Plotseling was Nederland in een voortdurende politieke crisis beland, het land was internationaal nieuws en bleef dat enige tijd. Kok was nauwelijks weg toen er al aanleiding was terug te verlangen naar de tijd toen Nederland een saai en middelmatig land was. Inmiddels kunnen we vaststellen dat ook een voortdurende crisis vervelend kan worden, saai en middelmatig. De media van andere landen hebben zich er al van af gewend. Is er een structuur achter dit alles en gloort er licht aan het eind van de tunnel?Kort na de grote aanslagen in de Verenigde Staten was het nieuws: als zodanig al verdachte Noordafrikanen, illegaal bovendien, bij het reactorcentrum in Petten. Verdacht, wat deden die lui daar? Het antwoord was even ontluisterend als voorspelbaar: het waren de schoonmakers. De overheid laat als het even kan haar gebouwen schoonmaken door zogenaamde illegalen of in ieder geval mensen in een grijze zone van geaccepteerde aanwezigheid. Goedkoop, en zeker zo belangrijk: je krijgt geen zogeheten autochtoon meer voor dit soort werk. De onderkant van de arbeidsmarkt wordt gevuld door mensen die er eigenlijk niet zouden mogen zijn - of het nu gaat om schoonmaakwerk, het bezorgen van kranten en reclamefolders en alle andere mogelijke werk waarvoor je niet doorgeleerd hoeft te hebben. U kunt aan de hand van de razzia's die er gehouden zijn de afgelopen maanden zelf wel bedenken welke werkzaamheden bedoeld worden.
Nederland desindustrialiseert in een sneller tempo dan het geïndustrialiseerd is. De gretigheid van de heersende klasse bij het verhuizen van de industriële productie naar landen waar geen vakbonden of politieke partijen zijn en waar de bevolking dankzij de afgedwongen ontvolking van het platteland beschikbaar is voor een grijpstuiver - deze gretigheid zal het steeds winnen van de behoefte degenen die naar Nederland komen voor een beter leven tegen te houden. Als het aan Philips ligt, importeert Nederland it-specialisten; omdat Philips er niet bij zegt dat de 'autochtone' onderkant van de arbeidsmarkt maar weer moet gaan schoonmaken, en iemand de kantoren van die it-ers zal moeten schoonmaken (daar zijn ze zelf veel te goed voor), zullen 'ze' blijven komen. Het was nog wel Nawijn zelf die wees op de onhoudbaarheid van het illegalenbeleid in Nederland kort voordat hij het zelf nog eens extra hard zou gaan uitvoeren. In welke rol hij er nog bij zal zijn als de definitieve disciplinering van de ingezetenen van Nederland zal plaatsvinden in de vorm van de legitimatieplicht is al geen interessante vraag meer. De behoefte zich te weren tegen de aanwezigheid van donkerder gekleurde mensen onder de vlag van 'veiligheid' wint het van de behoefte aan vrijheid. In het kader van de strijd tegen de onveiligheid weet iedere straatrover bij iedere braaf uitziende burger binnenkort een paspoort te stelen - alleen daarom al is het verhaal over veiligheid een leugen.
Maar vrijheid wil 'de burger' nu eenmaal niet, veiligheid wil de burger - en omdat hij of zij dat nog minder kan krijgen dan vrijheden in bepaalde mate zal de burger zich onderwerpen aan de staat die ferme taal laat uitslaan. De politieke thema's in Nederland zijn beperkt tot vijfjarenplanachtige cijfers die gehaald moeten worden. Aan de lopende band wordt vooral wetgeving bedreven om het aantal arbeidsongeschikten terug te dringen en het aantal asielzoekers. Het is allemaal één groot complot van die mensen, en dus moet de instroom - veelzeggend woord - van dat soort worden beperkt. Rea, pemba, poortwachter, uitzetcentrum, open kamp, opvang in de regio - 'managementinstrumenten' waarover men de wolven die meehuilen in het pasgeplante politiek-incorrecte bos nooit zal horen - de Hemelrijken, Ephimenco's en hoe dat volk ook verder mag heten. 'De burger' voelt wellicht rudimentaire onvrede over de zichtbare vruchteloosheid van alle beleid dat wordt uitgestort, maar krijgt deze een andere vorm dan rancune?
Welnu, vergis u niet, er zijn ook hier sporen van een zich internationaal doorzettende tendens te bespeuren. Het is niet helemaal een tegenwicht tegen de xenofobie als overheersend thema in de verkiezingsretoriek, maar opmerkelijk blijft het: voor het eerst in de geschiedenis van parlementair links lijkt 'links-van-de-sociaaldemocratie' zowat even groot te worden als de sociaal-democratie. De PvdA zou zich om voort te kunnen bestaan linkser moeten profileren, maar de mogelijkheid hiertoe lijkt een voorgoed gepasseerd station. Deze partij is allang opgenomen in de nationale eenheidspartij die de modernisering van Nederland ter hand neemt - naast de jacht op vreemdelingen houdt dit nu vooral het uitkleden van de laatste 'sociale' staatstaken van belang in. Er valt nog wat te halen voor de multinationals bij het onderwijs en in de gezondheidszorg. En terwijl de parlementaire democratie aldus langzaam en niet bepaald in schoonheid sterft, krijgt parlementair links vooral in de vorm van actiepartij de SP alsnog vleugels.
Dit zie ik als pendant van wat zich internationaal afspeelt, een ontwikkeling waarover we het eerder hebben gehad. Er is een actiebeweging op gang gekomen die in haar omvang doet denken aan de opkomende arbeidersbeweging, en die alle mythes over 'de jaren zestig of zeventig' definitief naar de prullenmand verwijst. Een klein half miljoen demonstranten in Londen tegen de oorlog tegen Irak, evenveel in Florence - en dat terwijl de oorlog nog niet begonnen is - en het blijft buiten het mediaspektakel dat nog wel om de tophop-demonstraties was geweven. Een half miljoen demonstranten is in de wereld van na 11 september 2001 niet interessant. Maar ze waren er, en waarom zullen ze er niet verder zijn, en oli-oli-ola, groeien deze rangen niet geheel tegen wat wij kort geleden nog verwachtten aan? Naarmate vreedzame vastberaden actie meer gekleineerd wordt zal zij belangrijker zijn, en massaler.
De heersers met hun bloedige listen weten weinig meer dan angst, haat en oorlog te presenteren, maar er zijn steeds meer mensen die de rijen breken en een vrij bestaan verkiezen. Het is een proces met, zoals te verwachten, zijn tegenstrijdigheden en zelfs met donkere zijden maar het zou onzinnig zijn het te negeren of zich er van af te keren. Bakoenin is misschien (nog) niet back in town, het anarchisme wel, naast alles wat verontrustend is zijn er ook kansen op de betere wereld die mogelijk is, óók, zelfs, in Nederland. De keuze tussen socialisme of barbarij is nog niet beslist ten gunste van de laatste.
(2002)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten