De reis was een cadeau voor het behalen van het eindexamen geweest. Gids: "wat leer je op middelbare school bij jullie?" Het belangrijkste dat ik van gymnasium-alpha te melden had waren Grieks en Latijn, en de drie moderne vreemde talen. "Vijf talen? Misschien moeten jullie revolutie maken." Ik wist nog niet dat ik tot de laatste der Mohikanen behoorde die verplicht de drie grote buurtalen moest leren, naast de zware last van Griekse en Latijnse proza en poëzie. De Mammoetwet als revolutie?
"Daarvoor maak je geen revolutie," oordeelde ik streng, want op die leeftijd weet je alles. Wat waren nu de echte verworvenheden? De gids somde op: ouderdomspensioen; onderwijs voor iedereen; zorg bij ziekte. "Dat hebben wij ook allemaal," kon ik tegenwerpen. Erg goed uitleggen waar het voor nodig geweest was kon de gids niet. Dus dat kon allemaal zonder revolutie. Klopt dat, Hubert Smeets? Zouden er zonder Russische Revolutie geen sociale voorzieningen zijn geweest? Het is moeilijk na te gaan - nu ze gesloopt worden is er geen "reëel-socialistisch" tegenwicht, op Cuba na zo ongeveer. De macht moest het proletariaat wel wat kluiven toegooien om het kalm te houden, anders zouden ze ook revolutie maken. Smeets in NRC-Handelsblad is echt niet de enige die zo redeneert en het lijkt wel of er verband is want de schaamteloosheid van de heersende klasse die Bezuinigen en Privatiseren predikt en intussen zichzelf verrijkt zonder tegenprestatie ("job creators" is het ideologische praatje in de VS en Engeland, alsof het echt zo is) gaat alle perken te buiten. Maar wordt om die reden het equivalent van de Bastille of het Winterpaleis bestormd?
Smeets gooit er een quasi-historisch-materialistische verklaring tegenaan, waarom de Sowjet-Unie in korte tijd ineengestort is: "ze" hebben de derde industriële revolutie gemist. Dit is een flauwekulargument: de planeconomie hing juist van computermodellen aan elkaar. De Tweede Wereld was verder in informatietechnologie dan de Eerste. Wat de heersende orde heeft doen instorten in Midden- en Oost-Europa was het ongeloof in het eigen verhaal dat de macht zelf ondermijnde. Waarom zou men een autoritaire "orde" accepteren die niets meer te bieden had dan "het westen"? Bovendien had de Sowjet-Unie de oorlog in Afghanistan verloren. En achteraf kunnen we vaststellen dat de USSR niet op oorlog was ingesteld zoals de VS dat is met zijn wereldomvattende netwerk van bases en Humanitaire of Antiterroristische Actie. De Verenigde Staten zijn een oorlogsmachinerie waarvoor het niet uitmaakt of zij verliest of niet: de Macht maakt toch wel winst door het militarisme en wapenverkoop.
Er wordt veel gepraat over revolutie dezer dagen. De Macht staat te kijk als een hypocriete eigen-wetten-ontduikende billenknijpende kaste, maar daar is de Macht nog niet mee weg. Morgen is de Russische Oktoberrevolutie honderd. Er is in geen velden of wegen een partij te ontwaren die de weg wijst naar een wereld zonder uitbuiting van mens en natuur. Anarchisme en radencommunisme willen van zo'n partij ook niet weten. Dit lijkt mij nog steeds terecht. Het vervangen of breken van de Macht is het sluitstuk van een proces dat toch al gaande was, in Frankrijk 1789, in Rusland 1917, in de Tweede Wereld 1989-91. Het is ook zeker waar dat de Macht niet meer in zichzelf gelooft, met zijn kletspraatjes over Wilhelmus, de vlag en zijn VOC-mentaliteit (om het even bij Nederland te houden). Maar wat er tegenover te stellen? Moet men daarvoor bij Lenin te rade gaan?
(Weggevertje van wat ik als antwoord zie: jazeker, maar allesbehalve bij Lenin en zijn geestverwanten alleen).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten