Vijfhonderd jaar Hervorming, daar snijden we een pompoen voor aan!

De schoolagenda bevatte allerlei onbegrijpelijke feestdagvermeldingen. Biddag voor het Gewas. Dankdag voor het Gewas. Allerheiligen. Allerzielen. Loofhuttenfeest. Noem maar op. Als u het nog kunt, want staan ze er nog in? Worden schoolagenda's nog verlucht met foto's van "sterren" wier houdbaarheid al gepasseerd is en op wie het goed snorren en baarden tekenen was?

Mijn achtergrond is redelijk licht-hervormd, en van die 31ste oktober "Hervormingsdag" begreep ik niets. Waarom vieren we dat niet? Ik kreeg daar geen uitleg over. Veel, veel later verneem je dat het voor de luthersen is, en daar zijn er niet veel van in Nederland. 31 oktober is ook Allerheiligenavond, in de VS, waar men snakt naar tradities op het gestolen land, leven ingeblazen uit een obscuur Schots feest, Hallowe'en, in Nederland uit te spreken als hellowien. Wat het betekent of inhoudt weet geen sterveling en eerlijk gezegd heb ik geen behoefte er achter te komen wat het is. Verbinding leggen met Samhain of de Wilde Jacht lijkt mij romantische knutselarij die eerder in navolging van de traditieloze bezetters van Noord-Amerika is. Het is niks en het is iets met pompoenen en verkleden. Leuk hoor.

Maar goed, Hervormingsdag. Hoewel de kalender verzet is sindsdien wordt 31 oktober aangehouden als de datum waarop Luther zijn 95 stellingen op de deur van de Slotkapel in Wittenberg aanbracht. De Latijnse tekst met Nederlandse vertaling kunt u hier vinden.
De lutherse richting van het protestantisme is lang de grootste geweest, en misschien is zij het nog: de vijf Scandinavische landen, Estland, Letland en ongeveer de helft van Duitsland, met bijbehorende diaspora. Het is ook staatsgodsdienst (geweest).
Maar Luther is niet de enige hervormer binnen of buiten de Kerk van Rome.
Het uitdagen van de kerkelijke macht betekende ook uitdagen van de wereldlijke macht. Luther besefte dat ook wel en schreef onder andere over de vrijheid die het Christendom met zich meebrengt. Of beter: met zich mee hoort te brengen. Want toen de verdrukten en vertrapten in opstand kwamen was Luther sterk voor het bloedig onderdrukken van de opstandelingen. En dat is lang niet alles.

Er is een marxiaanse traditie rond de boerenopstand die na de Lutherhervorming plaatsvond, en die bloedig is neergeslagen, te beginnen met Friedrich Engels. De vertaling van Der deutsche Bauernkrieg is hier online te lezen.