Class war besteedde er een zeer positieve bespreking aan, en dit leek mij een aanbeveling - het Britse blad is mij dierbaar, al kan ik nogal wat bezwaren aanvoeren tegen hun uitleg van het anarchisme. Dit geldt waarschijnlijk ook voor genoemde reisboeken schrijver, Seán M. Sheehan, die Class War meermalen tamelijk waarderend vermeldt zonder hun 'lijn' te vertegenwoordigen.
Sheehan is blijkbaar ook politiek-ideologisch op reis. Blijkens het achterplat heeft hij ook een gids tot Wittgenstein geschreven, en dan was hij al een beetje in de buurt. De anti-kapitalistische of de tophopbeweging heeft hem over de streep getrokken en dit was aanleiding tot een essayistische benadering van hoe anarchisme dezer dagen vorm te geven. Het is dus niet zozeer een benadering van 'zoveel jaren' anarchisme aan de hand van grote of minder grote namen, het is vooral een streven het staatloze socialisme alsnog te verrijken met de erfenis van Karl Marx en Friedrich Nietzsche (die laatste was niet bij alle anarchisten taboe, de eerste voor de meeste wel). Ik kan dit streven slechts van harte toejuichen en ik heb ook zelden met zoveel plezier een als inleidend bedoeld essay over het anarchisme gelezen. Zonder de basis van (de vroege) Marx, die zelf ook
weer op een bodem staat die hij op zijn kop wilde zetten, zweeft het anti-kapitalisme tenslotte zelf in het ijle - maar Marx' fetisjering van proletariaat en partij kunnen we blijvend missen. De revolutie is tenslotte iets waar je op moet kunnen dansen, citeert Sheehan met kennelijke vreugde Emma Goldman.
De 'grote namen' komen wel langs, maar zoals gezegd, niet in een historische opsomming. Daarvoor hebben we Woodcock en Marshall tenslotte al. Sheehan laat het anarchisme beginnen bij Gerrard Winstanley in 1649, en daar valt veel voor te zeggen - ik hoop hier op terug te komen. Verder voert hij als anarchistische schrijvers vooral Oscar Wilde en Ursula LeGuin op en - gewaagd, maar acceptabel - Gandhi. De anarchistische trekken van de laatste zijn zo duidelijk overspoeld door de staat die het gevolg is geweest van zijn streven. Men zou denken dat hij nu buiten eigen land meer gewaardeerd wordt dan in India. Daarnaast noemt en citeert hij een aantal films die volgens hem een anarchistische strekking hebben. En hij brengt de in de jaren zeventig in Groot-Brittannië actieve Angry Brigade in herinnering, die tegenover de nog zo vaak genoemde Rote Armee Fraktion opvalt doordat zij geen doden of gewonden op haar geweten heeft.
Toch, een paar smetjes. De etymologische verklaring van het woord 'anarchisme' rammelt een beetje, blijkbaar bij gebrek aan kennis van klassiek Grieks. Vervelender vind ik zijn sneerende opmerkingen over het postmodernisme. De kennis hiervan lijkt hij te ontlenen aan kunstrecensies, waarin op een gegeven moment bijna alles wel postmodern of anarchistisch werd genoemd. Marcuse
(Herbert zal hij wel bedoelen) noemt hij dan ook nog als postmodern ideoloog. Dit raakt kant noch wal. En in ieder geval, naast de erkende kanonnen van de anarchistische canon wil ik niet alleen Marx en Nietzsche verwelkomen, met Sheehan, maar zeker ook de Frankfurters, Lyotard en Baudrillard. Maar dit is de enige gram die ik over zijn boek kan spuien. Het is nogal Brits/lers georiënteerd, maar een vertaling is misschien toch gewenst - liefst tegen een lagere prijs.
- Seán M. Sheehan, Anarchism; Serie: Focus on contemporary issues. Londen: Reaktion Books, 2003; 175 pag.
(2003)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten