De AS, al tientallen jaren standvastig anarchistisch tijdschrift

In 1971/72 raakte ik betrokken bij het georganiseerde anarchisme in Nederland, de Federatie van Vrije Socialisten. Toen de plaatselijke organisatie in Amsterdam van de grond kwam was deze gebouwd rond scholings-/discussieavonden, die gaandeweg een vaste kern opleverden. Ik heb er ruim 2,5 jaar bij gehoord, wat nu voor mij als weinig klinkt maar toen uiteraard veel was. En intensief. De kern van mijn serie Dubbele Boterham met Kaas gaat er over, ik ga er nu niet verder op in. Het blad dat de opkomst van het georganiseerde anarchisme in die dagen begeleidde was De vrije socialist, een fusieproduct van De Vrije - waarvan de geschiedenis inderdaad terugging tot Domela Nieuwenhuis - en Recht voor allen, waarvoor dit, ondanks de naam, niet gold. De redactie van het maandblad wisselde nogal eens. De redactie van het fusietijdschrift werd gevormd door enkele redactieleden van De Vrije en van Recht voor Allen, maar al snel werd zij per plaats samengesteld.

Al op het einde van het jaar waarin De Vrije Socialist als product van fusie en als orgaan van de federatie van Vrije Socialisten begon et verschijnen, 1972, begon De AS met als ondertitel tijdschrift voor politiek en kultuur. Nu ik het online terugzie (ik moet ergens "in mijn archief" het eerste nummer nog wel hebben, maar ja) lijkt het mij nog duidelijker dan het toen al leek dat dit eigenlijk een hervatting van De Vrije van voorheen was, nu zonder de vrouwelijke redactieleden die Paarse September begonnen waren. De Vrije Socialist was een zwalkend blad dat soms het libertair marxisme uitdroeg en waar verder gewapende-strijdadepten soms de redactie leken te beheersen. De Vrije werd voortgezet onder andere naam en op andere basis.

De redactie van die eerste AS: Boudewijn Chorus, Rudolf de Jong, Wim de Lobel, Arthur Mendes—Georges, Simon Radius, Hans Ramaer. Sinds gisteren moet ik zeggen dat van deze ploeg van het eerste uur nog twee mensen (de eerstgenoemden) in leven en bij het blad betrokken zijn. Gangmaker Hans Ramaer heeft steeds gezegd dat hij een blad dat consequent themanummers uitbracht in de stijl van Anarchy wilde beginnen. Dat is het geworden, althans een rond thema's opgebouwd blad. De Vrije Socialist als papieren blad verdween in de jaren tachtig in vage verschieten, De AS is doorgegaan.

Ik ben er zelf - via Bas Moreel, toenmalig redacteur - sinds 1991 bij betrokken, te beginnen met het themanummer Christen-anarchisme. Ik zie er met verwondering op terug met hoeveel argwaan en nog steeds levende ergernis over "het georganiseerde anarchisme" speciaal in Nederland ik er bij gekomen ben. Bij De AS kon ik dit alles achter mij laten - de gemoedelijke sfeer en tegelijk de diversiteit van de betrokkenen hielpen daar zeer bij. Vooruit, mijn eerste nummer als redacteur, het Dieren-nummer uit 1999, nog steeds het startsignaal voor de eeuw van Het Dier.

Een jaar na het verschijnen van De AS was ook Recht voor allen, althans een blad onder die naam terug, omdat men in "het Noorden" tabak had van het koketteren met Marx enerzijds en met geweld anderzijds. Dit blad zou men voortgezet kunnen zien in Buiten de orde, dat naar ik vrees weer de illusie van De Organisatie hooghoudt.

Evenzeer met verwondering stel ik vast dat mijn betrokkenheid bij De AS nog steeds "nieuw" aanvoelt, juist omdat er zoveel oudgedienden bij betrokken zijn, en omdat door de opzet ieder nieuw nummer eerder als een klein boek aanvoelt dan een tijdschrift - al heb ik op zijn verzoek en in verder overleg de kroniek Hard rain van Hans Ramaer in 2013 overgenomen onder de titel Ongedoofd vuur.

Ik ben dit stuk begonnen de dag voor die van het overlijden van Hans. Het regelmatige telefonisch overleg over stukken zal ik heel erg missen, het is nog niet goed te bevatten dat hij er niet meer is.