De geschiedenis herleeft - het einde van de geschiedenis is daar! Streef onbekommerd naar persoonlijke rijkdom en succes, maar moraal moet! Wees egoïstisch of individualistisch, maar ook solidair! Op deze losse kreten komen de meeste 'publieke debatten' of de bijdragen aan de 'opiniepagina's' neer. De totale ideologische ontreddering van de heersende klasse ligt op straat na de val van de Muur. Het zijn variaties op het thema 'Het is goed zoals het is' - en omdat dit net te vaak wordt betoogd kan men concluderen dat het niet zo is. De ideologische verwildering is in Duitsland messcherp en humoristisch in beeld gebracht in Das Wörterbuch des Gutmenschen (twee delen). Duitsland zal altijd 1933-1945 meedragen, dus is het daar erger dan in de burgerlijkste aller samenlevingen, Nederland. Wie illusies wil blijven houden over gekoesterde 'linksen' als Cohn-Bendit of Ulrich Beck moet de woordenboeken beslist negeren. Een Nederlandse editie zou kunnen lopen van Achterstandswijk via Multicultureel tot Zwakkere(n). Een lijst van 'pijnlijke mensen', zoals de samenstellers nu voor Duitsland aan het samenstellen zijn, lijkt mij voor Nederland onbegonnen werk.
Een hoop van het oorverdovende gezwam gaat voor 'links' door. Dit zal in het algemeen ook wel verbonden worden aan de schijnbare paradigmawisseling die er duidelijk aan zit te komen: van 'markt' naar 'overheid' - de geniale Arie van der Zwan heeft speciaal hiervoor onlangs een vijfentwintigjarencyclus bedacht, en 'we' zitten sinds 1995 weer in de overheidsfase. Alsof er in de kapitaalsverhouding een tegenstelling is tussen overheid en wat men 'markt' noemt.
Vaag zullen de ideologen wel beseffen dat de ineenstorting van het 'reële socialisme' het begin van de totale implosie van de warenmaatschappij is, maar het fluiten in het donker gaat door (het licht is al uitgedaan).
Waar zijn intussen de revolutionairen die het alternatief kunnen bieden voor de subjectloze maatschappij waarin het totale fetisjisme van waar en geld heerst? Stakingsbewegingen als die in Frankrijk eind 1995 hebben geen revolutionair moment. Toch moet de revolutionaire derde weg er zijn en daarmee degenen die hem al hebben ingeslagen.
Het Duitse tijdschrift Krisis - Beiträge zur Kritik der Warengesellschaft, in het bijzonder redacteur Robert Kurz, stelt een combinatie van de anarchistische kritiek op de staat en de marxistische kritiek van het warenfetisjisme voor, zonder eclectisch te willen zijn. Het arbeid en loon tot fetisj verheffende 'arbeidersbewegingsmarxisme' heeft zijn eindpunt allang bereikt. Wat zeker geen antwoord is, is het uit de mottenballenkist gehaalde anti-rentedenken van 'de Marx der anarchisten', Silvio Gesell. Hier wordt symptoom met
kwaal verwisseld, en waar woeker veroordeeld wordt is de tegenstelling tussen eerlijke en gluiperige kapitalisten nooit ver. 'Politische ökonomie des Antisemitismus' noemt Kurz de anti-woekergedachte, want waar het gehuil over speculanten en mafiosi eindigt, daarover hoeft men geen illusies te hebben. Zodat ook Gesell en zijn hedendaagse gezellen passen in het beeld van ideologische verwildering.
Helaas krijg ik in Krisis 16/17 op dit punt meer gelijk dan ik wil of gehoopt heb met mijn artikelen in Arcade en Milieudefensie tegen de zogenaamde tekst van Chief Seattle - waarom moeten blanke ecologisten zich verschuilen achter een zelfgeconstrueerde 'wilde'? Degenen die meer dan honderdduizend exemplaren hebben afgezet van die neptoespraak zijn ook theoretische navolgers van Silvio Gesell. Het gaat erom de fetisjen arbeid en loon (dus het geld) af te schaffen, niet de vermeende uitwassen van het 'kapitalisme'. En als indianen in Noord-Amerika zich hun nepspeeltje niet willen laten ontnemen, bewijst dit alleen dat zij zelf goed aangepaste Amerikanen zijn, niet dat Seattle 'eigenlijk wel' zijn toespraak heeft gehouden.
Voor Krisis is geen enkel 'links' denkbeeld meer veilig, kondigt men in het nieuwste nummer aan, wat mij een gezond standpunt lijkt. Van Wolfgang Pohrt was dit al eerder duidelijk. Leek het enige jaren geleden alsof hij de pen moedeloos had neergelegd, in 1997 is hij terug met Brothers in Crime, een poging tot onderzoek naar het verval van de 'samenleving' in een verzameling bendes of zachter gesteld, groepen. Een verval dat met bovenvermelde totale ideologische verwildering samenhangt. Jammer genoeg blijft de analyse en daarmee een aanwijzing voor een mogelijke uitweg enigszins in de lucht hangen. Misschien is er wel helemaal geen uitweg - of is de vrolijke boodschap dat eigenlijk iedereen de onnodige strijd om het bestaan zat is?
- Krisis - Beiträge zur Kritik der Warengesellschaft. Bad Honnef: Horlemann. Laatste delen:
16/17, 18, 19.
- Wolfgang Pohrt, Brothers in Crime - Die Menschen im Zeitalter ihrer Überflüssigkeit - Über die Herkunft von Gruppen, Cliquen, Banden, Rackets und Gangs. Berlin: Tiamat.
- Das Wörterbuch des Gutmenschen I & II. Berlin: Tiamat.
(1997 - merk op dat in die dagen "Gutmensch" een gangbare aanduiding was voor pseudo-linksen, wat in Duitsland wellicht nog geldt.)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten