Leven, een kunst of een kunde - 2

Eenmaal een beetje gewend in het voorgeborchte, de revalidatieafdeling van Osira's dodenfabriek Sint-Jacob, maakte mijn moeder bij ieder bezoek de balans op van haar leven. Dat was niet best geweest. Eigenlijk zei zij dat heel vaak, ook al als zelfstandig wonend en levend mens. Ruimte voor een andere blik - om het modieus uit te drukken: het glas was toch ook wel eens halfvol - was er wat haar betreft niet. De verhalen die moesten illustreren hoe erg het was geweest klopten voorzover ik er bij was geweest niet echt - ze werden neergezwart (ik hoop dat u dit eigen neologisme begrijpt). Anderzijds bleven wel tamelijk erge gebeurtenissen buiten beeld. Ik heb het zelf niet te horen gekregen, maar "de oorlog" kwam ook boven het laatste halfjaar - waarom ik dit niet te horen kreeg zal een raadsel blijven.
Ik kende de verhalen wel. Was zij bewust afscheid aan het nemen van het leven? In betere dagen had zij een vaste uitdrukking "het leven gaat aan mij voorbij" - er is een stroom, het leven, en daar sta je naast. Maar zo is het natuurlijk nooit.

Omdat de verhalen niet klopten heb ik mij tot dit punt afgevraagd of mijn moeder ze zelf geloofde. Men kan zich iets voorspiegelen over het eigen verleden dat als men het maar voldoende volhoudt "waar" wordt. Ik moet dit concluderen aan de hand van mijn professioneel-roddelende (nu ex-)buurvrouw die glashard loog dat ik in geen tien jaar thuis was geweest - en aangezien ze dit verhaal ook tegen mijzelf ophing moet zij het wel echt zelf geloofd hebben. Vreemde mechanismen.

Mijn moeder bleef herhalen hoe cru het was gezegd door de huisarts over mijn vader, van wie zij dacht dat hij aan het opknappen was: "Hij gaat dood." Dat "Oom Dok" zich vervolgens aan haar vergreep viel buiten het verhaal. Het was nogal wat - en zij heeft het niet voor zich kunnen houden destijds, terecht. Maar waarom dit vervolgens weggeretoucheerd is? Waarom hoorde ik dit wel op mijn zesde en niet meer op mijn zestigste?
In de loop van die vele jaren heb ik afgeleerd mijn moeder tegen te spreken ook al was er gerede twijfel over haar verhalen mogelijk.

Kun je pas op het einde zeggen of je een geslaagd of een "mislukt" leven hebt gehad? Maar omdat lang niet altijd duidelijk is of het einde in aantocht is zou het ook kunnen dat men dagelijks als het ware overdenkt wat de dag heeft gebracht. Het dagboek van Marcus Aurelius is zo opgezet - of het eerlijk is is weer een andere vraag. Zouden wij een eerlijk verhaal ter lezing door anderen ook echt opschrijven?