Het is hoogstwaarschijnlijk het laatste boek gezien bij voorheen De Slegte oftewel het nooit zeewaardig geworden Polare: een fotoboek gewijd aan de Separatisten van Zoar in Ohio, negentiende eeuw. Een kolonistengemeenschap die mijn interesse wekte, een gezelschap aan het Ware Christendom toegewijde immigranten uit Europa die een gemeenschappelijk leven leidde. Ik heb het een en ander over hen uitgezocht.De Separatisten zijn een groep piëtisten uit Württemberg en Beieren die vervolging ondervonden. Zij weigerden de eed, krijgsdienst, wezen "aanneming des persoons" af en hielden oefeningen in conventikels die een aanzienlijk zwaardere godsdienstigheid belichaamden dan de officiële Luthers-Evangelische Kerk. Het is een van de paradoxen van het christen-anarchisme: opstandigheid door gehoorzaamheid aan de ware leer die leidt tot botsingen met de macht. In dit geval niet per se in afwijzing van de macht, al zal het verschil niet goed waar te nemen zijn.
Een merkwaardige anekdote: voorman Johannes Goesele werd vrijgelaten door de koning van Württemberg omdat hij Napoleon net zo te woord stond als hem - als hij verschil zou hebben gemaakt, aldus de koning, zou hij zeker ter dood gebracht zijn.
In mei 1817 varen driehonderd separatisten van Hamburg naar Philadelphia, waar zij worden opgevangen door de geestverwante Quakers. Op 1 december 1817 wordt de eerste blokhut in Tuscarawas County, Ohio, gebouwd. Oorspronkelijk was het niet de bedoeling "communistisch" te leven, de beslissing hiertoe over te gaan was gebaseerd op economische noodzaak. Het dorp dat ontstond werd Zoar genoemd, naar Gen. 19:20-23 - een van die merkwaardige verhalen in de bijbel: het was de plaats waar Lot zich met zijn dochters terugtrok na de verwoesting van Sodom en Gomorra en het drietal een op incest gebaseerd gezin stichtte. De uittocht uit de zondige steden moet de reden geweest zijn voor de naamgeving. De gemeenschap was wel endogaam maar opmerkelijk genoeg onthield men zich de eerste jaren van alle gemeenschap des vlezes om te voorkomen dat kinderen ten laste zouden komen van de moeizaam opgebouwde kolonie. Een onthouding die klaarblijkelijk ook echt betracht werd.
In 1819 wordt de Society of Separatists opgericht, voorman Joseph M. Bäumler was oorspronkelijk tegen het gemeenschappelijk leven, maar stemde tenslotte in met "communisme". In de statuten van de Society wordt in 1824 gesteld dat de gemeenschappelijkheid godsdienstig en sociaal gemotiveerd was, niet economisch.
De gemeenschap nam deel aan de aanleg van het Ohio Kanaal dat de economische ontwikkeling van Zoar ten goede kwam (1825-33). In 1832 wordt de gemeenschap getroffen door cholera.
Nog voor de dood van Bäumler, in de VS inmiddels vaak Bimeler genoemd, wordt het gemeenschappelijk bezit aangevochten door sommige bewoners. Tot in hoogste instantie wordt bevestigd dat dit niet doorbroken mocht worden (1852).
Bij het dorp hoorden een bierbrouwerij en een ciderpersmolen (men was dus zekere geen geheelonthouder en naar verluidt zelfs niet "matig"), een wolfabriek, een korenmolen, zaagmolens en een schaafmolen, een gemeenschappelijk slachthuis (ook vegetarisme was niet aan de orde), een machinewerkplaats, een hotel voor bezoekers, winkels - ze maakten deel uit van de langzamerhand tot bloei komende gemeenschap. Met de bloei komt intern de campagne tegen het gemeenschappelijk bezit op, deze zwelt aan in 1895. In 1898 wordt het gemeenschappelijk bezit beëindigd en verdeeld. De vredelievendheid was al doorbroken in de tijd van de Burgeroorlog, toen maar liefst veertien leden zich aanmeldden bij het leger van de Unie.
De zondagse samenkomsten hielden in het algemeen zingen van getoonzette verzen van Gerhard Tersteegen in en lezingen van teksten van Joseph Bämler. De bij de diensten gebruikte teksten:
- Die wahre Separation, oder die Wiedergeburt dargestellt in geistreichen und erbaulichen Versammlungs-Reden und Betrachtungen, besonders auf das gegenwärtige Zeitalter anwendbar, gehalten in der Gemeinde in Zoar im Jahre 1832. Gedruckt in Zoar, O. 1856
- Sammlung ausgelesener geistlicher Lieder zum gemeinschaftlichen Gesang und eigenen Gebrauch in Christlichen Familien. In 1867 uitgegeven in Zoar naar een Duitse uitgave van 1850.
- Etwas fürs Herz! oder geistlichen Brosame von des Herrn Tisch gefallen, gesammlet von einer Heilsbegierigen Seele und in der Absicht zu einem gesegneten Gebrauch mitgetheilt, bestehend in einer Sammlung von Auszügen vieler kraftiger Reden und Betrachtungen vor Zülich auf das innere Leben gerichter, öffentlich gehalten und vorgetragen von eineme Freunde Gottes und der Wahrheit, hauptsächlich geeignet auf der gegenwaärtigen Zeit. Zoar, Ohio, 1860.
Sinds 1967 spannen mensen in het oude dorp zich in er een museale attractie van te maken. Plan uw bezoek.
Het contemporaine verslag van Charles Nordhoff uit 1875.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten