Graden van dood zijn

Zijn er mensen die troost menen te kunnen ontlenen aan het boek Eindeloos bewustzijn van Pim van Lommel? De bijna-dood-ervaringen die hij beschrijft vinden plaats in een situatie die hersendood wordt genoemd, een officiële - wettelijk bepaalde! - staat van doodzijn die blijkbaar niet zo dood is als "echt" dood. Voor het verwijderen van donororganen moet de "dode" blijkbaar toch maar onder narcose gebracht worden, bijvoorbeeld om de zogenaamde Lazarus-reflex (afwerende gebaren van het "lijk") tegen te gaan. Door de staat van hersendood op deze wijze ter discussie te stellen wordt ook het idee van de bijna-dood-ervaring als de ervaring van een dode ondergraven.

Het doet niet af aan zijn stelling dat het bewustzijn niet aan de hersenen gebonden is, non-lokaal is, en daarmee eindeloos. Wij zijn hier in het grensgebied van filosofie, theologie en natuurwetenschap waar ook Ortt zich met zijn pneumat-energetisch monisme begeven heeft.
Misschien is de gedachte opgenomen te zijn (te zullen worden) in dit geheel troostrijk. De individuele mens evenwel is echt dood als zij dood is. Voorbij die grens zijn er raadselen die Van Lommel niet kan oplossen.