December 2004
Toen de kern van het navolgende tot stand kwam adverteerde een reisbureau, gespecialiseerd in zeer georganiseerd "avontuurlijk reizen", onder andere "ontmoetingen met berbers". Zo stond het er. En het ging niet over tapijten, er werden mensen bedoeld. Als Amsterdammer kan ik een ritje door enkele zones aanbevelen met de lijnen 1, 7, 13, 14 of 17 - of combineer ze, wees avontuurlijk!
En een recent voorbeeld uit het onderwijs. Als vraagbaak voor scholieren werd ik vorig jaar meermalen geplaagd met de vraag hoe de integratie van Indonesiërs geslaagd was in Nederland, en hoe crimineel die mensen van huis uit waren. Dit was volgens het nieuwe racistische paradigma - ze motte integrere, laat ze een voorbeeld nemen aan die Indischgasten. Actueel projectje "integratie" in de zoveelste versie van het middelbaar onderwijs. Maar hoe schattig, de vele mensen die een Nederlands-Indische achtergrond hebben moesten natuurlijk wel politiek correct aangeduid worden - als Indonesisch (opdat ze zich alsnog flink beledigd mogen voelen). Een hieraan verwante vraag: "wat zijn de rituelen van de Papoea's"? Nederlands-Nieuw-Guinea valt onder het verplichte vergeten van de Nederlandse geschiedenis, en kolonialisme valt al helemaal niet te rijmen met de spreekwoordelijke deugdzaamheid van mensen zonder geschiedenis.
De retorische oefening "multiculturele samenleving" behoort inmiddels tot het verleden. Dat het racisme met een kleinburgerlijk keurigheidsvernisje was, het idee dat "we" in "eigen land" een soort toeristen zouden worden - al ontmoeten we de Berbers toch het liefst in Afrika zelf -, vergeleken met het lawaai dat ons nu omstuwt was het beschaafd en zou je er bijna naar terugverlangen. Merkwaardigerwijze wordt het nu paradigmatische bittertafel-diepdenken over "de islam" of "de moslims" dan zelf weer geprojecteerd op de objecten van dit denken. Verdorie, waren we eindelijk van het antisemitisme en de homohaat af, en van de gekkigheid van geloof, en onze vrouwen zijn geëmancipeerd, komen zullie roet in het eten gooien. Openbaar of intellectueel debat noemt men dat in Nederland. Toegegeven, de "multiculturele samenleving" was nog een oefening in retoriek, en dus in zekere zelfbeheersing en er was nog een zeker nadenken bij nodig - hoe voos dit alles verder ook was. Maar hoe komt het dat het paradigma zo snel zo grondig veranderd is?
Eerlijk gezegd geloof ik niet zo in de doorslaggevende rol van de aanslagen in New York en Washington van 2001. De superioriteitswaan van West-Europa en Noord-Amerika was er al zo lang, en in de jaren negentig werd al openlijk gepraat over hoe het allemaal mis ging in de zogenaamde Derde Wereld en dat herkolonisering niet uitgesloten moest worden. Kon bij de eerste kolonisering nog de vraag gesteld worden of het racisme er aan vooraf ging of er juist uit voortkwam, nu is dit geen vraag meer. En het racisme heeft zich losgezongen van huidskleuren - hier komt de retoriek van het "culturele" vertoog weer in beeld. Maar wanneer begon de herkolonisering van de Derde Wereld? Was het de overval op Panamá in 1990? Het onder schot houden van Irak sinds 1991? Het onder protectoraat stellen van Bosnië in 1995? De eerste echte kolonisering was het loskoppelen en annexeren door "het Rijk" van Kosovo in 1999 - ironischerwijze na een bommenregen op de witste bevolking sinds de Tweede Wereldoorlog (misschien dat daarom Clinton als de minst racistische Amerikaanse president bekendstaat?). Afghanistan 2001, Irak 2003, Ivoorkust 2004, Haïti 2004 - de lijst opsommen is meteen de grenzen van het project aangeven. Misschien annexeert Australië Papoea-Nieuw-Guinea wel, zoals dreigend aangekondigd, de schijn van een internationale rechtsorde is met de praktijk van de herkolonisatie immers vervallen. Maar het project stuit op fysieke grenzen. En de interne kolonisatie onder de vlag van "oorlog tegen het terrorisme" vergt ook het een en ander aan de zittende machten. Ondanks alle gebrul uit Den Haag en al die andere regeringsoorden over het "terrorisme" maken mensen zich meer en op betere gronden zorgen over de kosten van steeds ongeloofwaardiger wordende sociale voorzieningen, de zwendel rond infrastructurele werken in combinatie met privatiseringen van nutsbedrijven en op den duur natuurlijk over het sneuvelen, gewond of aan de drugs raken van de soldaten die het Rijk meent te moeten inzetten in verre streken. (Nederland is hier weer een zichzelf keurig vindend treurig uitzonderingsgevalletje). Tot zover de momentopname in de nieuwe eeuw.
Het paradigma "multiculturele samenleving" is verdwenen, dit wordt nu als een links complot afgeschilderd door de grote bekken die het zogenaamde publieke debat beheersen - naarmate alles verandert blijft alles het zelfde - dat hoort zeker ook bij een land dat zijn eigen geschiedenis en het bijbehorende racisme niet wil kennen. Toen de "andersglobalistische" beweging opgang maakte was ik optimistisch - nu we "hun" oorlog moeten aanschouwen en bestrijden ziet alles er weer wat somberder uit. Maar waarom zou dit meer zijn dan een terugslag?
Toen de multiculturele samenleving nog in aantocht was waren we woedend op de Duitsers vanwege brandstichtingen (Nederland was toen zelf geen nieuws!) en stampvoette Van 't Hek op oudejaarsavond dat ze bij de HEMA in Ommen iets anders spraken dan zijn valsplatte corpsballentaal. Plus ça change...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten