Plaatjes van de rooie rochers bij de kauwgummi

Tijdreizen met Han - 1 Stan van Houcke is er uitstekend in geslaagd mij bij voorbaat iedere interesse in Geert Maks reisverhaal over "Amerika" te ontnemen. Het is toch al moeilijk - Abram de Swaan verhaalde van een wereld die "wij" niet gezien hadden, zo'n 45 jaar geleden. Dat maakte hem, iets ouder, maar dat is Mak ook, een bereisde Roel die verhalen kon. Mak komt te laat - ook al ben ik lang niet overal in de VS geweest, ik ben er vaak genoeg geweest en op voldoende verschillende plaatsen om enerzijds de verwondering te houden en anderzijds niet meer te zitten wachten op interpretaties van een ongeveer-generatiegenoot (voor wie van "na de oorlog" is is de afstand tot "de oorlog" belangrijk - een paar jaar maakt geen generatie uit maar wel een ander wereldbeeld).

Van Houcke brengt een figuur ten tonele die gefascineerd is in zijn jonge jaren door "Amerikaanse" spullen als California soep en Donald Duck kauwgom. Schrijft zo iemand dat echt zo op? Het klinkt zo dom dat het welhaast waar moet zijn. Dat die soep niet uit Californië komt zou toch iedereen duidelijk behoren te zijn. Donald Duck kauwgum? Die kwam van Maple Leaf, en Maple Leaf, ondanks de naam, was een Nederlands bedrijf en Donald kauwgum dus ook.

De kick van kauwgum komt - ik zal daar niet de enige in zijn - van de eerste seconden waarin het omhulsel gekraakt wordt en als dit eenmaal weg is blijft eigenlijk een smerige smurrie over waarvan ik mij altijd afgevraagd heb wat er de aardigheid van was. Ik zal zo eerlijk zijn er bij te zeggen dat ik van jongsafaan een problematisch gebit heb gehad. De goede ogenblikken van het begin heeft kauwgom gemeen met rookwaar, "pure" tabak dan - het lichte gevoel in het hoofd komt eigenlijk niet meer terug na de eerste trekken van de eerste sigaret. Wellicht is het verlangen naar herhaling wat het doorgaan bepaalt.

Ik heb niet zo lang tabak gebruikt en eigenlijk al helemaal geen kauwgummi. Donald Duck als merk herinner ik mij van blikjes sinaasappelsap, en die moeten wel de VS als achtergrond hebben want ik heb het merk sap in de VS de afgelopen jaren nog steeds gezien, terwijl het in Nederland alweer jaren weg is. Mijn oma liet het ongenoegen over het roken door mijn opa nogal duidelijk blijken en waarschijnlijk daardoor is het voor mij lang vanzelfsprekend geweest niet te roken. En wat rookte opa? Dat is makkelijk terug te roepen, want we moesten wel eens een pakje voor hem halen. Miss Blanche, Virginia Cigarettes, blijkt ook al een Nederlands merk (geweest) te zijn. Toch had mijn opa op de hoogte kunnen zijn, hij heeft Noord-Amerika zelf bereisd in de jaren twintig. Over de Nederlandse merken meer hier. Bij "altijd trek in Old Mac" denk ik aan het front van tramwagens serie 301-311 op lijn 5 en nergens anders aan...

Nog iets wat Han van der Horst evoceert in het eerste hoofdstuk van De mooiste jaren van Nederland van alles wat gekomen en deels gegaan is in de dagelijkse omgeving. Is het opklapbed inmiddels curieus geworden? Mijn moeder sliep er tot het laatst in eigen huis in een. De "leesbibliotheek" als Nederlands fenomeen vind ik ook opmerkelijk. Onze benedenbuurman op de Weesperzijde, mijnheer Frank, had er een. (Nu ik de naam opschrijf kan ik mij gaan afvragen of hij Jood was, zoiets was geen gespreksonderwerp "kort na de oorlog" tenzij betrokkene zelf er over begon). Mijn zus is getrouwd met de zoon van de houder van een leesbibliotheek, tevens boekhandel, van wie ik het begrip "(dikke) realist" heb meegekregen. Van de bruingekafte deeltjes uit de catalogus heb ik onder andere Van Eckeren en Van Schendel gered voor mijzelf bij de opheffing in 1973. Zonder De waterman had deze site waarschijnlijk niet bestaan.