Het verlangen naar Biafra

Christopher Okigbo was toen Biafra de onafhankelijkheid uitriep bibliothecaris van de universiteit van Nsukka, Universiteit van Nigeria geheten, ook nu nog steeds, een hatelijk gebaar. De bezettingstroepen hebben de bibliotheek in brand geschoten, zoals het barbaren nu eenmaal altijd deugd doet boekencollecties te vernielen, of het mijn eigen collectie is, het Tropenmuseum in Amsterdam of de universiteit van Nsukka. Okigbo sneuvelde bij de verdediging van de universiteitsbibliotheek. In het onafhankelijk Biafra zal de universiteit dus naar hem vernoemd worden.

Herbert Ekwe-Ekwe schets in Biafra revisited hoe de genocide tegen de Igbo vanaf het begin van het onafhankelijkheidsstreven van Nigeria - dat gedragen werd door Igbo - voorbereid en gepland is, door de Britse bezetters (zoals hij ze consequent noemt, en terecht) en hun collaborateurs in het noorden. Naar de moordpartijen van 1966, de aanleiding tot de onafhankelijkheidsverklaring van Biafra, is consequent toegewerkt. En het is bekend hoezeer het Britse regime de moordpartijen, vooral de in Londen uitgevonden quick kill heeft toegejuicht. Ekwe-Ekwe noemt de putschist Yakubu Gowon zonder meer een Brits agent. Zullen we het te weten krijgen? De genocide tegen de Igbo mag in de gangbare (media-)vertogen niet zo heten, zoals ook Kongo uit beeld blijft en Rwanda liefst vergeten wordt.

De gangbare verklaring voor de naam "Nigeria" is dat de vriendin van gouverneur Lugard vroeg naar de naam van de rivier waarop zij aan het varen waren. Toen zij het antwoord kreeg Niger moet zij gezegd hebben Why then don't we call it Nigeria?. Ik heb het verhaal altijd schokkend gevonden, ook vanwege de onnozelheid die het bij de bedenkster uitstraalt. Ekwe-Ekwe geeft een andere verklaring, die eigenlijk niet minder aannemelijk klinkt maar die keurig weggemoffeld is: zij noemde de grote kolonie Niggers' area en daar is dan Nigeria van gemaakt. De noot die de schrijver bij deze verklaring geeft gaat verder over de United Africa Company/Unilever, makers van het land Nigeria - er zou een geschreven bron moeten zijn voor deze etymologie van nog pas gisteren. Zullen we ook dit te weten krijgen verder?

Ekwe-Ekwe gaat grotendeels voorbij aan de genocidale uithongeringsoorlog, waarschuwt voor nieuwe plannen onder Obasanjo de Igbo verder te marginaliseren zoniet uit te roeien. Tegelijk heeft hij een visioen van het nieuwe Biafra dat als een hoogontwikkeld industrieel land een lichtend baken is voor heel Afrika. Biafra als geloof.
Dat "de staat" in Afrika, die vloek zoals Basil Davidson in zijn latere jaren inzag, als georganiseerde corrupte plundermachine juist heel modern is en niet, zoals de propaganda namens de Wereldorde wil doen geloven, "mislukt", vind ik zeer overtuigend klinken. Ik wil het gandhiaans verzet dat hij beschrijft in voormalig of huidig Biafra succes toewensen in de hoop dat dit meer is dan een millennaristisch verlangen.