Sjöwall en Wahlöö schrijven filmisch - een procédé dat men pas in het tijdperk van de film kan constateren. Ik meen dat enkele van hun boeken ook verfilmd zijn en ik zou mij kunnen voorstellen dat het draaiboek niet veel van de roman verschilt. Maar dit kan bedrieglijk zijn: beelden opgeroepen in beschrijvingen zijn toch ook weer anders dan in een film.
Van Pasolini weet je dat je met een cineast te maken hebt als je een roman van hem ter hand neemt, ook al is deze van 1948. Het valt op dat hij evocatief, filmisch schrijft. Van een ding dromen roept de armoedige sfeer op van een door oorlog en bezetting getroffen streek op, Friulië, waar Pasolini ook vandaankomt. De centrale figuren in de roman gaan de grens over - een grens die tamelijk nieuw is - naar Joegoslavië, omdat het een socialistisch land is waar zij grote verwachtingen van hebben. Het valt tegen en ze zijn dan ook al snel terug. Het boek is geschreven in de kortstondige periode waarin Pasolini lid was van de communistische partij. Het valt juist vanwege de afhankelijkheid van evocaties niet zomaar na te vertellen.
De verfilmer van het Evangelie naar Mattheüs laat geen grote tegenstelling tussen het katholicisme en het communisme in de streek blijken. De droom, die niet expliciet ter sprake komt, is voor katholieken of communisten dezelfde.
De titel is ontleend aan een passage in een brief van Karl Marx aan Arnold Ruge, gedateerd september 1843:
Onze verkiezingsleus moet dus zijn: Hervorming van het bewustzijn, niet door dogma's maar door analyse van het mystieke, zichzelf nauwelijks kennende bewustzijn, of het nu in de vorm van religie of van politiek optreedt. Het zal dan blijken dat de wereld allang de droom van een ding [einer Sache] bezit.
"Een ding". Er moet misschien niet te veel waarde aan gehecht worden, het is zelf een onheldere uitdrukking over onhelder bewustzijn. Opmerkelijk dat het mystieke bloed kruipt waar het wellicht niet gaan kan bij Marx, of is dit de kant van de man die wij niet geacht worden te zien?
Pasolini's Van een ding dromen is uitgegeven bij een kleine uitgeverij, Sea Urchin, die niet verramsjt maar waarvan de titels - die ook verder interessant zijn - democratisch geprijsd zijn wat extra verrast gelet op de historich-avantgardistische vormgeving.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten