Het Nederland van 1850

"Hoe zag Nederland er in 1850 uit?" Ik denk dat het bij benadering niet veel zal verschillen van wat Jacob van Lennep beschrijft in 1823. Zeker na de afscheiding van het zuiden was het overblijfsel dat Nederland ging heten een nogal achtergebleven gebied in West-Europa. Het koloniale rijk bestond nog bij de gratie van Groot-Brittannië. De vraag wil ook eigenlijk verwijzen naar de kwestie: hoe zat het met standen of klassen halverwege de negentiende eeuw in Nederland? De voordrachten hierover op het symposium van 10 april jongstleden kunt u via deze link lezen. Voor het antwoord op de vraag of de arbeidersklasse nu nog bestaat zult u elders moeten wezen. Eerlijk gezegd ergerde de onderhavige "discussie" mij veertig jaar geleden al en ik zal nu niet zeggen dat zij mij ergert - alleen, zij vermag mij niet te boeien. Marx heeft wie naar een klassenanalyse streeft verweesd achtergelaten.

Met zijn oproep de vergruizing van het wereldbeeld van de historici door de specialisatie te bestrijden in zijn Theoretische geschiedenis lijkt het of Jan Romein vooral een volgende specialisatie heeft gecreëerd. Jacques Giele werpt zich op de vraag hoe sociale geschiedenis er uit zou moeten zien. Tot mijn schrik noemt hij Slicher van Bath als voorbeeld van iemand die beoefent wat hij beoogt. Als nu iemand er niet in slaagt op te roepen hoe mensen in agrarisch Europa leefden is het helaas Slicher van Bath wel. Niets aan te doen, we hebben cijfers eventueel en de rest bedenkt u zelf. Hoe dan ook, in grote lijnen schetsen - een term ook weer van Romein - als integrale geschiedschrijving lijkt mij altijd belangwekkender dan de vraag of sociale geschiedenis zich nu met de arbeidersbeweging moet bezighouden of met "de samenleving", "mensen zonder de politiek"- ik vind het geen boeiende vraag anno 2015. Ik verwijs naar Huizinga, Hobsbawm, Dennis Bos en historieverteller Han van der Horst: wat er sociale geschiedenis is aan hun geschriften vind ik geen relevante vraag. Ik zou willen dat uit de nagelaten geschriften van Jacques Giele een mooie schets van het leven van polderwerkers of sigarenmakers tevoorschijn zou komen. Het lijkt er niet naar uit te zien. Jammer.