"Wir haben es nicht gewusst" kan niet meer

Deze zin schreef ik in een betoog gericht aan de gemeente Zeist in de vroege ochtend van 6 oktober. Ik mailde het betoog naar de raadsgriffie en verwachtte er verder niets van. Ik las het betoog voor tijdens de demonstratie buiten voor het stadhuis diezelfde avond. Achter de ramen van het stadhuis zag ik af en toe mensen verschijnen. Zij leken zich niets aan te trekken van de demonstratie.

We zijn naar binnen gegaan daarna. Mijn mail stond zowaar, samen met nog drie brieven met bezwaren tegen de bouw van de gezinsgevangenis op Kamp Zeist, als binnengekomen post op de agenda, zo bleek. Maar mijn verwachtingen kwamen uit. Of beter gezegd: mijn niet-verwachtingen. Dit is de democratie ten top: je kunt je betoog wel opsturen, maar het is een formaliteit het onbesproken van tafel te schuiven. 

Ik heb menig officier van justitie in de loop der jaren tijdens rechtszittingen horen zeggen dat er legale - en vooral andere dan die, die mij voor de zoveelste rechter brachten - middelen zijn om, ik citeer: "Je doel te bereiken". Petities die de prullenbak ingaan. Stemmen eens in de vier jaar. Keurig volgens politie aanwijzing demonstreren waar zij je willen hebben. Brieven sturen. Ingezonden stukken naar de krant. Naar inspraakavonden gaan.

Laat ik hiermee beginnen: de enigen die ik de laatste tijd succes heb zien boeken met het gaan naar inspraakavonden, ofwel met het massaal intimiderend demonstreren tegen de komst van noodopvang of AZC's in verschillende gemeenten, zijn extreem rechtse lieden die vervolgens subiet hun zin krijgen omdat, aldus bijvoorbeeld de gemeente Soest: “Er geen draagvlak voor is”. Er wordt gescholden, gedreigd, geschreeuwd en de gemeenten buigen. Ik heb nergens gelezen dat de agressieve horden die intimiderend door het land trekken om raadsvergaderingen en inspraakbijeenkomsten te overspoelen met haat werden gearresteerd. Aan hen wordt eenvoudigweg toegegeven. Want zij zijn: “Bezorgde Burgers”.

En dan staan er op een dag vijf mensen op in de raadszaal van de gemeente Zeist, heel beheerst, en ze zeggen: "rek de bouwvergunning voor de gezinsgevangenis op Kamp Zeist in". Niemand wordt bedreigd of fysiek aangevallen. Na een aantal woorden wordt de vergadering ontbonden en vertrekken de raadsleden haastig, om maar niet naar argumenten te hoeven luisteren. De politie wordt erbij gehaald, en de vijf activisten worden met hun spandoek afgevoerd.

Ik was één van die vijf. Niet zo lang voor wij opstonden spraken wij nog met de man met de ambtsketting, degene die zich burgemeester mag noemen. Hij presteerde het te beweren dat de huidige tijdelijke gezinsgevangenis niet eens wordt gebruikt. Maar wij weten wel beter. Antwoorden van Klaas Dijkhoff op kamervragen bewijzen inmiddels ons gelijk: er hebben in het eerste jaar van de ingebruikname van de zogenaamd 'kindvriendelijke' en 'humane' gezinsgevangenis 128 kinderen opgesloten gezeten met hun gezinnen. 72 van die kinderen zijn met hun gezinnen gedeporteerd. Op 26 november voerden wij er nog actie. Twee activisten zaten op de muur naast de gezinsgevangenis. Op het terrein stond een meisje uit Zimbabwe te huilen. Ze riep: "I am scared!"  

De burgemeester van Zeist is een leugenaar die ons ervan poogde te weerhouden om een protest te laten horen. Hij en zijn gemeente zijn bovendien hypocriet. Zij kloppen zich maar wat graag op de borst voor het realiseren van noodopvang in de gemeente Zeist. Over de gezinsgevangenis zwijgt men in alle talen. Het is een kwestie van bestemmingsplannen. Als het in het plan past, kan het. De raad kán beslissen niet in te stemmen met de bouwvergunning, maar laat liever deze zoveelste poort naar de hel bouwen.

Ongetwijfeld verwijst de raad naar de landelijke politiek. Daar moet je zijn. Zo wijst ook het bedrijf dat de gezinsgevangenis bouwt, De Vries en Verburg, ongetwijfeld naar de politiek. Althans, als ze om te beginnen al zouden reageren op de kritiek. Zij zwijgen echter ook al in alle talen. Zouden wij doen wat iedereen, die de verantwoordelijkheid voor een eigen beslissing voor opsluiting en deportaties van vluchtelingen van zich afschuift, vindt dat wij moeten doen, namelijk protesteren voor de deur van het ministerie van onveiligheid en klassejustitie, bij Klaas Dijkhoff, of op het binnenhof, in de Tweede Kamer, dan zouden we daar te horen krijgen: de stemmer heeft gekozen, en de niet-stemmer ook. Komt u over vier jaar maar terug en stem dan anders als u het anders wilt. We zullen te horen krijgen: het is aan de kiezer, die kiest het beleid. En wie niet kiest, doet dat ook, maar dan anders. Je kunt het nooit goed doen. En zo vindt uiteindelijk niemand zichzelf verantwoordelijk en dat gaat er bij mij niet in.

"Wir haben es nicht gewusst kan niet meer", begon ik te zeggen. Dat mag iedereen zich aantrekken die meewerkt aan de onderdrukking en de jacht op vluchtelingen. Het begint met de IND die er alles aan doet om vluchtelingen af te kunnen wijzen. Dan komt de Dienst Terreur en Verrek mensen intimideren om aan zogenaamd vrijwillig vertrek mee te werken. Dan komt de vreemdelingenpolitie die mensen en dus ook kinderen om zes uur 's morgens van hun bed licht. Dan komen de bewakers die sleutels in sloten draaien en deuren dicht doen en zeggen dat ze ook alleen maar hun werk doen. Dan komt de marechaussee met knevels en boeien. Dan komen vliegmaatschappijen als KLM om de deportatie tot een geslaagd einde te brengen. En zoniet, dan hebben we Frontex nog om het met een chartervlucht voor elkaar te krijgen. En daarna? Daarna horen we nooit meer wat van de mensen die naar een leven zonder toekomst zijn gedeporteerd omdat de Neederlandse staat hen heeft ingedeeld in de categorie “economische vluchtelingen” ofwel “profiteurs”. Beter gezegd: mensen die vluchtten voor armoede of klimaatverandering of uit een land kwamen dat als veilig te boek staat volgens EU standaard maar het niet is. En dan zijn er ook nog heel veel vluchtelingen die domweg niet worden geloofd of het juiste papieren bewijsstuk niet hadden uit een land waar papieren bewijsstukken niet bestaan of zijn vernietigd.
Nee, we horen nooit meer iets van hen. Het enige wat van hen achterblijft zijn hun vingerafdrukken in het systeem dat moet voorkomen dat ze het nogmaals proberen. Niemand acht zich in dat hele proces verantwoordelijk omdat hij of zij maar een stukje van het vuile werk doet voor een deel van het bloedgeld. Maar helemaal aan het einde, als de mensen de rug wordt toegekeerd en zij bij aankomst op het vliegveld worden gearresteerd, dan nog minder. Zij zijn ons probleem niet meer. We trekken onze vuilen handen van hen af en genieten met het bloedgeld van onze levensstandaard.

Ergens in dat hele proces is er een gemeente die ervoor kiest een vergunning te verlenen voor de bouw van de gezinsgevangenis op Kamp Zeist, en is er een bedrijf dat ervoor kiest mee te dingen naar de opdracht van die bouw. En in die hele machinerie zijn er lieden die zich verkiesbaar stellen en beslissingen nemen en wetten maken. Maar ieder mens is verantwoordelijk voor zijn of haar keuzes en daden. Wanneer wij dit echter zeggen, krijgen we te horen dat al die mensen maar hun werk doen en niet verantwoordelijk kunnen worden gehouden.
Het merkwaardige is, dat wanneer het Openbaar Ministerie iemand aanklaagt, zoals wij hier zijn aangeklaagd, dat dit opeens wèl lijkt te gelden. Dan ineens is de eigen verantwoordelijkheid een groot goed, een zaak van belang. Een officier van justitie kan mij zomaar een dagvaarding laten bezorgen, een rechter een straf uitdelen en zeggen: u bent schuldig.
Ik zeg: u bent allen schuldig. Aan het meewerken met dit systeem. En zo ook de gemeente Zeist, zo ook De Vries en Verburg en andere bouwbedrijven, architecten, ingenieurs, en elke individuele ambtenaar van de IND, DT&V, politie, marechaussee. Schuldig. 



Schuldig aan systeemmisdaden door een radertje te willen zijn. Onderdeel van het samenspel van regels en wetten, bedacht, ontworpen en uitgevoerd door raderen in een machine die allemaal hun onderdeel laten functioneren, in elkaar grijpen, voorstuwen en laten draaien. Sommige mensen zijn kleine raderen, andere grote, maar ze hebben wel iets gemeen: als er één uitvalt, gaat er iets mis. Dat is de reden dat wij naar die gemeente toegaan. Dat is de reden waarom wij het bedrijf De Vries en Verburg aanspreken op hun aansprakelijkheid: als er een rader zegt “ik doe dit werk niet”, stokt de machine. Als de gemeente de moed had gehad geen bouwvergunning te verlenen, had Klaas Dijkhoff op zoek gemoeten naar een andere gemeente om toestemming te krijgen om vluchtelingen te laten opsluiten,en dan vooral: kinderen. Staat er geen architect op en geen bouwbedrijf om te bouwen, dan komt het gebouw er niet. De machine is zo effectief als de raderen die erin meedraaien. Ofwel de ketting zo sterk als de zwakste schakel.

Als ik zeg: Sloop Kamp Zeist, dan hoop ik dat er iemand een eerste gat in die muur slaat. Dat gat kan iemand zijn die wakker is geworden toen ik zei: "Wir haben es nicht gewusst kan niet meer". Dat gat kan iemand zijn die ontslag heeft genomen, die geen bloed aan de handen wilde, iemand die een contract niet tekende of juist verscheurde, iemand die “nee” zei waar een “ja” werd verwacht. Dat gat kan ook een gesaboteerde bouwmachine zijn of een kniptang in een hek, een voorhamer tegen de muur. Letterlijk. Maar die muur van Kamp Zeist is meer dan een muur. Die muur is ook een symbool. Die muur is een grens. Die muur is een grens van Fort Europa, voorzien van camera's en stroomdraden in de bossen tussen Zeist, Soest en Soesterberg. Binnen de muur de afgewezenen. Buiten de muur wij, die hier geboren zijn, en daarnaast bij de gratie van ons welkom: degenen die blijven mogen, en waarschijnlijk ook niet voorgoed want ook voor vluchtelingen die wel status verleend krijgen blijft een tweederangs burgersschap gelden. Ze kunnen de verblijfsvergunning zomaar kwijtraken,door een kleine misstap of doordat een volgende minister beslist dat het land vanwaar zij kwamen ineens veilig is.
De muur is een grens. Het is ook een grens tussen arm en rijk. Het is ook een grens tussen witte mensen en zwarte mensen. Die grens is een grens van apartheid. De grens tussen bruikbaren en onbruikbaren.

Een tijdje geleden sprak ik na een demonstratie een vluchtelingen uit Irak, Ali, en hij zei:
"De grenzen, die zitten in de hoofden van mensen."

Hij heeft gelijk. Als de mensen de grenzen namelijk niet bedenken, dat zijn ze er ook niet. Maar er zijn mensen die ze wèl bedenken. En ze worden voorzien van steeds meer controle, steeds meer prikkeldraad en NATOdraad. Ze worden voorzien van steeds meer regels en wetten en afspraken tussen landen die de last van de vluchtelingen willen verdelen of juist afschuiven.
Ja, een last worden ze genoemd. Een stroom. Een toevloed. De grenzen, ze worden ook voorzien van valse argumenten en regelrechte leugens over vluchtelingen. Zondebok politiek. Ze worden in stand gehouden door de gedachte dat wij het recht hebben grenzen op te richten tegen mensen die vluchten voor oorlog en geweld dat door onze regeringen tot stand is gekomen, gefinancierd. De grenzen zijn ook tussen de uitgebuiten en tot slaaf gemaakten en de zogenaamde brengers van welvaart. En de overheden willen ons laten geloven dat vluchtelingen een ander soort mensen zijn, tot alles in staat. En dat is waarom we het Europese migratiebeleid gerust fascistisch mogen noemen.

"Wir haben es nicht gewusst" kan niet meer. We zien al die vluchtelingen, we zien hun angst en hun wanhoop, maar ook hun vastberadenheid, hun moed. We kunnen niet anders doen, dan daar gevolg aan geven. Wie het leven op het spel zet door achterin een vrachtwagen te gaan zitten, in het ruim van een vliegtuig of schip zich te verstoppen, op een bootje de zee op te gaan, die heeft daar reden toe. Die reden, dat zijn wij die de werkelijke profiteurs zijn, of we het willen of niet.
Wij kunnen de keuze maken niet weg te kijken, niet te willen profiteren, maar te willen delen. Als de vluchtelingen de grenzen durven overschrijden, de letterlijke grenzen, maar ook de grenzen van hun eigen angst durven overwinnen, dan moeten we daaraan een voorbeeld nemen en moeten we hun strijd steunen. Migratie is niet te stoppen. Migratie zal er altijd zijn. We zullen de grenzen overschrijden. Die van landen en die van wetten. Het is de enige juiste keuze. Voor vrijheid van beweging. Voor vrijheid. Tot de laatste muur gesloopt is, het laatste hek omvergeworpen. Tot de laatste grenzen zijn verbrokkeld en de wereld en de welvaart werkelijk van iedereen is.

Geen man, geen vrouw, geen mens is illegaal!

Joke Kaviaar, 14 december 2015

laatste woord bij politierechter Utrecht, tijdens rechtszaak wegens het 'verstoren van een geoorloofde vergadering' van de Gemeente Zeist op 6 oktober 2015.
Veroordeling: twee weken voorwaardelijk en tenuitvoerlegging van de twee maanden voorwaardelijk wegens opruiing.
In hoger beroep. Lees het verslag en vonnissen ook hier.