Kroonjaar - 1

Op de een of andere manier heb ik niet stilgestaan tot nu toe bij de twintigste verjaardag van mijn ontmoeting met het christen-anarchisme. Misschien zou ik er eerder bij verwijld hebben als mijn plezier over de uitgave van de eerste reader over religieus-anarchisme met mijn bijdrage erin mij ook bereikt zou hebben. De uitgeefster probeert het nu, na de redacteur, nog eens. Ze zegt dat een uitval van twintig procent van pakjes en brieven standaard is aan de overkant van de zee - in Nederland is dat toch nog "slechts" twee procent. Ik wacht het af - u bestelt het toch voor uzelf, nietwaar?

*

Nadenkend over een omschrijvende formulering van het eerste deel van het woord christen-anarchisme dringt het tot mij door, wat het betekent: post-christenheid. Het is in dit geval een samenvattende term: men kan oosters-orthodox, rooms-katholiek, doopsgezind, Quaker, remonstrant enzovoort zijn (de laaste drie staan er al tamelijk dicht bij, vandaar dat ik ze juist noem). Maar de synthese kan ook bovendenominationeel zijn.

In de tijd voor de post-christenheid (excuseer de uitdrukking) zei men niet "ik ben christen", tenzij men een stervende Winnetou was. In Nederland had je wel de aanduiding christelijk, maar dit betekende in de praktijk: hervormd of gereformeerd - de c's van de NCRV en het CNV verwijzen er nog naar. Nu moet je zeggen: 'ik ben protestant", wat knarst, omdat weinigen weten wat de eigenlijke betekenis van het woord is.

Je was geen "christen", je was katholiek (rooms dus), enzovoort. Het eigendunkelijk verkondigen: "ik ben christen" is iets van de laatste jaren, het wordt meestal gebruikt door evangelicalen die vinden dat zij het christendom bij uitstek belichamen.
En de post-christenheid-toehoorder veegt alles bij elkaar. De paus, Christus uitgesproken met een Achlaut in plaats van een k, creationisme, Rouvoet en Balkenende - het wordt allemaal bijgeschreven op een rekening die blijkbaar meer openstaat dan die van het zogenaamde humanisme of atheïsme of welk -isme ook.

Ik moet zeggen dat mij dit twintig jaar geleden ontgaan is. Misschien was het toen voor de massa - ongeacht het scholingsniveau - al zo dat Pasen de verjaardag van de paashaas was en Kerst iets met cadeautjes in plaats van Sinterklaas, en heel veel mierzoete muziek op de radio.

Voor mij kwam het christen-anarchisme als een herontdekking van een Kerk die mij verlaten had, niet omgekeerd. Het tweede deel van de term roept uiteraard ook van alles aan verkeerde beelden op maar die kan ik gemakkelijker ondervangen dan de vragen die het eerste deel oproept. Anders gezegd: het is niet in een zin af te doen, wat wel het geval is ten aanzien van het anarchisme wat mij betreft.