Het arbeidsproces wordt een vorm van zelfvervreemding: de arbeider heeft alleen het gevoel zichzelf te zijn buiten de arbeid, en bij de arbeid heeft hij het gevoel buiten zichzelf te zijn. Als hij thuis is werkt hij niet en als hij werkt is hij niet thuis. Naarmate de kapitalistische economie zich ontwikkelt wordt de arbeider (in formele zin) slechts de "vrije" eigenaar van zijn arbeidskracht die hij voor beperkte tijd ter beschikking kan stellen van de koper. Dit impliceert dat hij steeds zijn arbeidskracht (zijn energie, zijn kundigheden) als zijn eigendom, zijn eigen waar, kan beschouwen.
De scheiding tussen lichaam en "zelf" par excellence. Marx, want die wordt hier geparafraseerd, markeert ongeveer het eindpunt van de constateerbare scheiding. In een wereld waarin het misdunk is Marx te citeren en de opgelegde consensus is dat "de maatschappij" in je investeert als je iets leert is zelfs het ter discussie stellen van deze scheiding niet aan de orde.
Ik voelde mij ongemakkelijk over de gedachte aan bepaalde identiteitspolitiek in Turkije - als nu iets de scheiding tussen "ik" en "lichaam" uitdrukt is het wel de erkenning van het bestaan van "in een verkeerd lichaam zitten". De heersende ideologie is dol op "ik" maar het moet wel een gelijkgeschakeld en onderdanig ik zijn. Vrouwelijkheid, en daarmee mannelijkheid zijn evenals homo- en heteroseksualiteit recente uitvindingen, historische categorieën, evenals de scheiding van persoon en lichaam. Op den duur lijkt het kapitalisme "natuurlijk", waar bijbehorende "ontdekkingen" als evolutie, geïnterpreteerd als een opklimmen, de strijd om het bestaan en het voortbestaan van de geschiktste ook bij horen.
Silvia Federici geeft in Caliban and the witch een bijgesteld beeld van hoe de kapitaalsverhouding is ontstaan in wat we de tijd van de Verlichting noemen, een ideologisch zwaarbeladen begrip. Hierover spoedig meer. Het verbaast mij dat Scholz/Kurz enerzijds en Federici (onder anderen anderzijds) elkaar niet eens noemen in verband met het idee van de "afgesplitste" waardeschepping in devrom van de reproductie van de "arbeidskracht". Scholz en een schets van Federici van "waar wij staan".
Geen opmerkingen:
Een reactie posten