De aanleiding tot het stuk, de massale zaligverklaring van 498 (vooral niet vijfhonderd, mensen!) zogeheten martelaren van de Spaanse Burgeroorlog, interesseert mij matig. Het valt mij wel op dat er zeventig jaar na de oorlog alsnog polarisatie is rond Franco en de oorlog, Het hele idee van pseudo-rationeel handelen rond heiligverklaringen in de kerk van Rome zegt al genoeg over de hele procedure - of liever: de procedure zegt genoeg over de procedure, als u begrijpt wat ik bedoel.
Soms kan men zich niet protestant genoeg voelen.
De opdracht van Christus is dat wij allen gehouden zijn tot heiligheid. Dat is moeilijk, zeer moeilijk - zeer, zeer weinigen halen het ook echt, maar het gaat dan ook om het streven. Om zogeheten martelaren - mensen die omwille van het geloof om het leven zijn gebracht - speciaal heilig te verklaren betekent hoe dan ook de verheerlijking van geweld, zoals Kurlansky terecht stelt in zijn recente boek over geweldloosheid.
Maar wat Gary Leupp hier over de achtergrond van het fenomeen heilige in de laat-antieke tijd schrijft is zeker opmerkelijk. Ik moet er bij zeggen dat ik het boek van Peter Brown nog moet lezen. Ik vraag mij af of er niet een godsdienstig of religieus substraat - zo noem ik het maar - was in de tweede eeuw en later, waarop de cultus van heiligen voort kon bouwen. En dit substraat hoefde niet van verre te komen. Maar het is een interessante, ook niet meer zo nieuwe gedachte, dat de aanwezgheid van boeddhisten in de Levant een rol gespeeld kan hebben - de Levant, eindpunt of deel van de handelsroute die ook wel zijderoute wordt genoemd, die loopt van Japan of China tot waar de drie continenten van de zogeheten Oude Wereld splitsen.
Over de heilige Josaphat, die eigenlijk de Boeddha is, heb ik al eerder geschreven. Louis Bähler achtte het niet onmogelijk dat omgekeerd de Boeddha de godsdienstige substraten van de Levant is binnengekomen en hier opnieuw verscheen als - Jezus van Nazareth. Interessant, speculatief, en voor een op de kansel staande dominee natuurlijk in zekere zin gevaarlijk, maar hierop is hij niet apart aangevallen. Het was ook maar een geponeerde inval.
Dat het monotheïsme en het religieus atheïsme, zoals het boeddhisme ook wel wordt aangeduid, misschien wel alles met handelsroutes te maken heeft is ook niet een nieuw idee, maar het blijft opmerkelijk. Het is een materialistische verklaring voor de Achsenzeit van Jaspers - met de zijde kwamen de gedachten, naar meer dan een kant. Het is ook redelijker deze materialistische verklaring te accepteren, omdat het tevens verklaart waarom de zogeheten Nieuwe Wereld erbuiten blijft - niet vanwege een heftige activiteit in de noösfeer boven de Afro-Euraziatische landmassa dus. Als het mazdeïsme inderdaad uit de tiende eeuw voor Christus dateert was het ook geografisch centraal op de handelsroute tussen Oost-Azië en Middellandse-Zeegebied. Enfin, de handelsroute die men nu de zijderoute noemt als de ware as van de (geestelijke) geschiedenis van de Oude Wereld - waarom niet?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten