Denk ik aan Brexit in de nacht, dan ben ik om mijn slaap gebracht

Op de valreep komt bij mijn Engelse gade de vraag op waarom zij niet mag stemmen bij het referendum. Dat ze geen parlementslid kan hebben, want niet behorend bij een constituency, lijkt gezien het kiesstelsel vanzelfsprekend. Maar dit referendum? Enfin, te laat, en hoe dan ook moet je stemgerechtigd zijn op de eilanden zelf. Al die Britten die verspreid over de EU wonen, en waar je nooit gejank over hoort bij alle racistische praatjesmakers over de controle op de immigratie die terug moet komen, mogen niet meebeslissen over wat toch belangrijk zal zijn voor hun toekomst.

Het referendum vergroot zowel mijn sympathie voor Corbyn (die ik al had voor zijn verkiezing tot Labourvoorman, vanwege zijn inzet voor de Chagossianen) als voor Cameron. Juist het feit dat zij niet uit volle overtuiging pleiten voor bij de EU blijven neemt hen voor mij in. Wie kan bij zijn of haar volle verstand blij zijn met de EU? Maar dan, een van de grote Europese landen, toch al tamelijk laat toegetreden en zo vaak zich als buitenbeentje opstellend, dat weggaat? Hoeveel chaos betekent het voor de EU zelf, en voor het Verenigd Koninkrijk waarvan men zich kan afvragen (maar hier wordt royaal aan voorbijgekeken) of het wel verenigd kan blijven - het is ook voor de "blijvers" geen argument. Ja, voor de Schotse en Welshe nationalisten, maar die komen nauwelijks aan het woord.
Maar de aarzelende, het-is-niet-zo-van-harte steun van Corbyn en Cameron wordt weggeblazen door de pad (excuses aan het paddendom) Boris Johnson, ook maar net bekeerd tot het vertrek-kamp en in retoriek een en al zekerheid. Staande ovatie. Beangstigend. Wil men een Leider?

Wat een ongelooflijk en in feite onverantwoord gokken met belangen van miljoenen, misschien wel honderden miljoenen mensen, heeft de Toryregering op zich genomen met dit referendum. En welke kant ook wint in dit binaire quizje waarin nogal wat op het spel staat, als het klopt dat de percentages dicht bij de vijftig procent liggen, dan is de gok nog onverantwoorder. Waar de grote minderheid ook staat, zij kan niet genegeerd worden. "Als verkiezingen iets uitmaakten zouden ze verboden worden", een vaak aangehaalde zin van Emma Goldman. Als dit in het algemeen al geldig is, het geldt zeker niet voor een referendum als dat in het Verenigd Koninkrijk donderdag.

En op zondag opnieuw verkiezingen in Spanje. De peilingen voorspellen dat Podemos, nu gecombineerd met Izquierda Unida, Verenigd Links, waarin de sterk gekrompen communistische partij het belangrijkst is, als goede tweede zal eindigen. Verwacht wordt dat de postfranquistische Partido Popular weer de grootste zal worden en het blijft de vraag of hij deze keer wel in staat zal zijn een regeringsmeerderheid bijeen te sprokkelen. De klassieke sociaal-democraten zullen er zeker geen trek in hebben als zij van de tweede plaats verdrongen worden door een formatie links van hen. Maar zouden zij wel een coalitie aangaan met de indignad@s van 11 mei 2011, de communisten en misschien linkse nationalisten in Catalonië of Baskenland? En zal, net als in Griekenland, blijken dat "de arbeiders" (om toch die term aan te houden) dankzij het algemeen kiesrecht wel het recht maar niet de macht hebben om te regeren, zoals Friedrich Engels meer dan een eeuw geleden observeerde? Podemos neemt bij alle massale verkiezingsbijeenkomsten ilusión waar: hoopvolle verwachting. Maar het woord kan tenslotte ook ons "illusie" betekenen, al wordt dit uiteraard niet bedoeld. Ik vind het prachtig hoe er op die bijeenkomsten met de republikeinse vlag wordt gezwaaid. Eerlijk gezegd houd ik verder mijn hart vast en maak ik mij geen illusie in de Nederlandse betekenis, niet na Syriza.
Misschien valt het allemaal wel mee. Alles is veel voor wie niet veel verwacht.

(Eerder verschenen op Krapuul.)