Op het omslag weer de zongedroogde trekken van de dominee die niet in God gelooft, maar nu met een ontspannen glimlach. Het lijkt de toon van God bestaat niet en Jezus is zijn zoon weer te geven. De titel is van Karel Eykman, ha, die was ook al verbonden aan de Hervormde Jeugdraad "in die dagen". Het kan ook zijn dat ik mij bij dit tweede boek van Klaas Hendrikse ermee verzoend heb dat hij een vertoog opzet dat ruim honderd jaar geleden misschien wel opviel in de Nederlandse Hervormde Kerk, maar waar men niet alleen mee stond in die dagen. De Radicale Hollandse School, eerst het modernisme waar het Nederlandse christen-anarchisme uit voortgekomen is, daar horen zijn vertoog en opvattingen bij. Het zegt alles over een Kerk waar fundamentele kritiek onmogelijk is geworden en die leegloopt: hoe meer men vasthoudt aan "geloofswaarheden" of dogmata, hoe leger de kerken zullen worden. Wellicht is de Kerk het point de non retour al gepasseerd - de rooms-katholieke wellicht nog niet, en de Oosters-orthodoxe, maar het rationalistisch ingestelde protestantisme heeft de tijdgeest niet mee. Het modernisme heeft de Kerk verlaten, de teleurgestelde gelovigen zijn elders aan het zoeken.
Ik wil de term "ietsisme" eigenlijk geen speciaal bestaansrecht toekennen, vooral ook omdat hij geïntroduceerd is door iemand die op het zogenaamde fenomeen neerkijkt.
Dat doet Hendrikse uitdrukkelijk niet, en daarom is het een vriendelijk modernistisch boek. Hij vermijdt ook alle quasi-moeilijke termen, liefst zelfs transcendent, maar daaraan is in dit verband niet te ontkomen. Wat mij betreft maakt de KPN-kerk zich volmaakt belachelijk als zij weer een of andere actie onderneemt tegen Hendrikse die schrijft wat ongetwijfeld meer mensen op de kansel zullen vinden (en op de steeds leger wordende kerkbankjes of stoelen). Maar men kan niets uitsluiten op dit punt.
Omdat zijn onderwerp ten grondslag ligt aan de gedachten achter dit weblog kan ik dit boek vooral van harte aanbevelen.
Een punt van kritiek: het valt niet goed te weten, maar het lijkt mij onzeker zoniet aanvechtbaar dat de gelovigen tot pakweg de negentiende eeuw het christendom als een redelijk vertoog, inclusief Echt Waar Gebeurde Geschiedschrijving hebben opgevat. Als de theologen het wel zo zagen, inclusief haarfijn onderzoek naar de maagdelijkheid van de moeder van Jezus, die volgens Marcus 6:3 na Hem nog zeker zes kinderen heeft gekregen, dan zegt dit niets over de gewone gelovigen. Geloof is geen weten. Onze Lieve Vrouwe hoeft geen maagd te zijn, en Jezus kan best na zes weken zijn opgedragen in de tempel terwijl Hij en Zijn ouders intussen naar Egypte gevlucht waren. Geloof, al dan niet op de bijbel gebaseerd, is geen rationele afweging. In feite is dat ook het betoog van Hendrikse zelf.
Een punt van twijfel: angst voor de dood lijkt mij een te mager uitgangspunt voor het bestaan van godsdiensten, Christendom of gelijk welke andere.
Onvoltooid. Het worde gelezen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten