Dubbele boterham met kaas - 12

Het Fasetheater Pierre Overney

Wat voorafging.

Centraal Station zou het ingedutte Nederlandse literaire wereldje opschudden, voor Sherre, de Flamboyante Man, stond dit haast bij voorbaat vast. Ik schreef er twee gedichten voor die hij verrast en vol lof in ontvangst nam. Op redactietreffens in een tapperij in de binnenstad zei hij tegen een buitenstaander die wel aan de zelfde tafel zat: “Je weet het niet, maar je zit tegenover de beste dichter van Amsterdam van dit moment.” Bewonderende blikken – en ik, wat moest ik zelf zeggen?

En toen werd hij op een kwaad ogenblik van zijn kamer in het studentenhuis gegooid wegens consequente wanbetaling. Hij verdween een tijd uit beeld, en omdat ik mijn leven opnieuw moest inrichten, uit de Anarchistische Partij getreden zijnd, wachtte ik maar af hoe het verder zou gaan. Hij was naar de interessantste actiebuurt van Nederland verhuisd, via het Tehuis voor Arbeiders (dat toen nog als zodanig functioneerde), de Nieuwmarkt. Daar trof ik hem tenslotte aan in een onherbergzaam pand, en niet alleen. Ik had niet de indruk dat dit nu een omgeving was waar hard en effectief aan een literair tijdschrift gewerkt kon worden, maar hij vertelde dat hij dit dan ook deed in Paradiso, waar er ruimte voor was. En het tijdschrift lag op schema, daar hoefde ik mij geen zorgen over te maken.

Maar de volgende keer dat ik hem sprak bleek het idee een dialectische sprong voorwaarts gemaakt te hebben. Alles goed en wel, al die teksten voor dat tijdschrift, en het zou er zeker komen, maar waren al die bezigheden rond het blad niet eigenlijk een vorm van theater geweest? Er lag hier materiaal voor een theatergroep en hij had daar al vastomlijnde ideeën over: het Fasetheater Pierre Overney ging de groep heten (ik moest hem corrigeren op het punt van de naam van de door de politie vermoorde Franse maoïst naar wie de groep genoemd zou worden – ik herinnerde dat hij aan de orde was geweest in het mede door mij geredigeerde en uitgegeven blad Repressie Revue.) Klaas, Nieuwmarktactivist die het wel zo prettig vond te blijven wonen in de studentenflat in Noord, ver van het strijdgewoel, en ik zouden stukken gaan schrijven, dat voelde Sherre bij voorbaat aan. Wij dachten aan een theatrale benadering van het fenomeen Koffiebar Roodmerk, waaraan deze rubriek via een hoofdgerecht zijn naam ontleent. Het functioneren van deze collectief beheerde bar was puur theater. Maar eerst, vond Sherre, moest ik mij verdiepen in de theatertheorie van niemand meer of minder dan Aristoteles, als ik mij aan diens richtlijnen hield zou het zeker in orde komen.

Hetgeen ik deed, aangevuurd door zijn enthousiaste en onweerstaanbare charme, een combinatie die nog steeds veelbelovend was. En overeenkomstig de aristotelische regels schreef ik een stuk dat eenheid van plaats en handeling inhield, en waarin een koor commentaar zou geven op wat zich in het stuk ontrolde. Dit koor, vond Sherre, zou gevormd moeten worden door manshoge tuinkabouters. Het idee was zo absurd dat ik het verwerkte: een met een hengel en een met een gieter, wat tot de formidabele regieaanwijzing leidde: “De gieter gaat af”.

– Wordt vervolgd -

Call for papers on Enlightened Anarchism

Enlightened Anarchism

An inter-disciplinary event organized by Lapland University, in cooperation with Cambridge University.

Keynote Speakers:

George Katsiaficas, Wentworth Institute of Technology

Alexandre Christoyannopoulos, Loughborough University

With Special Guest Speaker:

Dimitrios Roussopoulous

Lapland University, Rovaniemi Finland

Sept 12-14, 2014

Please send abstracts of no more than 500 words, including email address and institutional affiliation, to conference organizers Ali Jones at ajones@ulapland.fi and Mika Luoma-aho at mika.luoma-aho@ulapland.fi by June 1, 2014.  

Please also see our website at: http://enlightenedanarchism.wordpress.com/

Anarchism has recently become a topic of scholarly focus, as social and political movements have become increasingly active across Europe and North America. While traditional public opinion tends to view anarchism as juvenile force of negation, violence or gleeful destruction, it is nonetheless possible to examine a far more nuanced discourse, as espoused by the social actors involved. In fact, many such groups are particularly focused upon combatting fascism, perceived state corruption, the effects of neoliberalism or globalization, or to dedicating themselves to fighting for environmental protection, immigrant and refugee rights, or in other arena of social justice. Many of these aims could be interpreted as not only in the public interest, but also to constitute some of the cornerstones of democracy itself.  Indeed, despite the traditionally discussed perceptions of anarchy, it is in fact possible to view these social movements as highly engaged public citizens, which begs the question of why they are ostracized and considered to be so politically threatening. It further causes one to re-examine democracy and anarchy categorically and philosophically.

This reconsideration further raises the debate surrounding the use of political violence for achieving democratic goals. This conference particularly wishes to open dialogue on these discourses, especially the moral, and one could even say spiritual aims of such movements. 

Furthermore, analysis and recent scholarship also asks whether anarchism must be “justified” by such moral categories, or if it should attempt to remove itself from such dominating discourses. As such, both moral and anti-moral interpretations are welcome, as well as those papers interrogating this process of moral justification itself.

Focusing upon this notion of enlightened anarchism, the conference presents a forum for discussing the moral, anti-moral, religious, anti-religious, social justice, democratic and anti-democratic, or purely revolutionary discourses of modern anarchists and social movements.

The conference organizers are particularly interested in placing these contrasting perspectives into fruitful and exciting conversation. Some potential areas of focus include:

-Enlightened anarchism

-Political theology and social movements

-The use of anarchism to achieve the goals of democracy

-The use of anarchy to combat perceived corruption

-The justification of destruction for purposes of social justice

-Discussions of anarchist violence

-The justification of violence for achieving democratic or moral goals

-A re-examination of democracy and anarchism

-Explicitly religious anarchism

-Explicitly anti-religious anarchism

-Anarchism as a non-religious morality

-Anarchism rejecting the category of morality

-Other types of anarchism

- While papers on Marxism will of course be considered, the conference organizers hope that they will relate to anarchism in some way.

Selected papers from the conference will then be compiled into an edited volume, and submitted to Cambridge University Press or another international publisher by the end of 2014.

While travel funding is unfortunately not possible, limited subsidized accommodations are available. Presenters are encouraged to contact conference organizers Ali Jones at ajones@ulapland.fi and Mika Luoma-aho at mika.luoma-aho@ulapland.fi with inquiries.

Keynote Speaker Biographies

George Katsiaficas has been active in social movements since 1969. A target of the FBI's COINTELPRO program, he was classified "Priority 1 ADEX" (meaning in the event of a national emergency, people like him were to be immediately arrested). For 11 years, he worked in Ocean Beach, California as part of a radical countercultural community (described in Andre Gorz's book, Ecology as Politics). He moved to Berlin, after which he wrote two books: one on the global imagination of 1968 and another on European social movements. In these books, he developed the concept of the “eros effect” to name the sudden and synchronous eruption of insurgencies. For years, he was active in the cause of Palestinian rights. Together with Kathleen Cleaver, he co-edited Liberation, Imagination and the Black Panther Party. A graduate of MIT and UCSD (where he studied with Herbert Marcuse), he is currently based at Wentworth Institute of Technology in Boston and also in Gwangju, South Korea, where he finished a 2-volume book, Asia’s Unknown Uprisings.  His web site is: http://www.eroseffect.com

Alexandre Christoyannopoulos is Senior Lecturer in Politics and International Relations at Loughborough University, which he joined in 2010.He is the author of Christian Anarchism: A Political Commentary on the Gospel, a seminal book which brings together the writings of disparate Christian anarchists, Tolstoy in particular, and presents a comprehensive exegesis arguing that Jesus’ teaching implies anarchism. He has also published a number of articles, chapters and other publications on Tolstoy and on Christian anarchism, and edited Religious Anarchism: New Perspectives. He is currently working on a monograph on Tolstoy’s political thought, and co-editing a new collection of essays on anarchism and religion.A Fellow of the Higher Education Academy, he also acts as Treasurer of the Anarchist Studies Network and officer of the International Political Science Association’s research committee on Politics and Religion.His website, which includes a full list of publications (many of which are openly accessible online) and a more extensive biography, can be accessed via http://www.christoyannopoulos.com.

Lezen in Het Land - Het is lente, de knoken komen uit - Het huwelijk van mijn zuster - Portfolio 23 - Twee maanden later

Lezen in Het Land

Twintig jaar geleden was er de tournee van het gezelschap waar ik door enkele publicaties lid van was geworden, de Academie van Ambulante Wetenschappen. Ik stelde er een eer in bij elk optreden een nieuwe tekst te hebben en dat lukte. Zelfs die ene keer waarin terwijl ik aan het typen was mijn jonge overbuurvrouw het nodig vond met de gordijnen open in ondergoed door de kamer te dansen. Mijn pc stond naar het raam gericht. "Het bevordert de concentratie niet," zei een medespreker die ik vertelde onder welke omstandigheden mijn stuk die dag tot stand was gekomen, trefzeker. Half zes af, om acht uur moest ik weer ergens in Het Land zijn.
Mijn buurvrouw kwam er niet in voor.

Het is lente, de knoken komen uit

Een scribent in wie bijna iedereen iets zag, behalve ik blijkbaar, heeft ooit een bepaalde kwalificatie bedacht voor de eerste zachte lentedag.
Nou ben ik al een behoorlijke tijd jarig op het grensvlak van winter en lente, en - ach, hoe vaak zal het gebeurd zijn, nu achteraf - mijn verjaardag was kennelijk de gepaste gelegenheid mij in de korte broek te hijsen. Het zou een understatement zijn als ik zei dat ik dit maar matig waardeerde.

Wat ik dan totaal niet begrijp: de onstuitbare behoefte van manvolk van mijn leeftijd of ouder om de lente te vieren door in een korte broek te gaan lopen. Werkelijk, ik heb ze al gezien.
Misschien fijn dat die voyeuristische columnist het niet meer meemaakt.

Het huwelijk van mijn zuster

Vreemd is dat, de plaats is uit mijn wereld verdwenen, zoals ook mijn moeder er niet meer is. Maar haar pijnkreten uit de keuken hoor ik nog.
Zij was koffie gaan zetten, wat in die dagen bij ons thuis gebeurde met zo'n meerkopspercolator die waarschijnlijk niet op zo'n metalen vierkantje rustte. Waarvoor zij bukte die avond en wat de percolator deed besluiten tegelijkertijd te vallen zullen wij niet weten. De hete spuitende koffie kwam op haar mouw terecht die zich in haar huid brandde. Het werd een lange ziekenhuisopname. Zo liep zij het huwelijk van mijn zus mis. Wat zo'n ding te weeg kan brengen.

Een advies: buk nooit in de buurt van het fornuis als de percolator bezig is.

ADDENDUM

Twee maanden later

Nieuwe computer, nieuw gehannes met alle inlogcodes die ik niet zomaar meer uit mijn hoofd ken en die comfortabel voorgeprogrammeerd waren in de bak die nu terzijde gesteld is omdat hij zo traaaaaaag werd met het Net.

Ik log in bij 120W, die Lezing in het Land in Heesch was toch op een mooie lentedag? Ja, maar ook alweer twee maanden geleden. Ik zie dat ik weer een triootje kan plukken voor het Portfolio op mijn eigen weblog. En dat mijn laatste stukje hier Het huwelijk van mijn zuster heette.

Het wordt een dezer dagen ontbonden, en daar had ik begin maart geen vermoeden van. De euthanasieverklaring is opgesteld en we wikken nu over het laatste bezoek. Surrealistisch het leven.

Het kostenplaatje van het sterfbed

Wanneer is uitzichtloos uitzichtloos? Ben je ooit klaar voor de dood? Het is iets waar je niet bij stil hoort te staan, eigenlijk moet iedere dag, iedere minuut geleefd worden alsof er nooit een einde aan komt - omdat stilstaan bij de absurditeit van het leven al bijna een afscheid betekent.

En als het leven geen ander uitzicht biedt dan pijn die niet voorbijgaat, die alleen erger wordt, een gezwel dat steeds meer levensfuncties bedreigt en aantast? Ik heb er in mijn naaste omgeving mee te maken als toeschouwer, als betrokken toeschouwer en als mogelijke toekomstige steun voor de nabestaande(n). De beslissing is genomen, het gaat om de uitvoering en wanneer deze plaatsheeft. Betrokkene heeft te kennen gegeven niet meer naar huis te willen omdat de confrontatie met het leven dat hij toch niet meer zal leiden te zwaar is. Dus zal HET in het ziekenhuis gebeuren, waar zijn vrouw zijn laatste dagen meebeleeft op een veldbed.

Maar dan.
Dit is Nederland met zijn zogenaamd zo liberale euthanasiewetgeving van Els "Het is volbracht" Borst.
Maar liberale wetgeving anno 2014 betekent rekening houden met de gedachte dat mensen geen mensen zijn. Mensen zijn geld, zij moeten geld opleveren, er zijn er waar geld bij moet, zoals PvdA-topper Klijnsma zo fijntjes weet te verwoorden, maar dat is niet de bedoeling.
Een dag in het ziekenhuis is duur. Weet wel wat dit kost. Het is eigenlijk al erg dat mijnheer besluit hier te sterven want dat schroeft onze sterftecijfers op en dat is slecht voor onze naam en dus voor onze biznus. De "zorgverzekering" dringt aan op haast, het moet niet (te) lang duren, het is al gauw te lang. Over een paar dagen moet het rond zijn. Geld, weet u. Sterven kost geld.

Vanuit de hoek van de tegenstanders van de genadedood werd wel aangevoerd: opa moet nu maar dood, want we willen met de wintersport. Dat mocht niet. Alsof er echt mensen zijn die zo redeneren. Het is erger. Opa moet dood want hij kost geld. Daar hoor je de zogenaamd christelijke tegenstanders niet over. Laat staan de liberale.

De betrokkene zal niet opstandig doen. Het is naar dat mijn zwager zijn vrouw, mijn zuster, alleen achter moet laten maar hij is liever zo snel mogelijk van de pijn af. De procedure is gestart.
Het is zelfs niet meer moeilijk om in de lente te sterven.

Het onpostmoderne Oranjefeestje

Vaste geluiden van het Oranjefeestje in de hoek van Amsterdam waar ik het de laatste jaren heb meegemaakt.
Wat ik niet begrijp, in de stad die nooit Oranjegezind is geweest, is die golf van in oranje gehulde mensen - het wordt met het jaar erger. Eerst dacht ik dat het een soort postmoderne knipoog was naar de onzin van de monarchie, maar dit is niet meer vol te houden. Beangstigend.
En mijn interesse in de "vrijmarkt" ben ik ook wel kwijt.


Ça plane pour moi, Plastic Bertrand


Hanging on the telephone, Blondie. Omdat tweemaal Blondie mij te veel is het origineel van I'm gonna love you too, Buddy Holly

De handel in Ierse slaven - "het is nooit gebeurd"

Enerzijds, anderzijds - was Cromwell een massamoordenaar of een goede revolutionair? Er valt blijkbaar niet zomaar een knoop door te hakken want over de Engelse Burgeroorlog en het Imperium moet men op zijn minst genuanceerd oordelen.

Dit oude nieuws is van 2008, het jaar waarin ook een boek over de handel in Ierse slaven, begonnen in de eerste helft van de zeventiende eeuw, verscheen, hetgeen niet alleen mij ontgaan is.
De heersers met hun bloedige listen zullen het niet over slaven hebben als het over bleekhuidigen gaat. Het is personeel dat schulden heeft af te lossen. Zoals ook de handel in Afrikaanse slaven niet zo rendabel was als steeds beweerd wordt. (Waarom die handel dan toch werd voortgezet dient u niet te vragen).

Eigenlijk mag men nergens van opkijken. Dat de "Verenigde Staten" net als Australië met withuidigen bevolkt zijn door mensen van de straat te plukken en te verschepen heb ik nog niet zo lang geleden vernomen via nota bene dit lied van Steeleye Span.

Lentebeeld 2014 - 7

Meidoorn die voor treurwilg speelt en appelboom, bijna in bloei. De meidoorn haalt amper nog de maand mei en dan heb ik het al helemaal niet over de pinksterbloemen...

Blauwe regen. De bloem ruikt naar gerookte paling,welke insecten zouden dat interessant vinden?

De blik van het dier

"De filosofie is er eigenlijk om dat in te lossen wat in de blik van een dier ligt."
Opmerkelijke uitspraak in een gesprek tussen Adorno (van wie het citaat is) en Horkheimer over een Nieuw Manifest. De tekst is hier in het Engels te vinden.

Naast veel meer doet Chesterton het gedachtenexperiment hoe de blik van de mens moet aankomen bij "het dier" (een bijeenvegen dat al ongeoorloofd klinkt) in The everlasting man, hier besproken en via link te lezen.
Het moet monsterlijk zijn.

Beide boeken op voorspraak van Slavoj Žižek, later meer hierover.

Dwangarbeid en opsluiting: het is voor ons eigen bestwil

- door Joke Kaviaar -

Dat arbeidsethos goed voor ons is, wisten we natuurlijk al lang. Het wordt verkocht tegen tal van nare kwalen zoals ledigheid, apathie, luiheid, zinloosheid en volop geslikt als medicijn tegen het nadenken. Werken is goed voor de mens. Sociale contacten, leefritme, erbij horen... Dat willen willen bazen en Staat ons graag laten geloven.

Vrij vertaald: de kapitalistische economie kan niet zonder de slaafse loondienst, en het gif van de valse veronderstelling dat het individu floreert bij de dagelijkse sleur van een lullig en slecht betaald baantje, het liefst met een flexcontract zonder enige zekerheid, is niet meer uit de wereld weg te denken. Wil je niet, dan moet je. Dwangarbeid is het toverwoord van deze tijd. We zien het aan de dwang bij mensen met een uitkering en aan de plannen van Klijnsma van de PvdA voor de uitkeringen. En wie zich aan het systeem dat zoveel mensen dwingt tot blinde gehoorzaamheid tracht te onttrekken, wacht straf. Van het stopzetten van uitkeringen tot het gevangenzetten van hen die het hoofd niet meer boven water hebben kunnen houden, verslaafd raakten, in psychische problemen kwamen, of zich verzetten tegen het systeem. En daar, in die cel, wacht ons dezelfde ellende in het kwadraat. Ik schrijf 'ons', omdat een ieder die dit leest in die situatie terecht kan komen. Anders dan veel mensen denken, zitten er namelijk niet alleen maar zware jongens/meisjes in de bak.

Het leven is er een uitvergroting op kleine schaal van alles dat we buiten de muren al kennen. We zijn er terecht gekomen door een wanhoopsdaad, door 'overlevingscriminaliteit', door verwarring, uit verzet, of gewoon per ongeluk. Echte boeven zitten er ook, al zijn die in de minderheid, maar er zitten nog veel meer echte boeven niet daar, waarmee ik doel op de uitbuiters en regeerders, ofwel de bedenkers, uitvoerders en profiteurs van wurgbeleid, comfortabel in hun villa's en achter hun schrijftafel in overheidsgebouwen. En laten zij nu net diegenen zijn die bepalen wat er met het plebs gebeurt, of het zich nu in de grote buitenbajes bevindt of in de geconcentreerde vorm ervan binnen de muren.

Kijk. Laten we duidelijk zijn. Wij hebben het beste met u voor. Wij leren u verantwoordelijkheid. Dit zijn van die dingen die Fred Teeven dus beweert bij zijn masterplan voor de modernisering van het 'gevangeniswezen' (en o ja, er moet natuurlijk ook op bezuinigd worden). Elke verandering noemt men in de politiek overigens modernisering tegenwoordig. 'Modern migratiebeleid' is er bijvoorbeeld ook zo één. Modern betekent in alle gevallen: de staatskas komt geld te kort, haalt het bij de armsten en geeft het aan de rijksten. Het is een VVD principe bij uitstek maar VVD of PvdA maakt niet zoveel meer uit vandaag de dag. Modernisering, dat verkoopt lekker en is vooral: lekker neoliberaal en kapitalistisch uitbuiten.

Terug naar de bajes (hoewel, liever niet). Vandaag behandelde de Tweede Kamer een zoveelste voorstel van Fred Teeven.
1 maart werd al het systeem van promotie en degradatie ingevoerd (zie: 16 euro per dag voor gedragsexperiment van Teeven? Dat nooit!), ofwel de 'Skinner-bajes'. Nog onlangs hoorden we van plannen om gevangenen 16 euro per dag celhuur te laten betalen (zie: Geen man, geen vrouw, geen cent voor de cel!). Een plan dat door deskundigen, ingeroepen door Teeven zelf, collectief naar de afvalbergen werd verwezen, maar dat nog voor de zomer in de 'verbeterde' vorm opnieuw in de Tweede Kamer zal worden behandeld. En dan nu dit.

Het voorstel van vandaag ging voor het leeuwendeel over de afschaffing van de zogenaamde detentiefasering waarvoor 'electronische' detentie in de plaats komt. Thuis met een enkelband dus, bij wijze van 'voorbereiding op terugkeer in de maatschappij'. Dit voorstel werd vandaag in de Tweede
Kamer alleen door de VVD-PvdA coalitie gesteund, maar kwam er nipt wel door. Let wel: het gaat hier net als bij die 16 euro om een voorstel de Penitentiare Beginselen Wet (PBW) te wijzigen. Het is dus in principe een hamerstuk en kan zomaar ineens ingevoerd zijn.
Onderdeel van het wetsvoorstel, dat nog wel geaccepteerd moet worden door de Eerste Kamer, is echter ook een andere verandering die nauwelijks wordt benoemd. Het is ook kleintje maar, althans op papier. En nu niet te vroeg gejuicht, beste lezer! Hier komt-ie:

De arbeidsverplichting voor veroordeelden verdwijnt in dit plan, dat op 16 april 2012 in een brief van Teeven aan de regering al werd genoemd (daar is-ie weer): Modernisering penitentiaire arbeid. Van promotie en degradatie (“Programma Modernisering Gevangeniswezen”) was toen ook al sprake.
De huidige arbeidsverplichting betekent dat wie weigert in afzondering komt (op 'eigen cel') en in een luchtkooi moet luchten. In plaats daarvan komt het voorrecht om te mógen werken. Dus niet het recht, maar het vóórrecht. En net als met de reeds ingevoerde basis- en plusregimes (rode en groene afdelingen), waar wordt bepaald of je gedrag groen, oranje of rood is, moet je ook het mógen werken verdienen met goed (groen) gedrag. Wat goed is, is overigens aan verandering en overplaatsing onderheving, getuige een bericht gevonden op het 'gevangenisforum' online, waar partners van gevangenen informatie uitwisselen:

(geanonimiseerd) “Mijn man heeft -- maanden in HvB gezeten en is deze week overgeplaatst naar de PI ---.
Hij zit nu op een afdeling met gasten van categorie Rood (ongewenst gedrag) dit terwijl hij in HvB is beoordeeld tot Groen. Hij is in HvB – maanden reiniger geweest (…). Nu heeft hij daar in PI om de dag PV en alleen in 't weekend recreatie. (…) Moet hij daar op die rooie afdeling nog eens 6 weken goed gedrag tonen (dus weer meedoen met KVV enz enz) voordat ie naar een ander afdeling mag?”

(noot: PV= ??? / KVV = training Kiezen voor Verandering, zie bovenaan blz. 12 in wetstekst promotie en degradatie.

Het voorstel om de verplichting te veranderen in een voorrecht wordt door Teeven ook alweer gezien als het leggen van meer 'verantwoordelijkheid' bij de gevangenen. Wie niet wil meewerken, krijgt ook niks en moet het verdienen. Met 'meewerken' wordt bedoelt dat je het braafste jongetje van de klas moet zijn, geen woord van protest mag laten horen en bij elke scheet die een bewaker laat, moet komen opdraven. Dit zou goed zijn voor de gevangenen en hen beter voorbereiden op hun 'terugkeer in de maatschappij' (met een grote schuld omdat je, als het aan Teeven ligt, 16 euro per dag celhuur moet betalen en je dat met bajeswerk nooit hebt kunnen verdienen).

De SP en belangenvereniging Bonjo zijn faliekant tegen het plan om van werk een voorrecht te maken en laten de situatie liever zoals deze nu is. Werkplicht dus, ofwel dwangarbeid ten gunste van een flink aantal bedrijven die dit praatje verkopen als maatschappelijk verantwoord ondernemen (die in het voorstel van Teeven natuurlijk ook blijven profiteren). Ja, dat is een stuk beter, want anders zitten die mensen die niet willen of mogen werken maar in hun cel en dat is niet goed voor ze of juist veel te leuk voor ze. Ook zij hebben dus het beste met de gevangenen voor. Wat fijn! Maar wacht even... als je verplicht werkt weigert, dan zit je toch óók de hele dag in 'je' cel? In totale afzondering zelfs! Ah.. laat me raden. Is goed voor de mens, zeker? Loutering ofzo.

Linksom of rechtsom: werk is heilig en goed voor je (lees: de productie en de baas). Werk is nooit: een recht. Een recht waarvan je wel of geen gebruik wilt of kunt maken, het recht om werk te doen waar jij zelf voor kiest, al dan niet tegen betaling van een loon met alle bijbehorende bestaanszekerheid, vaste contracten, ziekte-uitkering, sociaal vangnet. Dat is allemaal in de huidige neoliberale strafstaat al lang en breed afgeschaft of ingekrompen om van die mondige werknemers af te raken. Nee, een recht, dat is het 'buiten' niet, en dat is het 'binnen' dus ook niet. Consequent repressief is het wel. Maar toch, de socialisten houden het maar liever op plicht, de rechtse liberalen maken er een verantwoordelijkheid en een voorrecht van en stellen zoveel voorwaarden dat het geen bal uitmaakt hoe je het noemt. Hoe dan ook, “anders stik je maar” is in beide kampen de remedie voor wie niet voor een baas wil of kan werken en zich niet graag laat uitbuiten en misbruiken en laat vertellen wat te doen of wat niet te doen.

Enkele citaten over deze voorgenomen wetswijziging namens onze nobele socialisten en andere fatsoensrakkers
(bron: Metronieuws)

Nine Kooiman, SP:
"Ook buiten de gevangenis moeten mensen werken, dus in de bak ook verplicht aan de bak"
"Buiten de gevangenis gaan we toch ook niet akkoord met deze ongemotiveerde houding. Juist in de gevangenis moeten gedetineerden weer leren aan de bak te gaan, ook al hebben ze geen zin. Nu zeg je dat ze gewoon op hun cel mogen blijven zitten." (let wel: 'mogen' noemt ze dat).
“Er is een prima tussenoplossing. Zet ze dan in ieder geval op cel en dan met arbeid. Dan zorg je ervoor dat ze kunnen werken, dat ze ook leren wat werk is en zorg je ervoor dat het niet zo heel erg leuk in de cel is. Sommige mensen hebben gewoon meer aansporing nodig." (leuk in de cel??)

Directeur Jaap Brandligt, van zogenaamd belangenvereniging Bonjo:
“Daar worden ze ook niet gezonder van. We weten dat er een moeilijke groep is, die een psychische- en/of verslavingsproblematiek heeft. Dat is ingewikkeld, maar ze gewoon in de cel laten zitten, heeft geen zin. Ooit moeten ze weer naar buiten en aan de slag. Je kunt ze binnen in de gevangenis niet opgeven" (werkplicht met als straf afzondering is dus beter, aldus Bonjo dat de huidige situatie verkiest. Volgens mij horen mensen met problemen überhaupt al niet in de bajes thuis en dat is een standpunt dat beter bij Bonjo zou passen!)

De ondernemingsraden van het gevangeniswezen, verenigd in de GOR:
“Het is moreel ook niet juist deze groep in de cel te laten zitten. Er zijn genoeg straf-en beloningsmogelijkheden om gedetineerden toch te motiveren te gaan werken. Juist het negatieve gedrag moet je niet belonen door hen in de cel te laten zitten" (en hij noemt het belonen)

Wat hier gebeurt is repressie benoemen als belonen, en wat Teeven wil is beloning als repressiemiddel inzetten. Het zijn twee zijden van eenzelfde medaille. In de memorie van toelichting bij deze wijziging staat bovendien:

“Om te bevorderen dat gedetineerden door arbeid geld verdienen zal het eigen geld waarover de gedetineerde in de inrichting kan beschikken (op zijn rekening-courant) en dat niet door middel van arbeid is verdiend, vergaand worden beperkt.”

...hetgeen op 16 april 2012 reeds werd verwoord als:
“Om gedetineerden sterker te motiveren voor de arbeid wil ik het maximale bedrag aan eigen geld dat van buiten op hun rekening wordt gestort in beginsel beperken tot een bedrag waarvoor zij wekelijks een telefoonkaart kunnen kopen en een TV kunnen huren. Daarnaast kunnen we het (beperkt) besteden van eigen geld inzetten als beloningsinstrument. Dit zal verder uitgewerkt worden in de standaard huisregels van het gevangeniswezen.” (dit komt dus neer op het ter beschikking hebben van maximaal ongeveer 10 euro eigen geld per week).

Uiteindelijk worden gevangenen dus tot hun 'voorrecht' alsnog verplicht door regelrechte chantage, terwijl ze deze wèl eerst moeten verdienen. Ook wie werken wíl, maar niet mag, wordt geconfronteerd met deze (financiële) straf: het afnemen van je eigen geld. Dat betekent dus: wie niet werkt heeft bijna geen geld en zal moeten kiezen waar dit weinige geld voor te gebruiken. Voor TV, telefoonkaarten, schrijfgerei, postzegels, een pakje sjek of voor gezond eten (aangezien de bajes daar allerminst in voorziet)? Teeven wacht vol spanning af hoe de muis in de Skinner box op deze negatieve stimulans zal reageren.

Het voorstel van Teeven is chantage, de huidige situatie ook. Dat is niet verbazingwekkend in een bajes. De bajes zelf is namelijk al chantage. Maar: het is wèl goed voor ons! Discipline! Regelmaat! Straffen en belonen! 16 euro per dag alstublieft en u komt er als beter mens weer uit. Succes gegarandeerd! Wil er nog iemand een hotelkamer boeken bij justitie?

Misschien moeten al die mensen die zo welwillend meedenken over het vraagstuk hoe het beste mensen tot slaafse niet nadenkende burgers kunnen worden gedrilld maar eens een tijdje uit logeren gaan in Staatshotel Teeven. Het is de ideale gelegenheid om zo kennis te maken met de 'hotelmanagers' en hun personeel en catering, om de fantastische voorzieningen voor de ultieme retraite te ervaren, en om even lekker het verstand op nul te zetten terwijl ze voor 76 cent per uur rotzooi produceren en verpakken voor allerlei bedrijven die geld verdienen aan die verplichte bevoorrechte status van dwangarbeider. Ik voorzie echter dat ze zelf ook wel weten dat deze faciliteiten geen prettige vakantie garanderen.
Laten we dus al die politici en die bedrijfsbonzen en bajesdirecteuren die het zo goed met ons voor hebben, en die het vooral met de staatskas en de kapitalistische economie goed voor hebben, trakteren op een grote variatie van koekjes van eigen deeg. Straf voor wie ermee doorgaat. Beloning voor wie ermee stopt. Het is voor hun eigen bestwil dat ze deze koekjes een keer proeven, want daar leer je van. Ze zijn net zo smerig als bajesprut, maar wel verplichte kost. Want laten we wel zijn: als je baas je je eigen geld afneemt, of je opsluit tot je bereid bent je te laten uitbuiten, met als enig doel dat je braaf het werk doet wat 'geboden' wordt, dan zou je toch diens bedrijf het liefst met de grond gelijk maken?

Portugal: het uur van de vrijheid

Veertig jaar later.
De reëel-socialistische wereld bestaat niet meer. De NAVO nog wel, meer dan ooit. Onvervaard installeert de Organisatie een naziregime in godbetert Oekraïne, hiermee een oorlog zoniet een wereldoorlog riskerend met een toch echt kapitalistisch gelijkgeschakeld Rusland. Fascistoïde genootschappen beheersen de politiek in Hongarije, Frankrijk, Nederland...
Het is bijna escapistisch terug te kijken op de dagen van hoop van toen, zelfs vanuit "liberaal" standpunt, zoals de tweede hier geplaatste film.


Bom povo português


Portugal 74-75


A hora da liberdade


A lei da terra

In actie rond hoger beroep Joke Kaviaar – solidariteit tegen repressie, solidariteit voor migratievrijheid, 15 mei 2014

Over drie weken, namelijk donderdag 15 mei, dient het hoger beroep in de rechtszaak tegen Joke Kaviaar.
Zij is op 22 januari 2013 tot vier maanden cel veroordeeld wegens het publiceren van vier teksten die het Openbaar Ministerie beschouwt als opruiend. In de teksten nam zij fel stelling tegen de vervolging, opsluiting en deportatie van vluchtelingen en migranten zonder verblijfspapieren, tegen het onderdrukkende migratiebeleid van de Nederlandse staat.

Met de veroordeling treft de staat allen die op willen staan tegen onrecht, zich krachtig uit willen spreken en tot verzet willen oproepen. De staat valt zo de strijd voor vrijheid van migratie zelf aan. Dit mag niet onweersproken blijven.

Op de dag van het hoger beroep willen we in optocht vanaf de Dam naar het gerechtsgebouw lopen. We zullen één van de verboden teksten actief verspreiden, door hem aan omstanders en voorbijgangers uit te delen en als posters aan te plakken. Zo maken we ons medeplichtig aan de opruiing waarvoor Joke Kaviaar vier maanden in de cel dreigt te worden gestopt. Zo eisen we het recht op om tot verzet op te roepen. Zo nemen we ook deel aan de strijd tegen het onmenselijke systeem van detentie en deportatie waarmee de Nederlandse staat vluchtelingen en migranten van hun vrijheid berooft, en geregeld ook van hun leven.

Nederland fungeert daarin graag als 'gidsland' voor het repressieve 'modern migratiebeleid', een beleid dat inhoudt dat wie geld heeft wordt binnengehaald, wie arm en hongerig is wordt buitengesloten. Al langere tijd werken de Europese lidstaten aan de bouw van 'Fort Europa', door grensbewaking te intensiveren en te militariseren, en door Afrikaanse landen te dwingen mensen daar al tegen te houden en terug te nemen. Vingerafdrukken van migranten worden opgeslagen, en hun bewegingsvrijheid nog verder ingeperkt binnen de EU-landen waar zij zich bevinden. Tegen al deze praktijken komen vluchtelingen sinds enige jaren zelf actief in verzet. Vanaf 18 mei start de March 2 Freedom, waarin vluchtelingen en solidaire mensen van 18 mei tot 21 juni van Brussel naar Straatsburg zullen lopen. Daaraan doen ook mensen uit Nederland mee.

Solidariteit tegen de vervolging van Joke ligt volgens ons in het verlengde van solidariteit met de strijd van vluchtelingen en andersom. We vragen mensen op 15 mei naar de Dam te komen en mee te helpen. We weten dat het plakken en uitdelen van de betreffende tekst door de politie zal worden aangemerkt als een 'strafbaar feit'. De tekst is immers ten gevolge van de uitspraak van de rechtbank verboden, want opruiing volgens artikel 131 en 132. We nemen welbewust dat risico, en willen dan ook niet verhullen dat wie meedoet, dat risico zelf ook neemt. Met hoe meer we zijn, hoe krachtiger ons geluid echter zal zijn.

Dam, Amsterdam, 12.00 uur.

Als je niet aan de actie deel neemt maar wel solidariteit wil betuigen: graag! Kom in dat geval rechtstreeks om 14.00 uur naar het Gerechtshof, IJdok 20, Amsterdam

Tot ziens op donderdag 15 mei!

Informatie over de zaak tegen Joke Kaviaar: http://13-september.nl/
Teksten van Joke Kaviaar: http://jokekaviaar.nl/
Meer over de March 2 Freedom:http://freedomnotfrontex.nl/

De nieuwe orde voor een penningske

The New Order, het blad van de Engelse tolstojanen of christen-anarchisten van het fin de siècle. Met dit soort op omwenteling/vernieuwing slaande namen is de uiterste rechterzijde er vandoorgegaan niet veel later

De wachtkamer voor het einde

Bijna vijftig jaar geleden kwam hij in de familie, als de onwaarschijnlijke nieuwe vriend van mijn zus. Hij droeg sandalen, met de bijbehorende wollen sokken, had een zuinig baardje, had dienst geweigerd en was vegetariër. Een protoypische PSP-er dus en dat was in de familie een vreemde eend, toen. Ik vond het dienstweigeren interessant want het was mijn voorland om ook het leger in te moeten en dat was iets waar ik buitengewoon weinig behoefte aan had. Hij heeft mij er over geadviseerd hoe het aan te pakken maar het bleek niet nodig.

Vreemd evengoed, van de man wiens leven ik bestudeer(d heb) weet ik de motivatie tot allerlei parallelle standpunten: zijn vegetarisme, antimilitarisme, geweldloosheid - van mijn zwager weet ik het eigenlijk niet. En het lijkt mij onwaarschijnlijk dat ik het nog te horen zal krijgen aan deze zijde van de Streep. De vijftig jaar zullen, behoudens wat men voor wonder zou uitmaken, niet gehaald worden. Gisteren werd een operatie beproefd om zijn prostaat te verwijderen en het werd een "open-en-weer-dicht"-ingreep. Niets meer aan te doen. Vooruitzicht: genadedood. Als ik dit plaats zijn de gesprekken hierover gaande.
Ik laat het hier maar even bij.

Lentebeeld 2014 - 6

Brem

Winterpostelein in de lente...

De VS - een Somalië tussen twee oceanen

Als je van Las Vegas noordwaarts rijdt naar het zenuwcentrum van de drones en de atoombomproefplaats is er aan de rechterhand een eind terzijde van de weg een bouwsel te ontwaren in de woestijn waarvan de aanwezigheid niet goed te verklaren is. "Dat is een oefenplaats voor rechtse milities, die worden hier openlijk getolereerd," heb ik als uitleg te horen gekregen. Ook staan er borden langs de weg die waarschuwen voor grazend vee, merkwaardig want zo te zien valt er niets te grazen en ik heb er ook nooit een koe gezien. Toen er nieuws rondwaarde over een "ranch" in Nevada die door een grote massa rechtse gewerenslingeraars werd verdedigde tegen de "terroristische overheid" meende ik dat het om dit bouwsel ging. Maar neen, deze zogeheten Bundy Ranch ligt een stuk zuidelijker en oostelijker in de verlatenheid. Dat openlijk gewapend verzet tegen de overheid parlementaire steun krijgt en niet fors bestreden wordt - in tegenstelling tot MOVE in een stad die godbetert Philadelphia heet, of de sekte van Waco - zegt iets over de zogenaamde strijders en het land - en wel het geheel van de Verenigde Staten.

Hoe kan het toch dat Jan en Alleman wapens kan dragen en gebruiken zodat het grootste punt dat ten aanzien van "de staat" kan worden ingebracht vanuit anarchistisch oogpunt wordt aangevochten? De VS als staat heeft overal ter wereld niet het laatste woord maar altijd de middelen om moord en brand te verspreiden, maar de staat heeft geen monopolie. Dat er geen monopolie is brengt Chris Hedges deze week tot een apocalyptisch-pessimistische conclusie: de VS heeft geen revolutionaire traditie, daarom is het zo makkelijk de schietende held uit te hangen. Zelfs als de geweren tegen "de overheid" gericht worden, zoals in Nevada, worden ze niet echt tegen de overheid gericht.

Het is een antwoord op de klemmende vraag: hoe is het mogelijk dat "het volk" bewapend is en zich toch niet tegen de heersende orde keert? Het antwoord is: op elkaar schieten is de heersende orde. En in de eerste plaats ging het er om dat bleekhuiden op de oorspronkelijken schoten of op (nazaten van) uit Afrika aangesleepte slaven. De paradox dat geweldloosheid dit alles moet overwinnen is slechts schijnbaar. Dorothy Day en Peter Maurin, Thoreau en Balou, Martin Luther King (de echte, niet de mediaknuffelbeer), u zult het er mee moeten doen. Inderdaad, ze leven geen van allen nog.
Dan draag ik zr. Megan Rice voor, of Daniel Berrigan. Beiden heb ik ontmoet en de eerste beschouw ik als vriendin, en ik kan u zeggen: het is goed.
Een land krijgt de revolutionairen die het verdient.

Dwangarbeid namens Unilever in Kongo

Dwangarbeid in Belgisch Kongo nadat het gebied genationaliseerd was van de koning der Belgen - de diplomaat en historicus Jules Marchal heeft er uitgebreide bronnenpublicaties over gepubliceerd, maar is op dit onderwerp blijven steken bij koper, goud en palmolie. En jawel, in Kongo komen we de mensenvrienden van Unilever weer eens tegen:

In 1911 streek William Lever, de zeepbaron uit Port Sunlight (vandaar de naam van de befaamde zeep van Unilever) bij Liverpool, later Lord Leverhulme, neer in Congo omdat hij in Brits West-Afrika geen goedkope palmconcessies met bijhorende dwangarbeid kon krijgen. In Congo was dat geen probleem en Jules Marchal beschrijft in detail hoe het in zijn werk ging. Het was ook geen geheim, want religieuzen, dokters, ambtenaren… deden geregeld hun beklag. Er werden rapporten gemaakt en in het Belgisch parlement werden vragen gesteld. Niettemin stelt Marchal in zijn nawoord vast dat de dwangarbeid en andere wantoestanden in de palmoliesector tot aan de onafhankelijkheid in 1960 bleven duren. Langer dan hij dacht. Bij de verschijning van het tweede deel van "L’Histoire du Congo 1910-1945" zei Marchal ons nog dat het in 1948 gedaan was met de dwangarbeid in Congo.

Meer over de dwangarbeid in de jaren dertig.

Dus kan het Kongobekken "een nieuw eldorado voor Palmolie" genoemd worden?

h/t George Monbiot.

Wij eisten geluk - poging tot plaatsbepaling van "de jaren zeventig"

Wij eisen geluk is wel aangehaald als toppunt van malle leuzen die de jaren zeventig kleurden als "de tien rode jaren" - zoals Antoine Verbij ze noemde. Er is op verscheidene manieren in te gaan op het aankomen met deze woorden - in de eerste plaats: "en wat is er tegen geluk? zijn wij voor onze ellende op de wereld?" Maar deze gerechtvaardigde tegenwerping gaat er aan voorbij dat de leus nooit zomaar op een spandoek opgedoken is. Het is graffiti op een van de desolaatste plaatsen van Amsterdam, aangebracht in de kersverse maar reeds naar de al dan niet vermeende mislukking koersende nieuwbouwwijk die nog net de Bijlmermeer mocht heten. De leuze is van begin af aan als surrealistisch bedoeld geweest. Ik weet dit van degene die hem heeft aangebracht.

Overigens is er niets mis met de eis tot geluk. Wij zijn niet voor ons verdriet op aarde. Wat onlogisch klinkt aan de slogan is dat geluk niet of maar hoogst zelden uitgedeeld wordt, ongeluk des te meer. Er was een tijd in de hoogontwikkelde wereld waar Nederland toe behoort een periode in de afgelopen eeuw waarin als vanzelfsprekend de obstakels tot geluk ter discussie stonden zoniet bestreden werden. Het was een tijd van emancipatiestreven op alle mogelijke terreinen, niet alleen de "groot" aandoende verhalen (zoals ze toen nog niet heetten) van vrouwen, homo's van beiderlei kunne, arbeiders, om hun geloof of huidskleur gediscrimineerde mensen...

Het emancipatiestreven omvatte mensen die gecategoriseerd werden of opgesloten of beide. Het streven is inmiddels in de vergetelheid of in de hoek met de zotskap weggezet: gekken, gevangenen, zwakzinnigen - of ingebed in de subsidieerbare en daardoor te temmen stroming, zoals milieuactivisme en inzet voor de ge(de-)koloniseerde wereld. Men kan het een kwestie van politieke cultuur noemen: streven naar geluk althans naar het opheffen van barrières ernaar hoorde bij "de jaren zeventig", die zich bij deze kwalificatie uiteraard niet aan kalenderbladen houden. De breuk met deze cultuur valt ergens in "de jaren tachtig", als rechts, dat Gramsci beter bestudeerd heeft dan "links", bepaalt dat geluk niet hoort omdat een op consumptie drijvende zogenaamd vrije markt juist structureel een gevoel van ongelukkigheid en tekort vereist. Een contrarevolutie tegen het Geluk die geslaagd mag heten.

De revolutionairen van het geluk verdienen het echter in geschiedschrijving opgenomen te worden, verwaarloosd als ze zijn doordat zij buiten de politieke hoofdstromingen vielen. Omdat iemand het zal moeten doen zal ik (in goed gezelschap weliswaar) deze oproep in dit geval zelf opvolgen.

Illustratie: verdediging van op last van hogerhand te slopen panden in de Amsterdamse Kinkerbuurt. Uit de overgangstijd tussen hoop en geluksstreven en wanhoop en nagestreefd ongeluk.

Bhopal en graatmagere modellen - het verband

Dat de werkenden in de textielindustrie rechteloos zijn is en blijft een schandaal, dat de huisvesting van de fabrieken levensgevaarlijk is, nieuws mag het niet heten. Dat tegen ongelooflijke prijzen - hoeveel ziet een Cambodjaanse/Haïtiaanse/Bengaalse enz. arbeidster van die jurk voor 9,95 met logo en al? - een constante consumptiecyclus wordt aangejaagd, nieuws is het niet. Dat de graatmagere modellen boos kijkend of vreugdeloos de producten presenteren (ik krijg ze helaas geregeld te zien via de gratis mailbox) en op hun manier weer zwaar worden uitgebuit, het is alles structuur, geen evenement. Goed ongetwijfeld dat er een "antikapitalistische gids" voor de modeindustrie is verschenen.

De keten die eindigt in de textielbak bij de supermarkt heeft een begin: de katoenteelt of de dierenkwellerij en -slachterij voor bont. Het Aralmeer, dat opgebruikt wordt voor de irrigatie van katoenvelden, kan te gelde gemaakt worden voor toeristen - natuurlijk niet de vroegere vissers laat staan degenen die de stofstormen van het voormalige meer hebben te ondergaan. Bij de katoenteelt horen onlosmakelijk "pesticiden", uitgestrooid ongeacht de aanwezigheid van pluksters. En aan het uitstrooien gaat productie vooraf, in de chemische industrie. Bayer produceert het, als fabrikant van het bekende ontluizingsmiddel Zyklon B. Het ongeplande openlucht-Auschwitz van Bhopal blijkt ook om gif te draaien dat op het katoen wordt losgelaten en dat getooid is met de bijna alchemistisch aandoende naam aldicarb. Ruim drieduizend doden en de fabriek lekt nog steeds.

De duivelskring van het kapitaal.

Woord en werkelijkheid

Blogster Dhjana ken ik van de strijd rond vluchtelingen die op straat gesmeten worden (naar mijn weten ken ik haar niet "in het echt", maar inderdaad alleen van haar weblog).

Naast de bewogen verslagen van acties rond vluchtelingen toont zij nu een verslag van een geestelijke zoektocht hier en hier.

De Werkelijkheid bestaat bij de gratie van een innerlijk Woord, om bij de vorige post aan te sluiten.

Het Woord dat de wereld tot stand brengt

De Heer is waarlijk opgestaan: Fairouz


Nogmaals Anúna: Christus resurgens


Cat Stevens is traditie met Pasen hier. In de tekst bij de bron staat het goed, op het filmscherm staat "fresh from the world" - dit moet uiteraard Word zijn.
Heb compassie met de worm.

Gezegend Pasen.

Lentebeeld 2014 - 5

19 april 2014. Herfstleeuwetand en wikke aan een grachtkant

Stadssering bij dalende zon....

Hebt compassie met de stumpers

Als er voor Stille Zaterdag iets beters te bedenken is dan Anúna draai ik toch Anúna


Miserere miseris


She moved through the fair


Pie Jesu

Hoe groot is het universum?

(Engels gesproken)

Met dank aan Marco de Baar van Active Science.
Zie ook hier.

Requiem voor Themroc

Lang heeft deze film op bijeenkomsten op het menu gestaan als "anarchistische film". Ik kan hem niet meer zien, denk ik. U misschien wel. Ik aanvaard geen verantwoordelijkheid voor de inhoud...

Themroc

Dierbaarder en volgens mij geloofwaardiger is Alain Tanner, van wie Réquiem, een ontmoeting met de Geest van Fernando Pessoa, te zien is. Het is mij ontgaan dat (of) deze film de Nederlandse bioscopen nog gehaald heeft in 1998 of kort daarna.

De vreedzame broederlijkheid aan gene zijde

Parker Bros. heeft een uitgave van het Ouijabord - straks is het nog copyrighted ook, althans het merk - en een andere naam er voor zou "planchet" zijn. In Mijn contacten met een andere wereld door A.E.G. Post Uiterweer (gestencilde uitgave in eigen beheer uit 1955, in 1997 pas echt gedrukt uitgegeven onder de titel Voorbij de grens van de dood) wordt het toegepast via een medium dat blijkbaar het schrijven leidt. Er komen evenwel berichten door van mensen die de schrijver hetzij niet kent of van wie hij niet weet dat zij overleden zijn. De berichten schetsen een wereld waar geen tijd is maar van waaruit niettemin boodschappen doorgegeven kunnen worden. Het is een wereld waar alle vragen beantwoord zijn, waar vrede heerst en gelijkheid. De bloemen die men er ziet zijn geestelijke bloemen.

Ik vind het moeilijk om zomaar geloof te hechten aan verhalen over media die het contact met gene zijde verzorgen. Waarom is zo'n medium nodig? Waarom het planchet, als influistering op de een of andere wijze net zo goed zou kunnen?
Een oudtante [de precieze familierelatie zou om een ander woord vragen maar dat weet ik niet] deed, zoals het besmuikt heette op familieavondjes "aan hocuspocus" - het was mw. Mulder-Schalekamp, die tot mijn verrassing Felix Ortt heeft opgevolgd als redacteur van Spiritische bladen, ook omstreeks 1955. Zij was al overleden toen ik Ortt nog moest ontdekken, ik heb slechts een enkele opmerking van mijn tante, uit de derde hand dus, over hem kunnen loskrijgen. Ik vond haar beschrijving moeilijk te rijmen met het beeld dat ik van de man had, tot ik bij Oorlogsdocumentatie vernam over het lot van zijn zoon onder de beulshanden van de bezetter.

Eigenlijk doet het er ook niet zo veel toe of de "doorgevingen van gene zijde" nu zijn wat gezegd wordt dat ze zijn. Ortt beveelt de bevindingen van de oud-luitenant ter zee tweede klasse, gepensioneerd adjunct-inspecteur voor de scheepvaart aan als behorende tot het meest overtuigende en leerzame dat hij op het gebied van het spiritisme heeft gelezen. Hij verwerpt de afwijzing uit Deuteronomium van het raadplegen 18 van "de doden":

9 Wanneer gij komt in het land, dat de HEERE, uw God, u geven zal, zo zult gij niet leren te doen naar de gruwelen van dezelve volken. 10 Onder u zal niet gevonden worden, die zijn zoon of zijn dochter door het vuur doet doorgaan, die met waarzeggerijen omgaat, een guichelaar, of die op vogelgeschrei acht geeft, of tovenaar. 11 Of een bezweerder, die met bezwering omgaat, of die een waarzeggenden geest vraagt, of een duivelskunstenaar, of die de doden vraagt. 12 Want al wie zulks doet, is den HEERE een gruwel; en om dezer gruwelen wil verdrijft hen de HEERE, uw God, voor uw aangezicht, uit de bezitting.

Dit was het volk van Israël, stelt hij, verboden in hun aanraking met de Kanaänitische volken. Post Uiterweer - de eerste en misschien wel enige die zich leerling betoont van Ortts pneumat-energetisch monisme - stelt dat de levensenergie nadat het lichaam het heeft opgegeven doorwerkt en zo de doorgevingen mogelijk maakt.

Mijn conclusie: zeker na de bezetting, het verzet waar zijn zoon een rol in heeft gespeeld en het leven bij gelaten heeft, is voor Ortt het idee van socialisme (anarchisme) als een toestand onder levenden naar het lijkt geheel vervangen door het vooruitzicht van vrede, gelijkheid en broeder/zusterschap hiernamaals. Als ik in dialoog mag treden: het lijkt mij nog steeds beter het aan deze zijde na te streven.

Gandhi en Brahmacharya

In een los geschrift over gezondheid van Gandhi, waar ik nog verder op terugkom, wijst de schrijver uitdrukkelijk op het belang van brahmacharya, een soort onthouding die sterk doet denken aan die van de Rein Levenbeweging. De voor mijn gevoel bizarre en exotische standpunten van deze beweging, motor achter het christen- en religieus anarchisme in Nederland worden geëchood in Gandhi's presentatie van de kunst van onthouding die blijkbaar in de godsdiensten van India gepredikt wordt.

Zoals wel vaker in de afgelopen eeuw(en - misschien) wordt voor een irrationeel voorschrift een rationele uitleg en vermaning bedacht. De man is wellustig, laat zich door zijn seksuele behoeften meeslepen ten koste van de zwakke vrouw, begint al aan van dattum op veel te vroege leeftijd (voor zijn vijfentwintigste! - ach, kijk eens aan, wat mij betreft dan een meevaller) en brandt daarmee zijn levenskracht op. Alle pseudo-geneeskundige en rationele overwegingen die de RLB hanteerde komen terug in Gandhi's vertoog - ik moet denken aan de vreselijke ziekten die beloofd werden vanwege de geheime gewoonte - en gemeenschap voor het huwelijk, die klaarblijkelijk diende plaats te hebben tegen betaling leverde vanzelf al vreselijke ziekten op.

Brahmacharya kan nog steeds in verwante pseudorationele termen worden uitgelegd, maar men doet er wijs aan er niet te veel tekort aan zelfzucht achter te zoeken. Het nagestreefde celibaat doet sterk denken aan het voorschrift in de roomse kerk aan priesters en monniken. Waarschijnlijk brengt het ook net zoveel schijnheiligheid met zich mee.

Reisgids voor het anarchisme

Het anarchisme wordt niet meer welwillend bekeken door de staatsmedia, een term die mij passender lijkt dan 'burgerlijke media'.

Een tijdje was het wel artistiek verantwoord, het anarchisme was niet besmet met de lasten waaronder het reëel bestaande socialisme gebukt en ten onder is gegaan. Maar rumoerig anti-kapitalisme en natuurlijk vooral de massabeweging die de staatsmedia 'antiglobalisme' noemen hebben het anarchisme zijn slechte naam terugbezorgd. Het heeft zijn propagandistische Schuldigkeit als suf broertje van het liberalisme gedaan, het kan gaan. Maar het lijkt te bloeien als nooit tevoren, juist in de genoemde beweging(en). Met argwaan zag ik een boek Anarchism in de winkel staan, geschreven door een reisgidsenschrijver. Weer een rommelige en onwetende inleiding, dacht ik, en nog peperduur ook.

Class war besteedde er een zeer positieve bespreking aan, en dit leek mij een aanbeveling - het Britse blad is mij dierbaar, al kan ik nogal wat bezwaren aanvoeren tegen hun uitleg van het anarchisme. Dit geldt waarschijnlijk ook voor genoemde reisboeken schrijver, Seán M. Sheehan, die Class War meermalen tamelijk waarderend vermeldt zonder hun 'lijn' te vertegenwoordigen.

Sheehan is blijkbaar ook politiek-ideologisch op reis. Blijkens het achterplat heeft hij ook een gids tot Wittgenstein geschreven, en dan was hij al een beetje in de buurt. De anti-kapitalistische of de tophopbeweging heeft hem over de streep getrokken en dit was aanleiding tot een essayistische benadering van hoe anarchisme dezer dagen vorm te geven. Het is dus niet zozeer een benadering van 'zoveel jaren' anarchisme aan de hand van grote of minder grote namen, het is vooral een streven het staatloze socialisme alsnog te verrijken met de erfenis van Karl Marx en Friedrich Nietzsche (die laatste was niet bij alle anarchisten taboe, de eerste voor de meeste wel). Ik kan dit streven slechts van harte toejuichen en ik heb ook zelden met zoveel plezier een als inleidend bedoeld essay over het anarchisme gelezen. Zonder de basis van (de vroege) Marx, die zelf ook
weer op een bodem staat die hij op zijn kop wilde zetten, zweeft het anti-kapitalisme tenslotte zelf in het ijle - maar Marx' fetisjering van proletariaat en partij kunnen we blijvend missen. De revolutie is tenslotte iets waar je op moet kunnen dansen, citeert Sheehan met kennelijke vreugde Emma Goldman.

De 'grote namen' komen wel langs, maar zoals gezegd, niet in een historische opsomming. Daarvoor hebben we Woodcock en Marshall tenslotte al. Sheehan laat het anarchisme beginnen bij Gerrard Winstanley in 1649, en daar valt veel voor te zeggen - ik hoop hier op terug te komen. Verder voert hij als anarchistische schrijvers vooral Oscar Wilde en Ursula LeGuin op en - gewaagd, maar acceptabel - Gandhi. De anarchistische trekken van de laatste zijn zo duidelijk overspoeld door de staat die het gevolg is geweest van zijn streven. Men zou denken dat hij nu buiten eigen land meer gewaardeerd wordt dan in India. Daarnaast noemt en citeert hij een aantal films die volgens hem een anarchistische strekking hebben. En hij brengt de in de jaren zeventig in Groot-Brittannië actieve Angry Brigade in herinnering, die tegenover de nog zo vaak genoemde Rote Armee Fraktion opvalt doordat zij geen doden of gewonden op haar geweten heeft.

Toch, een paar smetjes. De etymologische verklaring van het woord 'anarchisme' rammelt een beetje, blijkbaar bij gebrek aan kennis van klassiek Grieks. Vervelender vind ik zijn sneerende opmerkingen over het postmodernisme. De kennis hiervan lijkt hij te ontlenen aan kunstrecensies, waarin op een gegeven moment bijna alles wel postmodern of anarchistisch werd genoemd. Marcuse
(Herbert zal hij wel bedoelen) noemt hij dan ook nog als postmodern ideoloog. Dit raakt kant noch wal. En in ieder geval, naast de erkende kanonnen van de anarchistische canon wil ik niet alleen Marx en Nietzsche verwelkomen, met Sheehan, maar zeker ook de Frankfurters, Lyotard en Baudrillard. Maar dit is de enige gram die ik over zijn boek kan spuien. Het is nogal Brits/lers georiënteerd, maar een vertaling is misschien toch gewenst - liefst tegen een lagere prijs.

- Seán M. Sheehan, Anarchism; Serie: Focus on contemporary issues. Londen: Reaktion Books, 2003; 175 pag.

(2003)

Onderduikers in Nederland tot 1957 aan toe

Nederland heeft het moeilijker met zijn koloniale verleden dan de meeste andere Europese landen. Misschien komt het door de zelftoegekende status van bijna-heiligheid, die een collectieve vergeetachtigheid met zich mee dient te brengen. Alsof er geen derde is tussen Trots op wat Daar verricht werd enerzijds en het aankweken van onwetendheid, die in de gekoloniseerde landen niet op die manier gecultiveerd wordt, anderzijds. Zuid-Afrika, dat valt niet te ontkennen helaas, door dat rare taaltjie, maar Wij zijn niet verantwoordelijk geweest hoor! - maar Ghana, Sri Lanka, Brazilië, Angola, wat hebben Wij daar nu mee? Waarschijnlijk hoort Nieuw-Guinea ook al in dit rijtje, hoe kort geleden ook nog maar: te weinig immigranten van "daar", te weinig Nederlandse kolonialen. Suriname en Indonesië kunnen niet zo eenvoudig onder het tapijt van vergetelheid geveegd worden, omdat er zoveel mensen uit die landen in Nederland terecht zijn gekomen. Deze ex-koloniën kunnen mooi voorzien in een in de huidige markteconomie veel gevraagd artikel: een Identiteit. Nasi, roti, winti en cebokken, allemaal leuke identiteitsimport die je bijna zou doen vergeten dat "zij" de gekoloniseerden waren.

Af en toe wordt Nederland opgeschrikt doordat er het een en ander opgerakeld wordt over de manier waarop "we" afstand hebben gedaan van Ind(ones)ië: zo'n vervelende Princen die ook weer de tienduizenden slapende honden van veteranen van de Politionele Acties wakker maakt. Dan wordt er iets gemompeld over excessen, of, als je heel links bent, zeg je dat excessen de norm waren (zoiets kan alleen gezegd worden zolang glashard ontkend blijft dat het om een oorlog ging) - en nu graag weer over tot de orde van de dag.

Henny Zwart laat in Er waren er die NIET gingen mannen (en soms hun vrouwen) aan het woord die weigerden mee te doen aan de koloniale oorlog, degenen die al in Nederland deserteerden zo men wil. Er waren nogal veel dienstplichtigen die geen zin hadden om, een jaar na de bevrijding, plantages te heroveren en desa's te pacificeren - zo'n twintig procent per lichting, als
ik de cijfers goed begrijp. Er zullen dan nog velen zo labiel zijn geweest zich alsnog te laten overhalen (was dat geen afkeuringsgrond?), toch hebben duizenden het verdomd, en dus kende Nederland tot zeker 1957 nog onderduikers - iets wat bij de herdenkingsindustrie buiten beeld blijft. Er is geen speciale aanleiding voor de verschijning van het boek, al is het nooit weg
dat de Vijftigste Mei en de kwestie-Princen aan de orde zijn.

De weigeraars vertellen hun geschiedenis, een kleine vijftig jaar later, en de indruk die zij met hun verhaal achterlaten is dat ze goeie kerels zijn met het hart op de juiste plaats (het is al erg genoeg dat ik hier zekerheidshalve bij moet zeggen dat dit niet ironisch bedoeld is - dan durf ik al helemaal niet meer toe te voegen dat degenen die wel gingen niet per definitie slechteriken waren). Onopgesmukte verhalen, die vaak zeer navrant zijn: zoon zit in dezelfde gang van de gevangenis waar vader tijdens de bezetting zat opgesloten, en vader is niet teruggekomen; de joodse weigeraar die in Veenhuizen geconfronteerd wordt met een kampbewaker die daar ook al voor de Duitsers heeft gewerkt ("Jouw naam ken ik nog"), en zo meer. Slechts enkelen zijn niet zijdelings of direct verbonden aan de CPN.

Nogal treurig is het verhaal van Henk de Jong en zijn vrouw die naar Frankrijk gevlucht zijn en - even terug in Nederland - te horen krijgen dat de partij besloten heeft dat individuele dienstweigering niet bij de massalijn past (een teken dat de aanhang van de club al afkalfde...). Inderdaad, individuele dienstweigering is een naar anarchisme riekende afwijking, en in plaats van consequent te zijn en te zeggen dat de partij de kolere kan krijgen blijft het echtpaar De Jong in Nederland, waar ze dan wel weer hulp krijgen van leden van de CPN want ook dat dient gezegd: bij de CPN was het geheel minder dan de som van de samenstellende delen, leden wilden nog wel eens mens zijn in plaats van partijlid.

Het is goed dat een aantal weigeraars nu eens aan het woord is gelaten. Een kleine aanmerking: mondelinge geschiedenis op deze manier vastleggen is natuurlijk het beste dat je kunt doen met de verhalen van de weigeraars, die in doorsnee geen eigen memoires zullen achterlaten. Dat het geheugen steken laat vallen en dat je op grond van een mondeling verslag fouten opvoert is misschien onvermijdelijk. Maar JOGB in plaats van JGOB voor de Jongelingen Geheelonthouders Bond, dat had niet gehoeven, evenmin als de mededeling dat de geest van ds. Schermerhorn (inderdaad, de anarchist, al wordt dat er in het boek niet bij gezegd) nog leefde in Nieuwe-Niedorp tijdens de oorlog, ook al leefde de dominee al lang niet meer. Schermerhorn is in 1956 gestorven, de toga aan de wilgen hangen is niet hetzelfde als overlijden...

- Henny Zwart, Er waren er die NIET gingen - vijftien eeuwen straf voor Indonesiëweigeraars.
Uitgegeven door Solidariteit te Amsterdam

(1995)

Lor van Henri Arvon over anarchisme vertaald

De reeks Que sais-je? van de Presses Universitaires de France is een van de beste series boeken die ik ken: encyclopedisch, intellectueel, Frans georiënteerd, uiteraard, maar ook weer niet te zeer - over elk onderwerp dat mij interesseert heb ik wel een deeltje in huis ('Anarcho-capitalisme' hebben ze ook!). Maar het bederf van het voortreffelijke leidt tot het slechtste. Een van de slechtste deeltjes uit de serie is nu vertaald in het Nederlands, Henri Arvons L'anarchisme. Waarom uitgerekend dit werkje, in een tijd die zeker vraagt om een eenvoudige inleiding voor geïnteresseerden? Zo'n werkje hoeft beslist niet door een anarchist geschreven te zijn, maar men mag toch intellectuele integriteit verwachten van iemand die zo'n overzicht samenstelt!

Als je dan geen nieuw boekje laat maken (mij dunkt, alleen al in het colofon van De AS staan namen genoeg van mensen die daarvoor gevraagd hadden kunnen worden), breng dan een bundeling van relevante teksten van Quack uit of, als dat te zware kost is, waarom Eltzbacher dan niet? U begrijpt, ik ben boos over deze uitgave en het lijkt mij dat er reden toe is.

Dat je bij een overzicht van anarchisme niet de hele voorgeschiedenis van voordat het woord 'anarchisme' bestond behandelt, valt te billijken in een dergelijk kort overzicht. Dat je Frans georiënteerd bent, en dus de Franse Revolutie als de grote relevante revolutie beschouwt en niet de Amerikaanse - ik zal er niet over zeuren, al acht ik het niet verstandig. De Angelsaksische wereld valt voor Arvon geheel buiten beeld, behalve Godwin - die is voor hem de eerste - dat mag, maar hij is toch niet de enige Engelstalige anarchist! Verder worden als de theoretici van het anarchisme gepresenteerd: Stirner, Proudhon, Bakoenin en Tolstoj. Daarmee houdt het op, want het anarchisme is iets typisch negentiende-eeuws. Trouwens, bij nader inzien, maar dat zal u al niet meer verbazen, de Spaanse, Italiaanse en Duitse tradities en theoretici blijven verder ook buiten beeld (alleen de Spaanse Burgeroorlog wordt ter sprake gebracht), dan hoeven we over niet-Europese anarchisten natuurlijk helemaal niets te verwachten. Nou ja, plaatsgebrek, moet kunnen, laten we niet kinderachtig zijn. Nee, dat wil ik niet wezen.
Maar hoe deskundig moet ik iemand achten die het vertoog van Marx tegen Stirner goedkeurend vermeldt onder de titel Der heilige Max (het lange derde deel van Die deutsche Ideologie, "Sankt Max" wordt bedoeld), kan ik die nog serieus nemen?

Wat moet ik er mee, dat Tolstoj mystieke natuurverering, gebaseerd op het primitieve boerencommunisme, wordt toegeschreven? Alsof Tolstoj niet zwaar beïnvloed is door Emerson, Thoreau en Schopenhauer - de bekende feitelijk-racistische riedel van het achterlijke Rusland, kortom, maar Rusland is voor Arvon weer niet te achterlijk dan dat hij Lenin met instemming citeert: "Anarchisten zijn reactionair". Weet Uitgeverij Voltaire niet wie er op de vuilnisbelt van de geschiedenis is beland de afgelopen jaren? Ik kan wel doorgaan: over de tegenstelling tussen anarchisme en socialisme die Arvon steeds weer constateert, want anarchisme is louter individualistisch; het breed uitmeten van de aanslagen op het einde van de negentiende eeuw; het toeschrijven van de Catechismus van de revolutionair aan Bakoenin, het houdt maar niet op - als het fout gaat bij Que sais-je?, dan gaat het ook goed fout. Arvon heeft ook het deeltje over 'Het boeddhisme' geschreven, ook al vertaald in het Nederlands in de zelfde reeks, ik waarschuw maar even. Wat een jammerlijk gemiste kans.

Bert Altena kan in het toegevoegde gedeelte van dertig pagina's, Anarchisme in Nederland en België (1885-2000) zijn duidelijke afkeer van het voorafgaande niet verhelen - tja, men had hèm toch beter meteen een algemeen kort boekje over anarchisme van ruim honderd pagina's kunnen laten schrijven? Nu kwijt hij zich dapper van zijn nogal ondankbare taak, allerlei namen van buiten de Lage Landen komen alsnog in zijn gedeelte aan bod, want twintigste-eeuws anarchisme bestaat voor Arvon niet, maar voor Altena natuurlijk wel. Eigenlijk vind ik het wel mooi dat allerlei mij dierbare Nederlandse namen ontbreken in dit overzicht: het is altijd prijs als je zoekt naar wie er niet genoemd wordt in zo'n overzicht van dertig pagina's voor twee landen. Dat die namen niet voorkomen - Bert Altena kènt ze natuurlijk wel - illustreert hoe rijk de traditie is in Nederland, zoals hij al schrijft (volgens hem in België minder, allez - we geven hem gelijk). Er wordt genoeg mensen in zijn overzicht wel recht gedaan en er staat geen onzin in, wat een treurige aanbeveling is, maar gezien het voorafgaande hoofdgedeelte helaas noodzakelijk. Maar of bijna dertig gulden voor dertig goede pagina's niet wat veel is, dat kunt u zich zelf wel afvragen.

- Henri Arvon, Het anarchisme / Bert Altena, Anarchisme in Nederland en België (1885-2000); 's-Hertogenbosch: Voltaire (Facta-reeks); 144 pag.

(2000)

Mystiek en verzet

Dorothee Sölle is een filosofe en theologe die ik als een gutmenschliche geitenbreister rechts zou willen laten liggen - maar haar Mystiek en verzet werd mij aanbevolen in verband met onder anderen Dorothy Day. Die heeft er een hoofdstukje in. Er komen meer mensen die zij mystici noemt in aan bod die erkend anarchist zijn: Thoreau, Tolstoj, Martin Buber, Lao Zi, Simone Weil, mensen die er niet ver van af staan als Thomas Merton en Thich Nhat Hanh, verdere sympathieke denkers/doeners als C.S. Lewis, Martin Luther King jr en Gandhi. En oudere mystici als Eckehart en Angelus Silesius, die in de voorbije eeuw door anarchisten 'ontdekt' zijn. En daartussen enkele verrassende namen als Dag Hammarskjöld, ooit 'de baas van de wereld' en op missie in Kongo wellicht vermoord (zullen we dit ooit zeker te weten komen?). Mystici die als zodanig de wereld beter wilden maken, vindt Sölle, en ze hanteert een ruimhartige en ruime definitie van mystiek: wij zijn allen mystici. Daar valt wat voor te zeggen; laat u er maar niet door afschrikken.

Met alle tegenzin die ik oorspronkelijk voor de schrijfster voelde, moet ik toegeven dat ik het een leerzaam boek vind doordat het een kennismaking is met allerlei mensen die mij anders wellicht ontgaan zouden zijn. Haar begrip van mystiek is vatbaar voor discussie, maar het zou inderdaad flauw zijn het iets esoterisch te laten houden. Blijft (en dat komt zeker niet alleen door de
vertaling) die hinderlijke gutmenschliche taal, dat NCRV- of arbodienstgeurtje. Een plaats heet in deze vertaling nooit een plaats, altijd een plek, en dat 'helen' dat niets met fietsendieven te maken heeft - de bijbehorende voorzetsels 'richting' en 'naar ... toe' ontbreken gelukkig wel. Goed, een eigen geloofsverklaring als mysticus dan maar, ten gunste van Sölle en vast toch niet gutmenschlich.

Zij is van 1975 tot 1987 hoogleraar geweest aan Union Theological Seminary te New York. Dit instituut heeft in de donkerste jaren van de recente geschiedenis de Frankfurter Schule gehuisvest en dit was wel een bedevaart waard. Zittend onder de magnolia op de binnenplaats kon ik daar in de juiste omgeving heel wat tot dan ontbrekende werken koesterend bekijken. Ik hield van Union, van New York, dan houd ik nu ook maar van Sölle. Zou dit mystiek genoeg zijn? Erich Fromm, die niet naar Union is meeverhuisd, want al goeddeels weg bij de Schule, behandelt ze zowaar. Kierkegaard niet, dus ook Adorno niet, laat staan Herbert Marcuse.
Toch maar lezen, als het u wat lijkt...

- Dorothee Sölle, Mystiek en verzet: 'Gij stil geschreeuw': Ten Have, Baarn 2000 (derde druk).

(2000)

NASCHRIFT

Zo schreef ik dus in eerste instantie over een boek dat mijn kijk op de wereld sindsdien nogal bepaald heeft. Gutmenschlich, ik zeg het nog maar even, verwees toen nog naar de wollige welmenende toon die zeker ook kerkelijke mensen aansloegen (en misschien nog wel - ik denk aan de huidige paus), maar het woord is gekaapt.
Ik ben ook anders gaan denken over bevrijdingstheologie sinds 2000.

Het boek viel voor mijn voeten terwijl de skinheadvandalen van de zogenaamde woonstichting De Key mijn bibliotheek op de brandstapel gooiden, naast Marcuse's Eendimensionale mens. Ik heb het er niet uitgeraapt, het ligt nog in een loods.