Agrarisch socialisme in Oklahoma

Oklahoma is wel een van de laatste staten van de VS waar men een bloeiende socialistische beweging zou verwachten. Toch was zij er - voortgekomen uit bonden van kleine boeren die overvaltactieken van grote landeigenaren van zich af konden schudden. Hoe die eigendom tot stand was gekomen is toch al dubieus: Oklahoma was aan gedeporteerde Indianenvolken beloofd als blijvend eigen gebied, een toezegging waar Washington, zoals altijd, zich niet aan gehouden heeft. Binnen de socialistische beweging in de VS, die er een eeuw geleden waarachtig toe deed, was het moeilijk kleine pachters als proletarisch te beschouwen: eigendom is eigendom. Dat de monopsonisten van de zogeheten markt de prijs eenzijdig bepaalden en die zo ongunstig mogelijk stelden voor kleine boeren was een reden; de ondergeschiktheid aan "grote boeren" een andere. De indianen zijn geheel buiten beeld - blijkbaar verkochten zij wel land. Zwarte Oklahomanen hielden het liever bij de GOP, de partij van Lincoln, de verhoudingen in het zuiden zouden pas tijden na de Tweede Wereldoorlog veranderen.

De socialistische partij was op sommige plaatsen de tweede partij van Oklahoma. Wat Bissett het marxisme van de partij noemt werd aangevuld met verwijzingen naar de bijbel die goed vielen bij het fundamentalistisch ingestelde landvolk: Jezus als proletarisch voorman, strijder tegen de woekeraars en als martelaar onder hun regime gevallen. De redenering klinkt niet onbekend, de denominatie (Pinkstergemeenten, Evangelicalen) is wel verrassend.

Het is schokkend te lezen met wat voor machinaties een "derde partij" te maken kreeg (en krijgt): geen vermelding op het stembiljet; weigeren de uitslag te accepteren door met de kiesdeler te knoeien; verspreiding van te weinig stembiljetten in "verdachte" districten; knoeien met de grenzen van stemdistricten, dit alles tegen een partij die toch nooit de grootste zou worden. En de klap op de vuurpijl was de deelname van de VS aan de wereldoorlog. Als partij waren de socialisten uiteraard tegen, wat hen op regelrechte vervolging, al dan niet van lynchkarakter, kwam te staan als zijnde antipatriottisch. Hetgeen de partij tenslotte de das heeft omgedaan. Ooit was er socialisme in Oklahoma. Jim Bissett documenteert het.

- Jim Bissett, Agrarian Socialism in America: Marx, Jefferson, and Jesus in the Oklahoma Countryside, 1904-1920. Norman OK: Oklahoma University Press, 2002.