse wijsgeer Herman(n) Wolf. Ik kwam hem tegen - op joodsmonument. Ik moest degene zijn die de redactie er op wees dat de man niet een verder onbekende was. De gruwel dat zoiets nodig zou moeten zijn, alsof het er toe doet - maar het was mijn daad van eenvoudige rechtvaardigheid ten aanzien van deze filosoof. De sporen van de speurtocht.
Aan zijn nazaat Paul Scheffer wil ik verder geen woorden vuil maken. Het is maar een betrekkelijke blijheid dat Wolf blijkbaar niet in een kamp vermoord is. De bezetting heeft hij niet overleefd.

Mijn eigen achternaam komt 246+30 (twee spellingsvarianten) keer voor op die site. Ik heb ooit met wat joodse naamgenoten gekeken of we ergens toch gemeenschappelijk voorgeslacht zouden hebben. Dat moet dan in een ver, misschien onvindbaar verleden zijn. Bij hun naspeuringen komen ze in Polen terecht, ik blijf steken in het Nederrijnse, het Land van Kleef. Een verband lijkt mij onzeker zoniet onwaarschijnlijk. Maar goed, mijn voorgeslacht zorgde er goed-katholiek voor niet in die muur terecht te komen, er was geen reden toe. Alsof er reden was voor die anderen.
Ter weerszijden van drie huizen in Amsterdam waarin ik gewoond heb zijn mensen weggehaald. Niet uit de huizen zelf.
Amsterdam huilt niet, het is dood. Het weet het alleen nog niet.

*
Joodsmonument betreft "toen". In het nu worden boeken geschreven over het Cultuurmarxistische Gevaar. De fattige overjarige corpsbal die hier graag over kletst wordt met zijn twee zetels in de Tweede Kamer weer voorgedragen tot Politicus van het Jaar. Een raadslid van zijn club twiet onvervaard dat "ze" deze of gene vergeten zijn in zo'n mooie oven te schuiven. In het Nieuw Israëlietisch Weekblad wordt haar dan ook "geen antisemitisch bot in haar lijf" toegeschreven.

Het zijn veelal dezelfden die de mond vol hebben van cultuurmarxisme die ook overal de lange rijke hand van George Soros zien, waar opstand broeit tegen ultrarechts. Ook dezelfden die rustig beweren dat deze in 1930 geboren man van joodse achtergrond bij de SS heeft gezeten en "zijn volk" heeft verraden. Ongestraft kan de nieuwspagina van de Nederlandse Omroepstichting (heet dat ding officieel nog voluit zo?) het over zijn tentakels hebben.

"Wo ahin soll ich geh'n?" Netanjahoe prijst Viktor Orbán de hemel in.
Liefste van dien avond en die roze, ik zou het je niet kunnen zeggen, mocht je het willen vragen, als je het zelf niet weet. Als je nog leeft.

Een wapperende vlag op jaren-vijftig-tv en Irving Berlin

De televisie staat aan en neuzelt een herdenkingsprogramma over iemand die zowaar niet dood is. Of nog niet dood. Het hoort bij de kerstvakantie. Billy Connolly - ondanks zijn voornaam Schot van katholieke achtergrond. En dan komt er een muziekje langs dat voor mij wel heel à la recherche du temps perdu is.
Dit zijn de Merseybeats. Ik zeg het vooraf, dat u niet denkt dat het een verdubbelde Everly Brothers zijn.



Maar dit is uit 1964, het is mij ontgaan maar het is dan ook een LP-track die je niet per se te horen kreeg destijds.
Dit is het origineel:


Frank Sinatra, 1946

Er hoort een wapperende vlag bij in beeld voor de kindertelevisie, op woensdag- of zaterdagmiddag. Om te kijken gingen we naar onze grootouders, en een vlotte instrumentale versie (zoals het intermezzo, de "doughnut" halverwege de oerversie) luidde het programma uit. Ik meen mij te herinneren dat de KRO die vlag liet wapperen. Dan wuifde "tante Hanny" ons uit.
Erg katholiek komt het nummer mij niet voor. Nou ja, dat meisje moet wel een beetje degelijk althans onderworpen zijn. Het komt uit Annie get your gun en is geschreven door Irving Berlin.


Ray Middleton


Billy Eckstine

Het werd vermoedelijk door een omroeporkest gespeeld. Misschien dat men bij Beeld & Geluid meer weet.

Portfolio: Schoonheid in plaats van George

Als er nu iets is dezer dagen dat allesbehalve vreedzame gevoelens bij mij oproept, is het door een winkelstraat lopen en weer George Michael te horen zingen dat hij dit jaar zijn hart aan een speciaal iemand geeft.


- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Het was de allereerste keer al niets, de 231ste keer - ja, dit jaar dan – kan ik niet anders dan terreur noemen. Glijmiddel voor de consumptiemaatschappij. En ik moet dezer dagen door een winkelarcade lopen om op een van mijn werkplekken terecht te komen. Tel maar mee.

Tijd voor schoonheid, en waar het met Kerst om hoort te gaan. De Engelse folkband Steeleye Span zingt Gaudete. Verheugt u, Christus is geboren uit de jonge vrouw Maria, verheugt u....



En een drievoudige traktatie van het Ierse zangensemble Anúna. Ik hoorde hen voor het eerst op een herfstdag in een herberg op het eiland Árainn voor de Ierse westkust, de juiste omgeving. Ze zingen een hymne Jerusalem (niet het gezongen gedicht van Blake, dit is nog wat eeuwen ouder), Riu riu en een wijsje in het Iers waarvan mij de titel ontgaat.

Alleen wie de ware kerstgeest heeft, is mij verteld, ziet een elfje dansen tijdens dat laatste lied. Denk even niet aan dat winkelcentrum. En probeer het elfje te ontwaren... Alles live, in Japan nog wel.







- Dit verscheen op 21 december 2007 op News4all. Het tweede genoemde filmpje is niet terug te vinden. Vermoedelijk is het derde genoemde nummer Fill, Fill a Rún
En net als toen wens ik u
Gezegende Kerstdagen!

Nu sijt wellecome

Misschien moet ik mij wekelijks opladen, daar in Den Haag in de Bethelkapel. Zaterdag 8 december was ik er weer, nu niet als voorganger maar als toehoorder, speciaal om te vernemen hoe anarchistische Hegelspecialist Harm van der Gaag de verkondiging zou doen.
In die Haagse Kapel is sinds 26 oktober een onafgebroken kerkdienst aan de gang, terwille van het Armeense gezin Tamrazyan. Het heeft tot drie keer toe van de rechter te horen gekregen dat men mag blijven, en steeds ging de VVD-staatssecretaris in beroep, want het "kinderpardon" heeft aanzuigende werking. Zo noemen ze dat. En terwijl ik nog nadacht over wat ik zou schrijven over die zaterdag zijn twee in Nederland geboren jongens gedeporteerd naar Oekraïne.

Die kapel in Den Haag is het epicentrum van wat met recht een opduikende Kerk mag heten, een maatschappelijk relevante Kerk, die dan ook prompt genegeerd wordt door het regime van twee protofascistische partijen (waarvan een nog het woord "christen" in zijn naam draagt), een geheelnikspartij en een tribalistisch-christelijke. Tot die laatste behoort evenwel desgevraagd Hayarpi, de oudste dochter van het gezin van Armeense afkomst: vrijgemaakt gereformeerd. Veel Nederlandser zal het niet kunnen. Intussen zijn vrijwel alle denominaties van de Nederlandse christenheid langsgeweest en voorgegaan.

Publiciteit van over de hele wereld maakt niet uit voor het regime dat het oog van diezelfde wereld op zich gericht zal weten als het eer in slaagt deze mensen alsnog te deporteren omdat de Geest alsnog vertrokken is uit de kapel aan de Thomas Schwenckestraat in Den Haag. Bezoek, dag en nacht, welkom, financiële bijdragen ook:

NL83INGB0009516845 t.n.v Stek Den Haag onder vermelding van: Kerkasiel

Terug naar die zaterdag de achtste december. Harm van der Gaag verraste mij in ieder geval door een dienst in herkenbaar katholieke stijl ("God kom mij te hulp, Heer haast U mij te helpen") die oud-katholiek bleek te zijn. Hier de teksten van die zaterdagmiddag. Anarchie is orde, en dus ook een ordelijke dienst. En de verwijzing naar de hemelse wijn via de bruiloft in Kana sloeg een brug naar de islam, in ieder geval de soefidichters die de hemelse wijn bezingen.
Een twiet als illustratie.

#KerkasielBethel gisteravond pic.twitter.com/jMuGmQkkDF

— Franka vd Meij♏ (@Franka75) 19 december 2018

Het lange kerstdiner

Een favoriet van mijn zus, dit macabere toneelstuk-voor-het-scherm, van Thornton Wilder. We hadden al jaren en jaren geen familiediner meer maar het zal ook niet meer kunnen.


Een Nederlandse versie is niet te vinden, die zal wel gewist zijn.

En toen was de Kerk zomaar (weer) relevant

Op twitter, dat mij dezer jaren wakker maakt en houdt in de ochtend, las ik voor mijn vertrek een twiet van een of andere ChristenUniemijnheer die het had over zoveel goeds van de coalitie en de fopmotie (zo noemt hij het!) over het kinderpardon, die mede door toedoen van zijn partij werd weggestemd. Natuurlijk, de verhoging van de btw is veel belangrijker dan zo'n "pardon" voor vierhonderd kinderen met bijbehorend gezin.
Met de juiste dosis kwaadheid geladen ga ik op pad, ik zal ze zwepen met het geuzenlied dat spreekt van verzet tegen de Overheid. De protestante Kerk in Nederland is gebouwd op dit verzet, en op vlucht uit wat door de oorlog België zal worden, en Frankrijk.



Maar in het Liedboek in de Bethelkapel komt dit lied, Gezang 414, niet voor. Wel allerlei van Huub Oosterhuis.
Niemand in de kapel zelfs kent het lied. Tenslotte leest iemand het voor vanaf zijn telefoon. Ik ga het echt niet in mijn eentje zingen, ik denk ook niet dat ik stemvast kan zijn zo alleen in een zaal. De kracht van het lied ligt deels in de gezamenlijkheid.
Het speciaal door mij opgestelde Liturgiekanaaltje op Youtube krijg ik niet aan de praat in de Bethelkapel. De WiFiverbinding hapert. Laat dan maar.
Deze tegenslag bepaalt de verdere gang van zaken. Maar laat ik eerst zeggen wat mij hier brengt.

In de Bethelkapel in Den Haag wordt ononderbroken dienst gehouden ter ondersteuning van het kerkasiel van het Armeense gezin Tamrazyan. De VVD-staatssecretaris die verantwoordelijk is voor hun beoogde uitzetting, ondanks het tot drie keer toe door rechters bevestigde verblijfsrecht, mag wel in een interview snotteren dat hij toch ook een mens is, maar vijf mensen blijven hier schuilen. Het is net geen onderduiken, vierentwintig uur per dag, zeven dagen in de week is er dienst aan de gang in de kapel. En men kan daar bij aanwezig zijn, en men komt van heinde en verre. Aanwezigen en voorgangers v/m. Ik las ergens over "driehonderd linkse dominees" die de dienst aan de gang houden. Voor het publiek dat deze kwalificatie tot zich neemt dient dit ongetwijfeld als diskwalificatie gelezen te worden, stel je voor dat het zomaar dominees zijn (er is ook een rabbijn geweest, en pastoors doen ook af en toe dienst).

Het rooster is ongeveer gevuld tot de eerste zondag van Advent, en dat is knap. Of mijn optreden als onafgestoffeerd vrijzinnig dominee echt nodig was zal ik niet weten, maar ik heb mij aangemeld op grond van mijn ervaring als hagepreker bij allerhande wakes (het "grenshospitium" is het toepasselijkst hier). Voor de gelegenheid ben ik begonnen Easy essays van Peter Maurin te vertalen, die stof tot overdenken en gesprek opleveren (lang niet allemaal, kom ik al vertalend achter).
Mijn voorganger-voorganger spreekt hartige taal over gekozen potentaten als Trump, Bolsonaro, Orbán en Duterte, die zich ook allemaal op het christendom beroepen en flinke steun uit die hoek krijgen. Dit is eigenlijk ongelooflijk. En ik hoef het niet meer te zeggen. Nu ik dit opschrijf bedenk ik dat het in een estafettedienst eigenlijk wel zou moeten en kunnen.

Hoe het komt weet ik niet, maar ik kan mij maar moeizaam in de zaal verstaanbaar maken. Heb toch ervaring met Spreken in het Openbaar: behalve die hagepreken noem ik de Bilwettournee van 1994-95, lezingen en radiowerk. Als er gelachen wordt in de zaal (dat kan heel onverwacht zijn om iets wat je zelf heel serieus vindt) weet je dat men hoort, dat men luistert en dat het doordringt. Dat valt mij hier in de kapel moeilijk. En lachen is helaas niet aan de orde. of wel?
Ik volg het roomse rooster van de dag, het bevat als responsorium zowaar Psalm 23.
Nederlandse "iconische cultuur", en natuurlijk "kosmopolitisch" zoals het hoort bij Cultuur:



Een van de Schriftlezingen is een passage van de Brief aan Titus waarin opgeroepen wordt gehoorzaam te zijn aan de zittende overheid. Een gelegenheid om de zaal te vragen wat men hiervan vindt. Want deze estafettedienst is tenslotte verzet tegen die overheid. Welnu, iemand in de zaal zegt dat er wel wijsheid bij die overheid moet zijn. Ik hoef daar niets aan toe te voegen.

En eigenlijk is het mooi anarchistisch dat mijn verhaal over Peter Maurin en de Catholic Worker vanuit de zaal wordt afgekapt met de wens te zingen. Iemand stelt een lied van Oosterhuis voor.
Zingen is dubbel bidden - is die niet van Augustinus? Ik heb slechts een lied op het programma, dus op dit punt neemt de zaal de liturgie ter hand. Wonderlijk, weinig van wat ik gepland heb komt echt naar voren en tegelijk heb ik niet het gevoel van Mislukking dat ik zou kunnen hebben bij het stuklopen van mijn Plan.
Het is een Mooie Mislukking doordat de niet ruim gevulde zaal het heft in eigen handen neemt. En eigenlijk hoort het zo, zeker in de vroege Kerk, en waarom nu niet weer hier?
En van anarchisme zal niemand meer schrikken hier. Mijn makker David Rovics heeft zowaar ook opgetreden in de estafettedienst.



Mijn voorganger-voorganger vraagt aan de zaal wat de aanwezigen hierheen heeft gebracht. Ik ben een van slechts twee responderenden. Voor het eerst in jaren, zeg ik, heb ik het gevoel dat de Kerk relevant is door deze actie. De dienstdoende dominee vindt dat mooi gezegd.

Tot mijn spijt heb ik degenen om wie het gaat - maar het gaat om meer, hier, tenslotte, ook al geldt het koran- en talmoedische woord "Wie een mens redt redt de hele mensheid" - niet of nauwelijks gesproken. Misschien net voldoende. De drie kinderen zitten een tijdje bij de dienst.
In de opvangruimte geeft Hayarpi mij een strookje waar de url van haar site op vermeld staat. Ik ben aan de beurt, moet warmlopen voor het voorgaan dus daar blijft het bij. Haar zus - wier naam ik niet weet en die ook niet vermeld wordt - zet, vernomen hebbend van mijn verstaanbaarheidsprobleem, een statief neer voor een microfoon. Dank.
Hayarpi's meditaties staan hier.

Het zou mij werkelijk verbazen als op den duur het regime niet toe zal geven aangaande dit gezin, zoals met Lili en Howick. Of Mauro. En ieder los kind moet telkens weer voor de poort van de uitzettingshel weggesleept worden want het regime luistert naar de lelijkste Stem van het Volk.
Volgend jaar Kerstviering in Tilburg, Hayarpi en de jouwen!

- Bethelkapel, 24/7 dienst, Thomas Schwenkestraat 28-30, Den Haag.

Vanuit de diepten heb ik geroepen...

Zo'n veertig jaar geleden waren er de "Kerkmarokkanen": verblijvend en slapend in de Mozes-en-Aäronkerk in Amsterdam. Het idee was dat de kerk een vrijplaats was waar de politie niet zomaar binnen kan breken. Toch moest er dag en nacht gewaakt worden. Ik kan niet zeggen dat je er als waker goed sliep (je lag bij de deur in je slaapzak, om de politie te woord te staan, "als ze komen in de nacht"). Waarvoor moesten "de Marokkanen" schuilen? Ze hadden gewerkt in Nederland, netjes zoals vereist alles wat af te dragen is aan de overheid afgedragen (of het was ingehouden door de baas), maar ze verbleven hier "illegaal". Dat kon dus zo, in Nederland, in 1978. Een van hen heeft zelfmoord gepleegd, de resterenden mochten tenslotte blijven. Maar daar is heel wat bij komen kijken.
Iets dergelijks is nog eens gedaan, toen sprak men van "witte illegalen".
Ook was er het fenomeen van de "christen-Turken" die ook asiel in een kerk zochten tegen uitzetting. Want asiel kregen ze niet, daar komen "Turken" bijna nooit voor in aanmerking. Net zo min als Marokkanen trouwens.

Het punt was: de "christen-Turken" waren geen "Turken". Dit speelt ook in de jaren zeventig, en De Telegraaf had in die tijd een heel behoorlijke correspondent voor het Midden-Oosten, Harry van Mierlo. In enkele boeken heeft hij uit de doeken gedaan wie die "christen-Turken" eigenlijk waren: Syrisch-orthodoxen, van wie de meesten een moderne variant van het Aramees spreken. Voor toeristische doeleinden moet over die taal altijd gezegd worden dat het de taal is die Jezus sprak. Tja, dan wel zo'n 1950 (pakweg) jaar geleden, kun je dan over dezelfde taal spreken? In ieder geval: de Syrisch-orthodoxen (Kerkturken was ook een woord dat gebruikt werd) zijn geen Turken, ook geen islamieten en zij spreken een semitische taal die net als hun belijden gemarginaliseerd is in het Nabije Oosten.
Ook de "Kerkturken" zijn gelegaliseerd. Sommigen zijn als "gastarbeiders" uit Turkije gekomen, anderen op de vlucht voor vervolging die officieel niet bestaat want iedereen is Turk in Turkije volgens de opeenvolgende regimes.

Er is naar wat ik zelf heb gezien (en in een geval waarbij ik heb meegewerkt) dus nogal wat aan kerkasiel verleend de afgelopen decennia. De gedachte is dat wie in een kerk schuilt niet zomaar opgepakt mag worden. Een kerk is een gewijde, men kan ook zeggen heilige, ruimte waar wie op de vlucht is veilig hoort te zijn. Het moet dan natuurlijk wel duidelijk zijn dat de asielzoeker (in dit geval gebruik ik het woord zonder nare gevoelens) niets misdaan heeft. Is dit wel zo, dan zal de asielverlener moeten zeggen dat de kerk niet bedoeld is om mensen straf te doen ontlopen.
Ja, ik kan raden wat u bij deze laatste zin denkt. Wat ik kan raden is deel van wat ik dezer dagen de maatschappelijke irrelevantie van de kerk, nee de Kerk met een hoofdletter, zou noemen.

Het christen- of religieus anarchisme/socialisme waar ik mij uit interesse en zeker ook betrokkenheid mee bezighoud, al vele jaren inmiddels, is niet gebonden aan een kerk. Maar wel aan de Kerk, de ene heilige algemene van de apostolische geloofsbelijdenis. (Ja, er is ook islamitisch anarchisme, joods anarchisme enzovoort, maar ik houd het nu even bij de Kerk - er kan geen misverstand over bestaan dat deze naar volgelingen van Jezus van Nazareth verwijst, in welke gedaante ook. Wie niet aangesloten is bij een kerk behoort nog altijd wel tot de Kerk).

En toen was er het gezin Tamrazyan, dat asiel zocht in een "zware" kerk in Katwijk, maar daar tenslotte weg moest omdat het niet als blijvende oplossing voor hun vluchtsituatie gold. Op de vlucht voor het Armeense bewind en voor het Nederlandse, de kinderen mogen beslist als "geworteld" beschouwd worden - drie rechterlijke uitspraken zijn er waar de onvermijdelijke staatssecretaris steeds op ons aller kosten tegen in beroep gaat onder gezeur over aanzuigende werking en Nederlander worden willen ze allemaal en dat gaat zomaar niet.
Al drie weken geniet het gezin asielonderdak in de Bethelkapel in Den Haag, onder de hoede van een dominee die kennis heeft mogen maken met de Baudetbende. Er is een doorlopende, vierentwintiguursdienst aan de gang, zeven dagen in de week, sinds 29 oktober. Want als "ze" komen, wat de VVD graag wil, dan toch zeker niet tijdens een eredienst. "Ze" hebben, zogenaamd atheïstisch en al, tenslotte de mond vol van hun christelijke cultuur, brutaalweg nog uitgebreid tot joods-christelijke cultuur, nietwaar.

Portfolio 34: Slootjes - As in de wind - Tijdwinst die een eeuwigheid duurt

Slootjes

In kinder- of prepuberjaren, toen door de omgeving zwerven een avontuur was, bezocht ik vaak een slootje bij de joodse begraafplaats Zeeburg, in de buurt bekend als Jodenmanussie. Je kon een netje erdoorheen halen en de vangst in een emmertje of potje bekijken.
Er zat vaak een piepklein visje bij dat, tot mijn nu nog aanwezige spijt, schielijk overleed. Geen idee wat voor soort visje het kon zijn.
En verder kronkelden er muggenlarven. Hun op hen lijkende poppen bewogen dan weer niet. Een enkele larve van een waterkever. Posthoorn- en poelslakken. Rugzwemmers of bootsmannetjes (dat "of" hoort er altijd bij als je het dier benoemt).
Als ik nu in de sloot achter mijn datsja kijk zie ik nauwelijks diertjes zwemmen.

As in de wind

Moedeloos haal ik de vuilniszak weer naar boven. Het is woensdagavond, niet donderdag.
Dronken studentachtige types lopen langs, brallend: Niemand weet, niemand weet dat ik Repelsteeltje heet.

Ik mag van slag zijn, al met al. Mijn zus heeft gebeld dat zij kanker heeft, zij ziet niets in bestraling of chemotherapie en laat weten dat er niemand bij haar crematie moet zijn. Een maaltijd in familiekring na afloop. Uitstrooien van de as in nader aan te geven kluft (zij is net zo gehecht aan de streek als ik, die mijn nom de plume er elders aan ontleend heb). Zij blijkt al eerder gebeld te hebben, boodschap met snik. Die vanavond ontbrak.

Mijn grote zus hoort er gewoon te zijn. Maar neen.

Tijdwinst die een eeuwigheid duurt

Het geschiedde in die dagen dat ik werkte in Overveen en de zomeravonden/-nachten doorbracht in mijn huisje aan de duinrand in Egmond-Binnen. Er was een goede treinverbinding tussen Haarlem en Castricum, de rit op de fiets tussen het station en het huisje was goed om het werk af te schudden en de vrijheid van natuur in de duinen te beleven.
Dan die ochtend waarop er een trein iets voorbij het perron stilstond en het verkeer was stilgelegd. Ik kon niet naar mijn werk. Vernam dat een jonge vrouw "nog net even" tussen de spoorbomen door een trein had willen halen. De beoogde tijdwinst betekende de eeuwigheid.

Ik belde dat ik door overmacht niet op kantoor kon komen. Een onbedoelde vakantie.

Portfolio 33: Het lied voor de twaalfde augustus - Een bekentenis

Het lied voor de twaalfde augustus

Zo jong
Wat zul je nu voor ons achterlaten
Je danst maar een poosje op deze aarde
En al drijven je dromen je driftig voort
Ze zullen vervagen als de beste jeans van je pa

Spijkerbroekblauw dat vervaagt in de lucht
Al wil je dat hij eeuwig blijft bestaan
Je weet dat het niet zal gebeuren
En de lapjes maken het afscheid maar zwaarder

Er komt nooit een betere kans om van gedachten te veranderen
En als je deze wereld beter wil zien
Draag je de woorden van liefde met je
Vlieg je op de grote witte vogel hemelwaarts
En al wil je eeuwig duren
Je weet dat het niet zal gebeuren
En het afscheid maakt de reis nog zwaarder

Een bekentenis

Hello, I love you, won't you tell me your name.
Ik heb het altijd een tamelijk krasse tekst gevonden, van iemand zeggen dat je van hem of haar houdt, terwijl je de naam van de ander niet eens weet. Enfin, het komt ook voor in Ain't that loving you baby: je weet mijn naam niet eens.
Bijna veertig jaar na de dag besefte ik dat ik wel degelijk zelf zoiets aan de hand heb gehad: een wederzijdse liefdesverklaring terwijl ik haar naam niet eens wist. Daar ga je met je strenge oordeel over anderen.
Die verklaring gebeurde terwijl we wel al innig verstrengeld voortschuifelden op Oh very young van Cat Stevens. Voor de gelegenheid hier voor u vertaald in 120w.

Portfolio 32: Wat een dekmantel! - Pardon, dit was werkelijk niet de bedoeling

Wat een dekmantel!

We fietsten over de brug en plots kwam het in mij op langs te gaan, zonder plichtplegingen, met veelbezongen Vriendin. Mijn moeder vond het goed, maar waarschuwde wel dat Kraanvogel op visite was. "Nee kom nou maar," wimpelde zij mijn terughoudendheid weg.
Kraanvogel was de naam die mijn vorige vriendin, een studiegenote van haar, aan haar had gegeven.
Mijn moeder vond Kraanvogel nou precies een geschikte vriendin voor mij. Ik dacht daar anders over. Kraanvogel roddelde zelf dan weer dat zij zeker wist dat ik op mannen viel. Hoe zij dat wist?
Daar waren we dan, mijn mooie warme Nieuwe Vriendin in een zomers tanktopje dat haar schoonheid extra onderstreepte.
Kraanvogel maakte een knorrend gnuifgeluid.
"Wat een dekmantel" betekende dat.

Pardon, dit was werkelijk niet de bedoeling

April mag dan de wreedste maand zijn, augustus heet de stilste.
Geen matineuze zang van merels op het dak, vogeltjes die de Lof van Hun Schepper zingen.
(Ik moet denken aan een opstel van Godfried Bomans waarin alle voorgestelde opstelonderwerpen verwerkt werden. Als de wind de zeilen bolt. En nu de ramen open. De robot herkent trouwens geen verbuiging).
Wel hoor ik door die open ramen af en toe een Turkse tortel of een houtduif. De haan kraait op de onmogelijkste ogenblikken van de dag.

Maar wat heet rustig, op het gebied van vogelzang. Eksters, kauwtjes, Vlaamse gaaien en kraaien zingen dat het een aard heeft. Wie ontkent dat dit zingen heet voeg ik toe: het staat u niet fraai.

Portfolio 31: Echte Roma- en Sintisaus - Heilige cijfercombinaties - Die ochtend in oktober

Echte Roma- en Sintisaus

Het kan er natuurlijk aan liggen dat ik echt nooit, maar dan ook nooit naar Nederlandse televisie kijk. Af en toe voor wat sporten een kanaal met helaas Nederlandse reclame. Reclame is precies de reden waarom ik die televisie (om van de radio niet te spreken) aan mij voorbij laat gaan. En die sportzender leert mij dat de reclame er alleen maar stompzinniger op is geworden..

Hawaii is ananas. Mexico is maïs. Voor iets Russisch moet je een R spiegelen, alsof dat niet een heel andere letter is. En zo had je dan "zigeuner". Dat was paprika. Eet men nog wel zigeuner in Nederland?

Goulash met echte Roma- en Sintisaus! Hoort u het ze zeggen? Toch een stukje vooruitgang dan.

Heilige cijfercombinaties

Er zijn heilige cijfercombinaties die waarschijnlijk voor maar weinigen heilig zijn. 27 is er zo een, de hoogstgenummerde tramlijn van Amsterdam. Op een eerlijke manier zal er wel geen hoger nummer komen.
En dan grootwagennummers, vooral van bijwagens. De 717 zien rijden maar ook de 727. De 777 is natuurlijk het mooist. Het genot van de fraaigeschilderde nummers heb je overigens alleen als je ze ziet rijden. Als je er in zit (in mijn levensjaren kwam het meestal op staan neer, want je moest tot je eenentwintigste opstaan) is het weer anders. Misschien de geur van pasgelakt hout, en anders van het hout zelf. Het moeilijke zitten op langsbanken, naar elkaar kijken.
"Volgende halte alstublieft" vragen aan de bestuurder.
Knikje.

Die ochtend in oktober

Het was een vertrouwd geluid, als ze de hoek omsloegen bij het Javaplein maakten de blauwe motorwagens een gierend geluid. Het hoorde bij een vertrouwde wereld die een jaar of zeven bestond. In mijn vroegste schooljaren reed ik twee haltes met lijn 5 naar het Weesperplein, dan over op lijn 10 naar het Timorplein, de halte bij school. Lijn 10 had andere motorwagens dan lijn 5, waar het verschil van afhing zou ik pas later vernemen. De een had nummers in de 400, hoger dan 445 om precies te zijn, de ander had 300-en. Heilig, zoals de tekst "Heldhaftig, vastberaden. barmhartig" die ik steeds las bij het voorrijden van lijn 5.

En op die oktobermorgen 1963 was het gieren voorbij.

Portfolio: God: teddybeer of brombeer?

God is liefde, of een lieverd – kan Hij nog echt boos zijn? De vereniging van theologen binnen de Protestantse Kerk in Nederland Op Goed Gerucht boog zich gisteren tijdens de studiedag God is boos! over die vraag.
   - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -  
Als gangmaker van het debat over de vraag naar de (on)mogelijkheid van een boze God dezer dagen was socioloog/schrijver Herman Vuijsje uitgenodigd, die zich uitdrukkelijk als atheïst profileert maar interesse toont in ontwikkelingen rond geloof of religie.

In zijn nieuwste boek Tot hiertoe heeft de Heer ons geholpen, stelt hij dat God steeds meer gehumaniseerd is tot een zoetige mensvormige massa die niet ver meer afstaat van de leegte van het ietsisme. “God is mens geworden in het diepst van Zijn gedachten,” stelde Vuijsje. Het monotheïstisch christendom wekt de indruk een intermezzo te zijn tussen het polytheïsme (dat overigens echt woedende goden kent) en het ietsisme.

Omgekeerde bedevaart



Vuijsje vindt dat het christendom zijn core business moet uitdragen, richtlijn moet zijn voor de moraal. De Kerk dient de deugd van de verontwaardiging te koesteren en voor gerechtigheid op te komen. De Kerk zou ervoor moeten waken dat God niet langzamerhand vervaagt tot de status van kerstman die de banaliteit van het goede belichaamt. Het christendom hanteert een lineair tijdsbeeld: de tijd heeft een duidelijke richting, die van de voleinding, terwijl het polytheïsme en het ietsisme een cyclische tijd kennen. Het ietisisme streeft nergens naar, het heeft geen verhaal, het is niks.

Naomi Klein

Godsdienst filosoof en theoloog Pieter Huiser, predikant te Lemmer, volgde namens Op Goed Gerucht Vuijsje als spreker. In zijn referaat stelde hij dat de Kerk de woede van God in ere moet herstellen. Dit klinkt paradoxaal, want de consensus wil tegenwoordig dat God liefde is, een boze God is niet christelijk en een onchristelijke God kan niet. Maar het verhaal van de boze God moet doorgaan: Christus heeft de wisselaars niet de tempel uitgejaagd met zachte overreding en vermanend vriendelijke woorden. De navolging van Christus ligt in de woede – Huiser vermeldde als inspiratie voor de combinatie liefde en woede opmerkelijkerwijze de anderglobalistische schrijfster Naomi Klein.

Snoezelruimte

Het pauzeprogramma bestond hetzij uit een bezoek aan de Snoezelruimte des Geloofs of de Darkroom der Verdoemenis. Gedoken of beter nog liggend in hartvormige kussens in jaren-zeventig-stijl kon men kijken naar een video van pastoor Fons uit het diepst van Limburg. De OGG-predikanten lagen hierbij te rollen van het lachen, de verslaggever moet bekennen de humor niet opgemerkt te hebben – ook niet met terugwerkende kracht toen de pastoor een rol van Arjan Ederveen bleek te zijn. De Verdoemenis bestond uit een donderpreek van een rechtzinnig klinkende dominee tegen Mient-Jan Faber als strijder tegen kruisraketten, een kleine kwarteeuw geleden.

Ideale kerk

De discussie naar aanleiding van de inleidingen bleek uit te lopen op een reeks vragen die eigenlijk niet te beantwoorden waren. Wat kan het morele voorbeeld van de Kerk zijn, stelde een predikante die haar gemeente in Amsterdam-Noord in luttele jaren had zien slinken tot enkele tientallen mensen van boven de zeventig – Herman Vuijsje moest zich naar haar mening hierover geen illusies maken.

Geconcludeerd kon worden dat Vuijsje een ideaaltypische Kerk voor ogen had die in de realiteit niet (meer) bestond. Dit leidde tot de vraag of het zin heeft de Kerk woede te laten uitdragen. De meeste discussianten zagen hier evenwel ook voor de Kerk zoals deze nu is wel een taak, maar het is de vraag of de Kerk thans niet hoofdzakelijk gevormd wordt door goedwillende mensen.

Bureaucratisering

Een vragenstelster die de woede concreet gericht wilde zien tegen de bureaucratisering onder de vlag van managerdom, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg, kreeg de aanwezigen niet enthousiast mee. Ook de kwestie of de Kerk het vraagstuk van de seksuele moraal nu echt moet overlaten aan de evangelicalen werd niet beantwoord. In het algemeen bleef de keuze tussen God als boze brombeer of als lievige teddybeer dus nog tamelijk open.

Dit open einde werd als het ware al aangekondigd in het liturgische gedeelte van de bijeenkomst in de kapel van het protestantse conferentieoord Hydepark in Doorn. Psalm 83, gedeelten van het Requiem van Mozart, het lied De wijze woorden en het groot vertoon kunnen als ondubbelzinnig geduid worden. De pop-uitsmijter, symfonisch rocknummer Take a bow van Muse is evenwel een dubbelzinnig open-eindenummer. De geboden link is een keuze – ook deze woede kan echter alle kanten op.

Het was hem opgevallen op zijn omgekeerde bedevaart, van Santiago de Compostela naar Amsterdam – hij vond dat hij het als atheïst zo moest doen – dat God  steeds liever werd afgeschilderd naarmate hij noordwaarts vorderde (“hoe noordelijker hoe slijmeriger”). Hij ging tijdens de bedevaart wekelijks naar de mis, maar toen hij in Bergen op Zoom de pastoor hoorde zeggen: “Beste mensen!” werd het hem te veel. Op het niet ver vandaar gelegen Tholen kon hij tenminste nog hartige hel en verdoemenis vernemen na deze ervaring.

- News4all, 26 januari 2008

Portfolio: Remonstrantse jongeren: “Jezus is van ons”

Zaterdag hield de remonstrantse jongerengemeente Arminius haar beraadsdag in Bussum onder het motto: Jezus is van ons! Een strijdbare leuze die door de inleiders van harte  werd afgewezen.
   - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 

“Jezus is van ons klinkt nogal evangelicaal en dat doet mij denken aan jongens met een gitaar,” zei uitgerekend genodigde Andries Knevel, en hij kon vervolgens wijzen naar twee broers met gitaar, die het liturgische gedeelte van de bijeenkomst begeleidden.

EO-coryfee Knevel was gevraagd om een christologisch-biografische inleiding die in het openbaar getoetst aan en vergeleken zou worden met die van remonstrants wijsgerig-theoloog Johan Goud. Knevel schetste zijn achtergrond als afkomstig uit bevindelijke hoek, christelijk-gereformeerd. Op zijn vijftiende was hij voor zijn gevoel uitgekeken op de Kerk en dit veranderde weer na wat hij noemde zijn bekering: een maandagochtend in oktober 1971. Wat deze bekering inhield preciseerde hij niet nader, wel dat hij van studie veranderde (van economie naar theologie). 

Calvijn

Als zijn tweede bekering noemde hij zijn verwerking van een passage in Calvijns Institutie, waardoor hij op een hoog-christologisch standpunt uitkwam: het was God zelf die aan het kruis genageld werd op Golgotha. Het grote mysterie van het geloof is dat in de gestalte van Jezus Christus God zelf op aarde heeft rondgelopen. Een derde wending vond plaats rond zijn veertigste, toen hij koos voor de evangelicale theologie, de Engelse richting die maatschappelijke verantwoordelijkheid beklemtoont, of zoals hij het noemde: post-conservatief evangelicalisme. De leuze “Jezus is van ons” wees hij als lage christologie van de hand. 

Twijfel

Op dit punt kon Johan Goud met Knevel instemmen. Goud vond dat men ten hoogste kan zeggen dat Jezus van of voor iedereen is, maar niet “van ons”. Zijn achtergrond was het rationalistisch protestantisme van anitrevolutionaire snit, dat hij ook omstreeks zijn vijftiende achter zich had gelaten toen de twijfel toesloeg. Maar ook Goud kon nog een tamelijk precies moment aanwijzen waarop de twijfel aan de twijfel toesloeg (een inzicht dat hij in een café kreeg als student) en hem de zekerheid van de liefde in de wereld duidelijk werd.

Hij koos voor de remonstrantse richting en werd predikant. In dit ambt wordt hij naar hij zei wekelijks gedwongen zich het geloof concreet gefundeerd voor te stellen, zonder deze wekelijkse inzet zou hij niet voort kunnen. Jezus was voor hem een voorbeeld van wijsheid en moed, zoals de remonstrantse geloofsbelijdenis zegt (in de vernieuwing waarvan Goud zelf de hand heeft gehad): Jezus is het gelaat van God dat ons aanziet en verontrust. En: Jezus leeft aan Zijn dood en de onze voorbij. Vanaf Maria die het lege graf aantreft op de ochtend van Pasen zijn mensen ten opzichte van Jezus onvermijdelijk altijd te laat.

Opstanding

Maar over het belang van de opstanding konden Goud en Knevel elkaar niet vinden. Knevel vond het gegeven van Jezus’ fysieke opstanding essentieel: “Als het niet waar is stop ik er mee.” Het is niet voor niets het onderwerp van een kwart van de evangeliën, en het is goed en onoplosbaar dat de wereld van de mens en die van God niet met elkaar kloppen.

Goud bracht hier tegenin dat onmiskenbaar driekwart van de evangeliën niet over de opstanding gaan en dat de handelingen en leringen van Jezus voor dat ene kwart niet zomaar opzij geschoven kunnen worden. Voor de remonstranten als vrijzinnige stroming is twijfel aan de historiciteit van de opstanding toegestaan, iets wat Knevel juist niet erkende: de historische papieren van het christendom in het algemeen en van de evangeliën in het bijzonder zijn volgens hem sterk. Goud legde zich neer bij de slotsom van Albert Schweitzer in diens Geschichte der Leben Jesu-Forschung: als een onbekende en naamloze komt Jezus tot mij.

Eigendom

Vanuit de zaal, gevuld met zo’n vijftig remonstrantse jongeren, was de belangrijkste reactie op de inleiders een verdediging van de uitdrukking “Jezus is van ons.” Dit beoogde een afscherming ten opzichte van juist de evangelicale richting te zijn, die in haar optreden zich vaak gedraagt alsof Jezus haar speciale eigendom is. Voorganger van de jongerengemeente Tom Mikkers evenwel vond de uitdrukking klinken alsof Jezus in een kooi opgesloten werd, en wees deze dus ook af.

- News4all, 11 februari 2008

Portfolio: Martha kiest haar deel

Hexakosioi hexakonta hex - het is ongeveer de standaard- gymnasiale weergave van het getal dat genoemd wordt in Openbaring 13:18, het getal van to therion, het (wilde) dier, meestal Het Beest genoemd.
    - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Als gymnasiast leer je het tamelijk lelijk uitspreken, in de tijd dat de schrijver van de Openbaring leefde zou het bij benadering al uitgesproken hebben kunnen worden op zijn Nieuwgrieks, Exakosii exakonda ex.

Maar beeft en siddert bij de Nederlandse schooluitspraak van dit cijfer. Want wat horen wij? Precies - wij laten ons niet foppen door die klassieke letter x: hier worden heksen aangeroepen, wat ik je brom.

Het kwaad ligt op de loer. En als je iets meer weet van vergelijkende taalwetenschap en van de geschiedenis van het Grieks, dan weet je dat de spiritus asper, de 'letter' waarmee de cijferreeks begint die met een h wordt weergegeven, in feite historisch gesproken een s-klank is. 

Veertig dagen

Sexakosioi sexakonta sex - het wordt steeds erger, niet? Sexakosioi, nou vooruit, maar wat daarna volgt... Ga je mond spoelen! Beter nog: doe het maar eens veertig dagen zonder (ook een veertigdagentijd - weet je tenminste zeker dat de betrokkene aan niets anders meer zal denken).

De schrijver van de Openbaring had uiteraard de vooruitziende blik dat in talen die bij lange na nog niet bestonden, omdat de toekomstige sprekers nog wat volksverhuizingen voor de boeg hadden, de woorden die deel uitmaken van dit cijfer zulke vreselijke dingen zouden aanduiden.

Als je naam zoiets als 'Gezegende van God' betekent, dan weet je dat. Heks, seks, ex... Ook wist de alziende schrijver dat uit India via de Arabische wereld de cijfers in Europa de vorm zouden aannemen zoals ze er nu geschreven worden (anders dus dan in India en de Arabische wereld), dus als driemaal 6.

 

6-6-2006

En tenslotte wist de profeet met vooruitziende blik de uitvinding van de christelijke jaartelling te voorzien, in wat toen vanzelf de zevende eeuw werd (de veertiende eeuw na de stichting van Rome), en alle herzieningen en bijstellingen, inclusief de nummering van de maanden - zodat op 6 juni 2006 onbekende hoeveelheden mensen zaten te bibberen en te rillen, of blij uitkeken naar of voor...

Tja, waarnaar? Waarvoor? Het probleem ligt er natuurlijk al in dat er mensen op het Boek der boeken beuken en stellen dat het van kaft tot kaft Gods woord is, alsof niet tradities en concilies bepaald hebben wat er in zou staan, maar dat via de pen van Johannes van Patmos God zelf aan het schrijven was. Of je denktdat de Johannes van Openbaring dezelfde is als die van het evangelie is niet terzake. 

 

Bijgeloof

Je kunt je schouders optrekken, je kunt redeneren, zoals ik het hierboven doe, je kunt er grappen aan besteden, maar eigenlijk is het iets om intens treurig van te worden. Reken maar dat het gezicht van het christendom ook juist naar buiten toe - en blijkbaar ook onder mensen die zich christen
noemen - bepaald wordt door zoveel kleingelovigheid en bijgeloof dat er toe drijft het getal 666 te vermijden.

Enfin, Opwekking 666 die er dankzij de website Goedgelovig toch door is gekomen, heeft in ieder geval geleid tot een nederpoplied, uitgevoerd door.. eh.. Ahtram Ahtram. Kopen kun je het niet, dus of ze nu echt het beste deel hebben gekozen? 

- News4all, 10 januari 2008

Portfolio: Mercy, Mercy, Mercy

Twee onlangs gestorvenen in een klap: Joe Zawinuls Mercy mercy mercy, gespeeld door Ike Turner, in Montreux in 2002 (vermoedelijk). Een crossoverhit uit de jazzwereld die ik nooit hoor, als ongewenst gouwe-ouwenradio tot mijn oor doordringt.




Joe Zawinul is op 11 september jongstleden overleden. En woensdag 12 december is Ike Turner gestorven op 76-jarige leeftijd.
Ook in een verder heel aardig verhaal uit  NRC-Handelsblad moet toch even vermeld worden dat hij niet alleen de man van Tina was, maar dat zij ruimschoots heeft laten weten dat hij haar mishandelde. Vergeven, laat staan zeventig maal zeven maal vergeven – het is weinigen gegeven.

- News4all, 13 december 2007

Portfolio: We made Natural History

News4all proudly presents: RG de 50-quidman. Blogt over alles wat hem niet bevalt op deze site (en elders). Zoals het artikel over U2. Nou, toe dan maar...



Zeg nu zelf, je bent pas echt een geslaagd artiest als je gecoverd wordt – tenzij niemand jou en je origineel kent, en die lijst van losers is nogal erg lang, daarover wellicht een andere keer.

Maar de eer te hebben gecoverd te worden door een echte winner dat is toch je ware – Frank Sinatra die Yesterday kweelt, Errol Brown die op het congres van de Tories Imagine zingt – wow! A double whammy! Een echt Torylied trouwens - Paul de Leeuw die de hele tekst van Waterloo kent – bedenkt u zelf meer voorbeelden.

Welnu, ook hier heb je baas boven baas. De man die er sinds de herfst van 2001 voor garant staat dat de zondag bloedig verloopt in Afghanistan, Irak, en als het aan hem en de zijnen ligt in nog zoveel meer landen – wat een eer. Wat nou, wij de barden van de machtigen? De machtigen zingen ons na! Doe ons dat maar eens na, Coldplay, Simple Minds en andere losers die niemand over honderdtwee jaar meer zal kennen. Take it away, Dubya!


- Naar ik meen mijn debuut op News4all, 12 december 2007

Portfolio: Vrijzinnigheid gedoemd een zachte dood te sterven

De kerk als instituut zal waarschijnlijk niet lang meer overleven en de vrijzinnigheid is gedoemd een zachte dood te sterven. Dat zei de ‘atheïstische dominee’ Klaas Hendrikse gisteravond tijdens een bijeenkomst in de Geertekerk in Utrecht.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

De avond was georganiseerd door de vrijzinnige jeugd- en jongerenvereniging V-LINK, naar aanleiding van het boek van ds. Hendrikse, Geloven in een god die niet bestaat.

Spreekstalmeesteres was IKON-medewerkster Annemiek Schrijver. Het panel werd gevormd door Heine Siebrand, predikant van de (remonstrantse) Geertekerk, de Nijmeegse hoogleraar en tevens remonstrants predikante Christiane Berkvens en Johan Roeland, die aan de Vrije Universiteit (VU) onderzoek doet naar het evangelicalisme onder jongeren.

Thuiswedstrijd

Hendrikse speelde min of meer een thuiswedstrijd, ook al is hij voorganger in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Een god die niet bestaat maar gebeurt, of die als “een ervaring” wordt aangemerkt - bij de Remonstrantse Broederschap is het geen vloeken in de kerk. Waarmee overigens het nieuwe en het bijzondere van een dominee die zich als atheïstisch profileert, al gerelativeerd is.

Dat Hendrikse nogal wat voorlopers heeft in de Kerk die nu PKN heet, hoefde op deze avond niet eens aan de orde gesteld te worden. Hij beklemtoonde ook dat het niet-geloven in een god die “ergens” is, juist oorspronkelijk-christelijk is. Het idee van ergensheid-van-god is volgens hem een heidens aangroeisel. De eerste christenen werden door de niet-christelijke (‘heidense’) omgeving atheoi, godlozen, genoemd, juist vanwege het ontbreken van ergensheid in hun godsbeeld.

Zachte dood

De Kerk als traditie is Hendrikse dierbaar, maar hij voorziet geen lange toekomst meer voor het instituut zoals het nu is. Jongeren in de gemeenten waar hij staat, Middelburg en Zierikzee, zijn mensen onder de 45. Over de vrijzinnige traditie was hij nogal bars: deze manifesteert zich niet, is zo goed als onzichtbaar en is al helemaal gedoemd een zachte dood te sterven. In de kerkzaal werd zachtjes en beschaafd gemord. Opvallend veel mensen staken hun hand op toen Schrijver aan de zaal vroeg wie er op zondag naar de kerk ging.

Beurtelings hielden drie leden van V-LINK een verhaal over hun visie, die steeds wel bleek aan te sluiten bij die van Hendrikse. De belijdenis van Lilian Roos, vond zij zelf, was in dezelfde geest. Arjen van Hoorn en Anne-Tjerk Fokkens zagen ook wel wat in het idee dat Hendrikse poneert in zijn boek: de kerk als eetcafé. Gezamenlijk eten en praten viel ook bij Johan Roeland als een goed idee voor jongerenbijeenkomsten, in plaats van een dienst zoals deze gewoonlijk op zondag verloopt.

Nieuw ritueel

Roeland relativeerde het idee van groei van het evangelicalisme onder jongeren: de werving vindt plaats in “zware” kringen, niet daarbuiten. Als opmerkelijk “nieuw” ritueel in deze kring noemde hij het zelf spijkeren van een briefje in een kruis met daarin een mededeling voor God, en dat kon best een verwensing zijn – ook hierover verbazing in de zaal.

Verder moet je volgens hem bij jongeren niet aankomen met woorden als “gemeenschap” want dit betekent voor hen iets anders dan bedoeld (!), of met engelen. Wel graag met popmuziek. “Voor jongeren is het beeld dat er iemand gekruisigd wordt, best wel heftig”.

De vraag blijft of de EO-jongeren die Johan Roeland bestudeert, beseffen dat de eerste generatie popmuziekliefhebbers intussen al aardig in de richting van de aanleunwoning is opgeschoven, en dat mensen die punk, beat of rock’n’roll hebben meegemaakt, een minder suikerzoete kijk op popmuziek hebben dan de EO-jongeren. Misschien toch maar een eetcafé zonder muziek?

Yuppen

Christiane Berkvens organiseert rituelen voor een doelgroep die zij aanmerkt als “yuppen”, gearriveerde mensen die vorm willen geven aan huwelijk of geboorte buiten de traditionele vormen van de Kerk. “Rituelen gaan hun eigen gang,” zei ze.

Het werd Hendrikse niet moeilijk gemaakt door een zaal waarin de grijze en witte haren toch het meest vertegenwoordigd waren. De bijeenkomst was de eerste in een serie Samenspraak, waarmee de jongeren- en jeugdorganisatie V-LINK van de Remonstrantse Broederschap, de vrijzinnige geloofsgemeenschap NPB en de VVP naar buiten willen treden.

Gezegd dient dat er naast de organiserende jongeren – en die zijn hier ook echt in de leeftijdscategorie van achttien tot dertig – en het optredende funky jazzkwartet Hats Up (van buitenaf) - weinig jongeren in de zin van V-LINK zelf aanwezig waren. V-LINK doet ook niet aan werving buiten de eigen kring, al zijn er wel leden van buiten de drie vertegenwoordigde gemeenschappen lid. (News4all)

- december 2007

Portfolio: Nazmiye Oral ziet geen crisis, wel spirituele armoede

In de Amsterdamse Muiderkerk werd gisteren de jaarlijkse Truus Schilp-lezing gegeven door actrice en columniste Nazmiye Oral. Het tevoren opgegeven thema van de lezing was Meedoen: moeten of mogen? Over burgerschap in de tijd van een economische crisis.

De spreekster maakte van begin af aan duidelijk dat dit geen thema was waar zij zich aan wilde houden. Oral zag geen crisis om zich heen. In Nederland of in de westerse wereld in het algemeen komt niemand om van de honger – en het moeten wegdoen van een tweede auto of een vliegvakantie minder nemen is geen crisis. Net de 34 halen, dat is crisis, of geen enkele kans hebben je plannen voor het leven uit te voeren.

Oral vertelde dat zij kortgeleden veertig is geworden en dat zij bij die gelegenheid besloten had radicaal te worden. Radicaal wilde niet zeggen dat haar borsten eigenlijk bommen waren voor een zelfmoordactie – waarmee zij haar enige concessie aan de dezer dagen gangbare vertogen deed.

Radicaal zijn betekent voor haar, zei zij, een open hart hebben en dit te wenden naar het hogere zelf. Er is geen reden tot grote ongerustheid, maar zij zei ook dat zij zich hierin kon vergissen. En te veel in deze maatschappij getuigt van gesloten harten, van uitsluiting en overbodig verklaren van mensen. Als treffend voorbeeld noemde zij de manier waarop ouderen worden behandeld: niet op waarde geschat, de wijsheid die vergaard is met de jaren wordt opgeborgen in bejaardenhuizen. En de echte armoede in het rijke deel van de wereld noemde zij de angst, die op alle mogelijke manieren de kop opsteekt. Wie een open hart heeft komt vanzelf voorbij de uitspraak: “ik ben” – dit komt altijd op “wij zijn” neer, en “wij” zijn liefde. En in alles zit een zegen.

Het was een opmerkelijk mystiek geladen inleiding, in een hervormde (thans protestant geheten) kerk. De spreekster vertelde uit zichzelf bij de rondvraag van een mystieke ervaring die anderhalve dag geduurd had – een openhartigheid waarop plenair in ieder geval niet ingegaan werd. Wat zij haar radicalisme noemde was hierop gefundeerd. Voor de zekerheid: mystiek betekent allesbehalve een vlucht uit wereld en werkelijkheid. Nazmiye Oral brengt haar inzichten onder andere in praktijk via het Zina-platform.

Coreferent pastoor Leo Nederstigt (foto) zag geen reden kritische kanttekeningen bij Orals peroratie te plaatsen en illustreerde haar verhaal met eigen verhalen uit de praktijk van een week pastorale zorg. Hij kwalificeerde zichzelf uitdrukkelijk, pastor zijnde, als een van de overbodig verklaarde mensen van deze maatschappij.

De Truus Schilplezing wordt jaarlijks georganiseerd om de gedachten en werkzaamheden van de praktisch theologe Truus Schilp te gedenken. Schilp, als dochter van revolutionair socialist Dirk Schilp opgegroeid in een rood officieel ongelovig gezin, werd als volwassene actief in de Hervormde Kerk. Zij beklemtoonde de overeenkomst in het oorspronkelijk streven van de Kerk en van het seculiere socialisme en zette zich tot haar einde in voor armen en bejaarden. De organisatoren van de lezing beklemtoonden dat Orals inleiding geheel in de geest van de naamgeefster was geweest.

- News4all, juni 2009

De Kerk profetisch in actie

Maar sinds de Friedensgebete die
in 1989 de val van de Muur inluidden staat voor mij onomstotelijk vast: wil de kerk concreet laten zien waar zij
voor staat en wil zij relevant zijn voor hedendaagse mensen, dan moet zehaar verkondiging niet alleen mondeling doen, maar de daad bij het woord voegen. Dan moet zij zich actief midden in de samenleving plaatsen en vooroplopen in het verzet tegen onrecht, juist in maatschappelijk-politieke kwesties.
Dit kerkasiel dwingt mij daarom om de stoute schoenen aan te trekken en de Nederlandse kerken op te roepen: leg de oude leus ‘in de wereld, maar niet van de wereld’ nou eindelijk eens bij het grofvuil en steek, in navolging van Jezus, concreet, relevant en profetisch
de handen uit de mouwen!

- Axel Wicke van de Protestantse Gemeente 's-Gravenhage, in de Linker Wang.
Een nonstop-kerkdienst sinds eind oktober gaande, ter hulpe van het gezin Tamrazyan.
Zo gauw het technisch mogelijk is zal ik over mijn bijdrage eraan berichten.

De stiekeme oorlog van VS en Nederland in Sahel en Sahara

De Verenigde Staten hebben sinds het presidentschap van Obama in bijna alle landen van Afrika een voet aan de grond, of, zoals ze het onbeschaamd noemen, laarzen op de grond. In het uraniumrijke Niger wordt de grootste dronebasis buiten de VS aangelegd. In 2022 moet het ding op volle kracht werken.

Er zijn evenwel al bases in Niger waarvandaan bombardementen in het geniep worden uitgevoerd, onder andere in het zuiden van Libië, tegen "militanten" van wie wordt beweerd dat ze van Al Qaeda<//a> of IS zijn. Ook Somalië wordt gebombardeerd.
De stiekeme oorlog in Sahara en Sahel kan niet meer helemaal geheim gehouden worden doordat aan die "laarzen op de grond" mensen vastzitten die zowaar nog kunnen sneuvelen in gevechten waarop ze niet voorbereid zijn.
In dit stilgehouden imperialisme ligt ook een verklaring voor de vlucht van Afrikanen noordwaarts, maar ook dat wordt u verder niet verteld.
Nederland met zijn kanjerminister Blok helpt mee en heeft er vier miljoen voor beschikbaar, want "Niger en Nederland zijn buren".

Een maand en een dag

De enige treffer op haar naam betreft iemand anders.
Laat ik de treffer hierbij verdubbelen door te doen weten dat op 24 september 2018 te Amsterdam,
haar woonplaats van alle jaren,
Hedy van Rossum
mijn zuster, is overleden.
Haar boodschap:
Het was mijn tijd om te gaan.

De kaart bevat wat zij op de valreep aankondigde als haar lievelingsgedicht, gedicht noch dichter waren mij tot die fatale datum bekend.


Ich weiß, daß Berge auf mich warten,
Draußen – weit –
Und Wald und Winterfeld und Wiesengarten
Voll Gotteinsamkeit –

Weiß, daß für mich ein Wind durch Wälder dringt,
So lange schon –
Daß Schnee fällt, daß der Mond nachtleise singt
Den Ewig-Ton –

Fühle, daß nachts Wolken schwellen,
Bäume,
Daß Ebenen, Gebirge wellen
In meine Träume –

Die Winterberge, meine Berge tönen –
Wälder sind verschneit –
Ich will hinaus, mit Euch mich zu versöhnen,
Ich will heraus aus dieser Zeit,

Hinweg von Märkten, Zimmern, Treppenstufen,
Straßenbraus –
Die Waldberge, die Waldberge rufen,
Locken mich hinaus!

Bald hab ich diese Straßenwochen,
Bald diesen Stadtbann aufgebrochen
Und ziehe hin, wo Ströme durch die Ewig-Erde pochen,
Ziehe selig in die Welt!

Gerrit Engelke

- Na aldus aan deze gevoelde verplichting voldaan te hebben hoop ik spoedig meer te schrijven hier.

Stadia op de levensweg

Voor de zekerheid: ik heb het boek niet gelezen. Ik kan verwijzen naar de winkel waar ik jaarlijks een portie Kierkegaard insla - wonderlijk genoeg de winkel verbonden aan de abdij van Egmond. Men voelt zich er niet goed genoeg voor het aanbieden van een toch opvallend protestant filosoof.
Ook de abdij, althans dit onderdeel is niet gespaard gebleven van grootschalig toerisme. Maar fiets een eindje naar het westen en de wereld wordt rustiger.
Ik ben van heel-jongsafaan verbonden met de streek, hetgeen in mijn naam bij Krapuul tot uitdrukking wordt gebracht. Ter gelegenheid van de dood van mijn zwager heb ik de serie Van nollen en kluften geschreven. Nog twee weken geleden had ik geen enkel vermoeden dat er aanleiding zou zijn het hiernavolgende te schrijven. Het gaat eigenlijk hoodzakelijk over mijzelf - Voorbij de Klefgrens nr. 2.

*
Op mijn zesde werd ik halfwees - mijn vader overleed na een ziekbed dat ongeveer mijn hele leven had geduurd. Het heeft tien jaar geduurd tot ik besefte dat hij echt dood was en wat dit betekende: ik heb geen vader. Er achter komen dat je daar achter komt is ook weer een proces dat enkele tientallen jaren vergt. Er was een werkgroep Verlaat Verdriet die dit inventariseerde, mijn verhaal heb ik uit de krochten gered.

*
Het volledig wees worden duurde evenwel langer. Als je beide ouders gestorven zijn ben je geen kind meer, zingt naar ik meen Jasperina de Jong. Ik werkte al bij Krapuul toen het zo ver was, en het kwam zo ver dankzij het onvermogen in het bejaardenhuis (dat bestond toen toch nog net) waar zij opgenomen was om met diabetes type 1 om te gaan. Mijn moeder was het beheer over haar medicatie ontnomen en zij kreeg insuline toegediend op een ogenblik waarop zij al zware hypoglycaemie had. Wij hadden net een fles wijn geopend op de val van Moebarak toen het telefoontje kwam met de vraag of het goed was dat "de stekker er uit werd getrokken". De stekker?

Het begin van organisatie van lotgenoten, nabestaande kinderen van in tehuizen verwaarloosde zoniet mishandelde ouders gaf zin aan de gebeurtenis. Een schijn van zin, moet ik nu zeggen. Het was 2011, bezettingen van pleinen die de macht deden sidderen waren aan de orde van de dag, en wat lijkt die tijd alweer ver weg.
En de Dwaze Kinderen, zoals we genoemd waren, manifesteerden slechts een keer. Het had anders gemoeten maar laat ik het er verder niet over hebben. Ik heb er destijds, ook onder mijn echte naam, hier over geschreven.

Ik was wees. Meestal noemt men het niet zo als je al ruim de middelbare leeftijd hebt bereikt. Maar samen met mijn grote zus kon ik wees zijn, in verbazing en soms opspelende boosheid over de doodsorganisatie Osira - die haar naam veranderd heeft omdat er wel meer grote klachten waren. Sluiting van de tehuizen was de tegenzet van het regime.

*
Maar hield ik op kind te zijn? Op het ogenblik dat ik dit tik besef ik dat dit nog niet helemaal waar was. Ik was nog Broertje van iemand. En op het ogenblik dat ik dit plaats ben ik dat niet meer. Herinneringen kunnen niet meer gedeeld en een toekomst is er niet meer. Is het een genade te weten wanneer je gaat? In het geval van mijn zus wel - zij keek uit naar het einde van een leven dat heel snel geen kwaliteit meer had. Binnen minder dan twee weken.

Het is een tweedehandscitaat van Montaigne, via Carry van Bruggen namelijk, dat leven neerkomt op leren sterven. Het hoort niet zo te zijn, en ik neem mij voor tot de laatste snik de doodscultus van het kapitaal en alles wat er aan vastzit te bestrijden. Dat voornemen is ook niet nieuw.
Maar geen broertje meer zijnd vanaf nu ben ik ook echt geen kind meer.
Als het wennen tijd vergt zal die ook niet zo ruim voorradig meer zijn.

De Vrije (Socialist): Vallen en opstaan

De Vrije Socialist is in 1898 opgericht door Ferdinand Domela Nieuwenhuis, in plaats van het eveneens door hem opgerichte Recht voor Allen - het markeerde zijn keuze voor het anarchisme in plaats van de sociaal-democratie, al dan niet parlementair.
Ik heb de eerste jaargangen van het blad doorgelezen in het kader van het onderzoek dat uitliep op mijn doctoraalscriptie - en het was geen genoegen. Hoe men met elkaar omging ter linkerzijde omstreeks die eeuwwisseling.
Nou ja, een beetje recht van spreken had Domela wel. Her en der om zich heen zag hij mensen vertrekken naar de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij en hij noemde het verraad. Een goed woord voor die keuze was er niet bij en een vriendelijke beoordeling van de overlopers ook niet. Aan de andere kant was het niet beter overigens.
Het blad bleef na Domela bestaan, geredigeerd en uitgegeven door Gerhard Rijnders, met de onderbreking van de bezetting hield hij het vol tot zijn dood in 1950.

De familie Rijnders zette het voort maar anarchistisch was het niet meer. Het is een wondertje dat het blad voortgezet kon worden door wat "een Rotterdamse groep" wordt genoemd, onder leiding van Wim de Lobel. Het element "Socialist" verdwijnt een tijd uit de titel, gedurende de jaren zestig. In de redactie in die jaren waren de namen Piet Kooijman, D. van Tol, Uwe Timm, Roel van Duijn en Hans Jar (=Ramaer) onder andere te vinden. Het is niet mijn bedoeling om hier even de geschiedenis van het blad in vogelvlucht weer te geven.
In 1972 werd de naam weer uitgebreid tot "Vrije Socialist", het werd het orgaan van de Federatie van Vrije Socialisten. Het idee van georganiseerd anarchisme was in de jaren zeventig op zijn naoorlogs hoogtepunt. Maar het blad was een speelbal van stromingen of strominkjes in het genootschap, die varieerden per redactiecollectief. In 1979-80 was ik ook nog even redacteur. Een redacteurschap dat werd beëindigd door de zoveelste staatsgreep ten aanzien van het blad. De laatste gedaante was toch weer onder de naam "De Vrije", en steeds minder tot niet anarchistisch - iemand wilde er een persoonlijk journalistieke verdienmodel van maken via het bedrijfsfonds voor de pers subsidiair De Volkskrant, die in die dagen nog een links profiel meende te moeten aanhouden. Onopgemerkt door de scharen ging het blad ten onder bij gebrek aan baten en leesbaarheid.

Voor het eerst in de geschiedenis van het blad viel er een gat. En in feite is dit gat niet gevuld. In 2005 werd de site devrije.nl gestart, Anarchistisch Multimedium. Hiervan werd ik al spoedig redacteur onder de merkwaardige naam Cornelis Prul (die was ontleend aan de chatbox van dan inmiddels wijlen Radio 100, maar onder die naam heb ik ook gewerkt bij Radio Patapoe). Maar gaandeweg is mijn energie in de site waarop u nu leest gaan zitten, en daarnaast werd de sfeer rond De Vrije bepaald onaangenaam. De onbehoorlijke manier waarop per oekaze van "de hoofdredactie" de Pinksterlanddagen werden afgelast - die toch echt zijn doorgegaan, maar dan in kraaksfeer op het terrein Tot Vrijheidsbezinning - moet voor medewerk(st)ers de druppel zijn geweest.
Zonder aankondiging, verklaring of afscheidswoord ging de site eergisteren op zwart met de woorden "The end" en inmiddels is ook dat weg. Devrije.nl is stof voor de Waybackmachine. Er is dus geen echt archief voor de online voortzetting na tien jaar van het blad van FDN.
Het is wel weer een passende wending in de geschiedenis van het blad, als men devrije.nl als deel daarvan beschouwt, en het zou flauw van mij zijn als ik dat nu in twijfel zou gaan trekken.

Wat de toekomst brengen moge...

Gynaecomastie - een persoonlijk bevrijdingsverhaal over 1968

Hij bevindt zich in het Louvre - stel je voor dat hij in Egypte was gebleven. En de leraar tekenen/kunstbeschouwing was vergeten dat hij de "Egyptische" dia's al eens vertoond had. "Heb ik die nog niet laten zien?" vroeg hij. Als ik mijn angst zou uiten door te zeggen "ja mijnheer" dan was ik spelbreker geweest voor de rest van de klas. Dus moest ik het gelaten afwachten tot hij weer langskwam. Deze keer ging het niet zonder lawaai. De jongen die de school zou verlaten om trainer te worden bij Ajax riep uit dat ik dat was, die secretaris. Klein gejoel en gelach. Dat was het. Nee, ik ben niet gepest op school verder.
Bij dit opmerkelijke beeld wordt de bijzonderheid dat de secretaris borsten heeft makkelijk onvermeld gelaten. Men ziet ze natuurlijk wel. Als het "naar het leven" gemaakt is weten we dat deze secretaris borsten had. Die had ik dus ook.

* Op gevorderde leeftijd werd ik getroffen door een ziekte (althans, die werd manifest - in de hete dagen van 2006) die vooral voorkomt bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Niet alleen. Ik heb een lotgenoot van de patiëntenvereniging ontmoet, net nog iets ouder dan ik, die het ook had. En aan zijn mannelijkheid hoefde niet getwijfeld te worden. Maar bij de anamnese bij de voor mij nieuwe internist moest op de een of andere manier wel Die Operatie vermeld worden. Of ik ook groeistrepen had, striae, vroeg hij. Hij had impertinentere vragen die ik niet ga herhalen en waarvan het mij nog steeds stoort dat ik ze zomaar beantwoord heb.
Op mijn verklaring dat het onderzocht was en dat mijn boezem niet endocrien bevonden was lette hij eigenlijk niet. Die striae en de Ziekte van Graves vond hij toch te opmerkelijk. Statistiek is aan medici niet besteed, heb ik vooral in die dagen gemerkt.
Ik weet niet meer wat voor onderzoek er vooraf ging aan de Grote Wandeltocht die ik vervolgens moest maken. Ik moest in beweging blijven. Ik ontdekte op de rand van de Bijlmer een klein natuurmonument, verborgen aan de gemeentegrens met Abcoude, waar ik de tijd volwandelde.
De conclusie van het wandelonderzoek was dat ik toch echt man was. Goh.

* Niet alleen had ik borsten, in mijn puberteit werd ik ook gezegend met heupen en een fors achterwerk. Reden voor jongens die erg goed in gemestiek waren om mijn mannelijkheid in publiek verder in twijfel te trekken. Maar op het gymnasium, in die tijd althans, maakte je geen grote indruk met goed in gimmestiek zijn en met openbaar geroddel. Dat was min of meer mijn redding. De gimmerds verlieten de school en ik bleef.
En in de tijd voorafgaand aan het examen verdwenen heupen en achterwerk als sneeuw voor de zon. Ik heb daar achteraf een verklaring voor die ik niet in de groep ga gooien. Ik heb het er met die internist ook niet over gehad, hij hoefde niet nog wijzer te worden dan hij zich toch al waande.
Plotseling brak ook het inzicht door bij wiskunde, op de valreep bijna - waar ik altijd vieren kreeg vielen nu de ruim voldoendes. Ik zou niet durven zeggen dat dit ook endocrien was. Misschien toch wel.

Maar of het nu een juiste beslissing was die borsten af te zetten NA mijn schooltijd kan ik nog steeds niet zeggen. Het was niet aan mij om een voorkeur uit te spreken, blijkbaar. Dus kort voordat ik ging studeren was het dan zo ver. Ik liep die eerste weken nog met drain en groot verband rond. Ik vermoed dat dit soort operaties nu minder bloedvergieten vergen, maar ik zal het niet weten.
Gynaecomastie heette de conditie, de operatie mastectomie. Ik had het voorrecht onder behandeling te zijn van de enige androloog van Nederland (gynaecologen zijn er volop, ik heb geen idee of er nu meer zijn of juist helemaal niet, en heb ook geen zin de zoekmachine er op los te laten). Die al constateerde dat het niet endocrien was, dus een spel der natuur.

Was het een ziekte? Eigenlijk niet dus. Ik had ze van jongsafaan. Het maakte wel dat ik mijn lichaam behoorlijk haatte en dat gymnastiek, waar je om eigenlijk onduidelijke redenen bijna nakend moest rondrennen*) - en dan was ik de langste van de klas dus dan moest ik nog voorop ook - een regelmatig terugkerende kwelling was. Goodbye to all that.

Was het een bevrijding? Ja. Tegelijkertijd was ik na de operatie evenwel tijdenlang - niet onverschillig maar ook zeker niet actief op zoek naar de Belangrijke Ander. Daar had de operatie niet in voorzien.
Ik heb geen idee of het hebben van secundaire kenmerken van het andere geslacht je ook een plaats in de lettervermicelli geeft. Ik heb geen ambitie.
Zeker met warm weer zie ik in de stad mannen met wijd open bloezen of helemaal geen bovenkleding lopen die iets vertonen waarvan ik denk: ik ben voor minder behandeld. Maar als ze er geen probleem mee hebben - ik zit niet op hun vertoon te wachten maar het is niet aan mij.
Geliefden vertelden mij dat ze zich juist prettig voelden bij mij omdat ik "niet zo mannelijk" was. Ik heb dat altijd maar als compliment opgevat. Die borsten waren weg, en ik kon er tegen hen rustig over vertellen.

Ik ben benieuwd of ik verhalen of commentaar van lotgenoten kan losmaken hiermee. Maar ik heb geen illusie.

*) Ja, het Griekse woord - maar het gymnasium was ook niet een naaktcamping...

Toryregime schoffeert Mauritius over Chagos

In 1965 werd de Chagos Archipel in de Indische Oceaan door het Britse koloniale regime afgescheiden van de kolonie Mauritius, die in 1968 onafhankelijk zou worden. Washington had zijn oog laten vallen op de archipel, waar een marinebasis zou moeten komen vanwaar het Midden-Oosten en Zuid-Azië onder schot gehouden kan worden. Eis van de VS: oplevering zonder bevolking. Die werd in de volgende jaren gedeporteerd, naar Mauritius het hoofdeiland, de Seychellen en sommigen belandden tenslotte in Groot-Brittannië.
Het schandaal is hier vaker aan de orde gesteld.

De regering van Mauritius eist nu vijftig jaar later de soevereiniteit over de archipel terug. Het legt de zaak van de illegale afscheiding van 1965 nu voor aan het internationaal gerechtshof in Den Haag, waar hij volgende week voorkomt. Het Britse regime is niet blij. Boris Johnson heeft nog in zijn functie van minister van buitenlandse zaken gedreigd met handelssancties en wat betreft de betrekkingen met het VK in het algemeen. Westminster erkent de soevereiniteit van Mauritius over de archipel niet, maar toont zich bereid de archipel af te staan als de eisen van "defensie" het toelaten. Het beschouwt het inschakelen van het Haagse gerechtshof als een vijandige daad. Het besluit de zaak daar voor te leggen is genomen door de algemene vergadering van de Verenigde Naties, waarbij oude bondgenoten van het VK, onder invloed van de Brexitplannen, niet langer de Britten steunden. (En daarmee ook niet de VS, dat de basis op het eiland Diego Garcia heeft).

BBCNews.

Een onbekende burgeroorlog die niettemin mensen op de vlucht jaagt: Kameroen

Wat weten we eigenlijk van die mensen in dat land? Zo ongeveer werd geredeneerd in de Westeuropese metropolen die Tsjechoslowakije uitleverden aan nazi-Duitsland. Blijkbaar was Praag een exotische onbekende stad die zonder problemen opgegeven kon worden, want wat weten we tenslotte van die mensen?

Of er nog zo gedacht wordt over het nabije Midden- en Oost-Europa door de heersende klassen van de koloniale machten - ik zou mijn handen er niet voor in het vuur steken. Brexit, weet u?
Opmerkelijker wordt het als het over de gekoloniseerde streken en hun inwoners gaat. Ja, wat weten "we" van waar die lui in hun overbeladen zinkende bootjes op de Middellandse Zee vandaankomen? Opvang in de regio!

Kameroen is een van de koloniale brokstukken die het net tot stand gekomen Duitsland in Afrika kon innemen. De verovering van het gebied ging uiteraard met grof geweld gepaard. Een van de trekken van de kolonie, op de kaart terug te zien, is het Duitse streven het Tsjaadmeer te bereiken als strategisch punt, tevens van belang voor irrigatie. Het Tsjaadmeer, waar Frankrijk, Groot-Brittannië en Duitsland elkaar ontmoetten. Hetzelfde Tsjaadmeer dat nu schielijk aan het verdwijnen is.
Duitsland verloor bij de capitulatie op het einde van de Eerste Wereldoorlog al zijn koloniën. Die werden als "mandaatgebied van de Volkenbond" verdeeld onder Groot-Brittannië en Frankrijk. O ja, en België mocht wat brokjes Duits-Oost-Afrika krijgen, nu bekend als Rwanda en Burundi. Het verdelen over Frans en Brits imperium ging in het geval van Togoland en Kameroen ook letterlijk zo. Brits Togo is opgenomen in het onafhankelijke Ghana, Frans Togo heet nog zo. Een deel van Brits Kameroen ging na referendum over naar Nigeria, het zuidelijke deel naar het nieuw onafhankelijke Franse Kameroen.

Tegen de regels van het mandaat in - maar wie had Frankrijk op de vingers kunnen tikken, met zijn vetorecht in de Veiligheidsraad? - is het Franse leger een oorlog begonnen tegen de onafhankelijkheidsbeweging in Kameroen, de Union des populations du Cameroun (UPC). Onafhankelijkheid moest verleend worden aan wie bereid was goed samen te werken met Frankrijk, kortom, wie bereid was mee te werken aan de totstandkoming van "Frans Afrika", onafhankelijkheid of niet. De oorlog tegen de UPC werd ook na de onafhankelijkheid voortgezet. Wanneer is hij eigenlijk geëindigd?

Laten we snel doorspoelen naar dezer dagen. Sinds 1982 zit de dictator, de Man van Frankrijk, Biya, op de troon. In oktober worden er verkiezingen gehouden waarvan niemand verwacht dat iemand anders dan de tachtiger Biya ze zal winnen. Of het Franse leger er bij betrokken is ontbreekt tot nu toe in de berichtgeving, maar het Kameroenese leger is al meer dan een jaar in actie tegen opstandelingen in het voormalige Brits-Kameroen, de Zuidwest- en Noordwestprovincies. Het wordt voorgesteld als een strijd tussen Engels- en Franstaligen, wat in hoge mate betrekkelijk geacht mag worden. Opmerkelijker en geloofwaardiger is dat de bevolking in voormalig Brits-Kameroen aan Engels recht gewend is en zich Frans recht opgelegd voelt. En het gebied wordt economisch verwaarloosd. Het idee van een echte federale structuur is niet besteed aan de dictatuur in Yaoundé.

De Hoge Commissaris voor de Mensenrechten is de toegang tot Kameroen ontzegd, wat reden is tot verontrusting. In feite is er een volledige oorlog aan de gang. Ruim twintigduizend mensen zijn het land ontvlucht naar Nigeria, honderdzestigduizend zijn "intern ontheemd". Intussen is het verzet uitgegroeid tot het streven naar een onafhankelijk Ambazonia, zoals voormalig Zuid-Brits-Kameroen zou gaan heten.
Een ongelijke strijd, het regime heeft Frankrijk en de VS achter zich.