Het bericht aangaande het overlijden van Abi Nathan, 27 augustus jongstleden, heb ik gemist. Hij was de man achter de zeezender The Voice of Peace, een gemengd Arabisch/Palestijns-Joods/Israelisch station waarop overigens bijna alle deejays van Caroline post-15-augustus-1967 hebben gewerkt. Een overzicht van de rommelige geschiedenis van het station staat hier.
En Uri Avnery luidt hem passend uit. Hij vermeldt de reden waarom ik aan hem dacht toen ik besloot dit stuk te schrijven. Had hij niet op de een of andere manier de uithongeringsblokkade van Biafra geprobeerd te doorbreken?
Het klonk een beetje als een stunt, het soort stunt dat Nathans leven verder kleur heeft gegeven - maar dit leven nu overziend moet ik concluderen dat hij het meende en dat hij het goed meende. Er zou een Kerstschip met voedsel en medicamenten worden uitgerust vanuit Nederland, het zou naar São Tomé varen waarvandaan de lading per vliegtuig naar Biafra gebracht zou worden. Ik moet destijds, 1968, vanwege het streven dit omstreeks Kerstmis te doen, het als een soort kitschactie gezien hebben - met jeugdige alwetend- en verwatenheid.
Naast bombardementen en grondoorlog met landingen van de marine - geholpen door de Shell - voerde het militaire regime van Nigeria zijn ver- of heroveringsoorlog tegen het afgescheiden Oosten. De bevolking was aangegroeid door massa's die op de vlucht waren voor pogroms in Noord-Nigeria waartegen het regime niets ondernomen had. En om de angst verder te voeden werd Biafra geblokkeerd - een extra oorlogshandeling. Het Labourbewind in Londen hoopte op a quick kill zodat de oliewinning ongestoord hervat kon worden (en vandaar ook de hulp van Shell bij de federale oorlogshandelingen).
Het totale aantal doden tengevolge van de blokkade is ongewis. Dit is meestal als aantallen doden zes of zeven cijfers beslaan: u was geen mens maar een cijfer in de statistiek. Pas nu ik dit opschrijf dringt tot mij door wat het engagement van Abi Nathan ingehouden moet hebben.
Het was het begin van mijn politiek activisme: het Biafra Actie Comité, dat als hoofddoel ter ondersteuning van de zaak van de door de blokkade getroffenen erkenning van Biafra bepleitte. Dit leek mij ook een betere oplossing dan een Kerstschip uitrusten dus ik meldde mij aan.
Ik heb het echt gedaan, met jeugdige overmoed en misschien nog wat illusies: Biesheuvel aan de lijn, ik weet verder niet meer wie, de Nederlandse politiek bijhoudend en bestokend. Ik moet er niet meer aan denken - illusies, inderdaad. En de duidelijkste politieke leerschool die ik had kunnen doormaken en die mij blijvend gevormd heeft. Vooral de afloop: het onmiddellijk intredende revisionisme. Het aantal doden viel reuze mee, hongerende negerkindjes doen het leuk op de televisie maar daar moet je doorheenkijken, Biafra was eigenlijk een soort Katanga. Erkend door Haïti, steun vanaf een Portugese kolonie, foei!
Medeschuldigen aan redeneren op dit niveau: Anton Constandse, Hugo Brandt Corstius - en ik zal het hen niet vergeven. Van Constandse wist ik niet dat hij ook nog eens anarchist was. Mijn eerste eigen politieke stuk was een requisitoir tegen dit soort commentatoren, waarbij ik geen namen noemde maar wel besloot met de zin: "Laten we hen vergeten." Militia Christi vond het goed genoeg om over te nemen. Misschien was het vergeten beter bevorderd door het wel noemen van namen, zoals Renate Rubinstein scherpzinnig deed (de enige columniste van toen die zich tegen de gelijkgeschakelde meningen bleef opstellen - o ja, we hadden Simon Carmiggelt ook achter ons, ik durf het nu bijna niet te vermelden).
Als aantallen doden een cijfer in een statistiek zijn waarop met slordige halve miljoenen afgedongen kan worden wordt duidelijk wat een staat inhoudt: het apparaat waarmee de slachting wordt georganiseerd en tegelijkertijd wordt gerechtvaardigd. Het koloniale bouwsel Nigeria rechtvaardigde de uithongering en ver/herovering van Biafra. Het lijkt paradoxaal dat mijn inzet voor de staat Biafra mij definitief heeft doen kiezen voor het staatloze socialisme, ook bekend als anarchisme.
Tot vandaag aan toe valt niet uit te maken hoeveel mensenlevens het "herstel van de eenheid" van Nigeria heeft gekost. En de stofwolken waren nog niet of nauwelijks opgetrokken of een nieuwe massaslachting terwille van staatsraison vond plaats: Pakistan of zoals het er nu, bijna historieloos, bijligt: Bangladesj. De Oostpakistaanse onafhankelijkheidspartij had de verkiezingen in Pakistan gewonnen, wat voor het in feite volledig Westpakistaanse leger onaanvaardbaar was. Naast repressie kreeg Oost-Pakistan een grote overstroming te verwerken en hulp werd door het regime tegengehouden - alles (bijna overbodig te zeggen) met de zegen van de Verenigde Staten. Het dodental is niet meer na te gaan, maar is zeker hoger dan in het geval van Biafra. Op het laatst van 1971 greep India, dat inmiddels zo'n tien miljoen vluchtelingen uit Oost-Pakistan opving, om die reden in en werd Bangladesj onafhankelijk.
Tussen het andere nieuws door is het even onopgemerkt gebleven dat de Awami League, de partij die niet door verkiezingen aan de macht mocht komen in (Oost-)Pakistan onder de dochter van de vader des vaderlands van Bangladesj onlangs inmiddels wel door verkiezingen aan het bewind is gekomen.
Het gevecht tegen het door het vergeetputje spoelen van deze massaslachtingen - en andere die nog aan de gang zijn, zoals in Somalië en Kongo bovenal - is bij voorbaat zo goed als verloren. En dan hebben we dezer dagen het bombarderen en beschieten vanuit tanks en door infanterie (dat woord hoor je eigenlijk nooit meer) van een gesloten vluchtelingenkamp met 1,5 miljoen inwoners, een hek eromheen, wachttorens bij de hekken. Het wordt als oorlog afgeschilderd maar de ongelijkwaardigheid van de betrokken partijen is niet weg te poetsen. En dat de aanval wordt uitgevoerd door een staat die het eigen slachtofferschap tot eerste bestaansreden heeft uitgeroepen is de ironie voorbij - zoals ook de overeenkomst tussen het ghetto van Warschau en Gaza.
Moord door staten wordt onveranderljk goedgekeurd door staten. In tegenstelling tot wat werd verwacht van Sarkozy, die met het gaullisme zou breken, stelt Frankrijk zich toch weer of nog zelfstandig op - wordt de oorverdovende stilte van een mogendheid als Rusland ingegeven door de aanwezigheid van meer dan een miljoen Russen in Israel? Het goedpraten van grootschalige moord door zich als zalvende tegenstanders van zogenaamde terreur voordoende regeerders - het toch al steeds zo onsmakelijke mannetje Verhagen niet als laatste - geeft extra cachet aan de vertoning. Vanuit het standpunt van de heersende klasse dan nog altijd.
Ik mag niet vergelijken maar ik doe het wel. En als ik zeg dat er toch in ieder geval een verschil in schaal - niet in opzet en eraan ten grondslag liggende staatsvergoding - is tussen Biafra en Bangladesj enerzijds (om het daarbij te laten) en Gaza anderzijds, wat dan? Cijfers in statistieken.
Abi Nathan hoeft er geen getuige meer van te zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten