23 oktober, 2013

De onsterfelijken in de lucht


In de velden met Ton Lemaire - 1
 
Merkwaardig om dit nu een "typisch Hollands landschap" te noemen. De glooiingen zijn onhollands, zelfs als het schilderij het Gooi verbeeldt.

Ik zou zelfs de lucht niet "Hollands" noemen, maar Het Korenveld van Jacob van Ruisdael kan toch eer "Dreigende wolken" heten - misschien zelfs een windhoos iets links van het midden?
De mensen zijn nietig in dit alles. Van Jacob van Ruisdael is ook een Korenveld dicht bij de kust bekend, dit kan natuurlijk de Zuiderzeekust zijn, iets wat gemakkelijk over het hoofd gezien wordt, en wellicht in Het Gooi.
Ton Lemaire laat Ruisdael de stap uit het katholicisme zetten als protestant - "Genieten van natuur en landschap zijn niet per se in strijd met godsvrucht. Het kan getuigen van vroomheid om dieren, planten en mineralen zorgvuldig te bezien en te onderzoeken, want in en door hen ontdekt men de grootheid van de Schepper." Volgt een verhaal over wat Calvijn van beeldende kunst vond. Helaas, geachte Ton Lemaire, Calvijn en Ruisdael hebben weinig tot niets met elkaar te maken. Ruisdael was doopsgezind en dat heeft werkelijk nog minder met Calvijn te maken dan de hoofdstroom van de Hervormde Kerk. Is hier een soort katholiek vooroordeel aan het werk, dat de ketters (ongewild, onbewust) nog steeds op een hoop veegt? Ik houd het - helaas - op onwetendheid, Lemaire weet echt het verschil tussen doopsgezindheid en "calvinisme" niet te duiden.

Ruisdael is blijkbaar voor al gefascineerd door de Nederlandse onsterfelijken (Arjen Mulder), de wolkenluchten, en vaak de stapelwolken zoals weergegeven bij de illustraties. Er gaat een zekere dreiging uit van deze wolken in een leeg landschap, menselijke nietigheid onderstreept dit. Alleen, de plaats van de wolken in de lucht belooft op zich geen regen- of donderbui (tevens funest voor het rijpe koren op het veld). Zij waaien voorbij, verderop.
Ik durf geen vermoeden uit te spreken of deze weergave iets met godsdienstige achtergrond te maken heeft.

Geen opmerkingen: