Schoonheid die vroeger het oog verraste

Lodewick's Literatuur - geschiedenis en bloemlezing liet je er aan proeven, evenals zijn Literaire kunst: het "oosterse kwatrijn". Schema meestal a-a-b-a, soms a-a-a-a. Bij Jacob Israël de Haan wil het nog wel eens a-a-b-b zijn.

Het heet oosters kwatrijn en als ik de Perzische weergave in de bundel De ware zin heeft niemand nog verstaan bekijk zie ik dat de eerstgenoemde twee schema's wel degelijk gangbaar zijn. Dit kan ik zien, lezen is mij niet mogelijk.
De proeven van Leopold en De Haan smaakten naar meer maar het heeft nog even geduurd voordat ik ze in de context van bundels te lezen kreeg. Maar toen ik als eerstejaars bijna dagelijks in de binnenstad kwam en de etalages van boekwinkels bekeek. En toen dook het daar op, in de etalage van Athenaeum: The Rubáiyat van Omar Khayám, in het Engels. Het duurde even tot ik het kon verwerken en toen diet was gebeurd was het alweer uit de etalage. Tot mijn lichte telurstellign zei de verkoper dat ze wel drie uitgaven hadden dus welke bedoelde ik dan? Ik ging er met de goedkoopste vandoor, uiteraard. Geïllustreerd door Robert Stewart Sheriffs, vertaald door Edward FitzGerald.
Het stond mij bij dat ik het er al eerder over gehad heb maar de onfeilbare zoekmachine zei mij niet waar in eerste instantie.

Het heeft nogal wat tijd gekost om er achter te komen dat FitzGerald eigenlijk de dichter van dit alles is, en dat vel e vertalingen die Khayyám op het omslag vermelden in feite vertalingen van FitzGerald zijn, of van J.B. Nicolas die er een mystieke uitleg aan heeft gegeven (voor Boutens is dit de bron). Oud-hoogleraar Perzisch te Leiden, J.T.P. de Bruijn heeft naar eigen zeggen de eerste Nederlandse vertaling naar de oudste Perzische bronnen gemaakt. Dus Pijl telt niet mee? De dwang van het rijmschema maakt het vanzelf tot een vrije vertaling. Een begrijpelijk probleem. En wie heeft er niet toch ergens FitzGerald of een vertaling van deze vertaling die er geen is in het achterhoofd?

Waarom niet FitzGerald als oriëntaliserend "westers" dichter en grondlegger van een genre geëerd, is dan de vraag.
De tuin/paradijs/wildernisverzen zijn bij De Bruijn niet zo terug te vinden. Een benadering:

Bron van mijn vreugde! Helder is 't verschiet.
Nip aan je wijn, speel op je harp een lied!
Zij die er zijn, zullen niet lang meer blijven;
verwacht niet dat je hen hier ooit nog ziet!

(De deur van de taveerne speelt ook mee).

- De ware zin heeft niemand nog verstaan is uitgegeven bij Bulaaq in Amsterdam in 2009. 160p.