Als we het over dekolonisatie en anarchisme hebben zijn er verschillende niveaus waarop dit besproken kan worden (met daarbij dan weer de tussenlagen).
Het eerste: welke rol hebben anarchisten gespeeld bij het bestrijden van kolonialisme? En bij deze vraag wordt als vanzelfsprekend "westers" anarchisme geïmpliceerd.
Ik vrees dat het dossier niet groot is. Van Nederland ken ik de sympathie die Kartini opriep maar was dit een uiting van antikolonialisme? Het enige dat ik verder kan zeggen is dat een christen-anarchist als Louis Bähler tegen zending was, omdat zending een begeleidend verschijnsel van het kolonialisme was. Voor een dominee zoals vaker een opmerkelijk standpunt.
Hans Paasche, de man achter Lukanga Mukara, blijft een eenzame gestalte. Moge ik nog even wijzen op mijn naspeuringen bij De Vrije over Nieuw-Guinea.
In de enige periode waarin anarchisten een politiek doorslaggevende rol konden spelen hebben zij het nogal laten afweten. Er was geen sprake van een eis tot onmiddellijke onafhankelijkheid van de Spaanse koloniën. De afwikkeling van het schamele restant van dit voormalig wereldrijk is trouwens nog steeds niet rond. Dat anarchisten zich nu inzetten voor de Westelijke Sahara is toch nogal mosterd na de maaltijd.
Waarmee we bij het tweede niveau zijn, waarvan ik niet weet of het een rol speelde bij de Spaanse veronachtzaming van de koloniën (ik vrees dat het toch om achteloosheid ging): is het niet onanarchistisch om zich te scharen achter antikoloniale strijd? Immers, onafhankelijkheidsstrijders streven een nieuwe staat na in het algemeen. Eerlijk gezegd heb ik (en niet alleen ik natuurlijk) die vraag zelfs maar niet gesteld als het ging om antikoloniale of anti-imperialistische inzet ging de afgelopen decennia. Wie antikolonialisme afwijst op grond van anti-etatisme keurt door afzijdigheid het kolonialisme goed. Zuiverheid van beginselen leidt tot gebrek aan inzet die vanzelf op instemming met het bestaande neerkomt. Dus actie ten gunste van de Unidad Popular in Chili, Oost-Timor, Anarchisten Tegen De Muur en ga maar door. Ik verklaar mijzelf zonder probleem (ook) schuldig.
Het derde niveau: wat voor rol spelen anarchisten in de gekoloniseerde wereld zelf in de strijd tegen het kolonialisme met de bijbehorende vraag naar wat te doen als er een staat uit deze strijd voortkomt? Ik ga even van de twee Grootste Namen uit de Indiase dekolonisatiegeschiedenis uit, Gandhi en Tagore, beiden anti-etatistisch en vallend binnen het paradigma van het anarchisme, zoals ook Maia Ramnath erkent. Men kan slechts streven, de uitkomst heeft men niet in de hand. (Jay Griffiths schrijft over haar bezoek aan de school die Tagore gesticht heeft: zware bewaking en hekken inmiddels, want de Nobelprijs van de meester is gestolen. Haar reactie: kan die dan een tweede keer gestolen worden? Dit niet geheel terzijde).
Wat Afrika betreft hebben we het boek van mede de onlangs overleden Sam Mbah, African anarchism, hier mijn bespreking.
Ik zie dat ik hier verder niet ben ingegaan op Benedict Anderson's Under three flags, wellicht omdat Willy Verhoysen mij voor was bij De AS - zie aldaar.
Even afgezien van de foute aanduiding "niet-westers" klinkt in deze kwalificatie het neerbuigende tweedehandskolonialisme al door. Dus mooi dat Maia Ramnath onder de titel Decolonizing anarchism strevers van anarchistische snit vanuit (hoofdzakelijk) India belicht. Vermakelijk en leerzaam, maar ook weer niet verrassend, hoe een vluchteling-activist twee witte individualistische totaalweigeraars van het kapitalisme mag mainteneren van een schamel baantje, in Californië. Ik kan nu wel zeggen dat en hoe ik het boek met genoegen heb gelezen, er voorbeelden uit noemen, maar u kunt het zelf en dan zonder dat er veel dode bomen aan te pas komen hier tot u nemen. Aanbevolen.
Neen, de schrijfster kan de bovenvermelde valkuilen en vragen niet oplossen. Het streven is alles, de horizon het doel.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten