Een volkslied over universele broederschap

Ye’re dain nae bad - de eerste minister van Schotland kreeg naar hij zegt dit daverende compliment in Glasgow, vlak voor zijn partijconferentie afgelopen weekeinde. In Westminster vreest men dezer dagen klaarblijkelijk het ragfijne spel van de minderheidsregering in Edinburgh, dat wel tot de onafhankelijkheid moet leiden. Dat moet dan wel heel ragfijn zijn, de Schots-nationalen zijn wel de grootste partij, maar vertegenwoordigen toch maar een derde van het electoraat. Het is vooral een teken van totale ideeënarmoede van de twee of misschien de drie grote partijen (de Liberaal-Democraten kunnen het in Londen wel vergeten als Schotland onafhankelijk wordt; en in Schotland zelf zullen ze ook wel derde blijven).

De onafhankelijke geest hoort het aan en lacht om dit alles voor wat het waard is. Volgens Alasdair Gray is Robert Burns' A man's a man for a'that het volkslied van Schotland. Het zou het land een nog minder nationalistische hymne geven dan Nederland heeft, en ik moet het nog zien - het is alleen een kandidaat. Maar het is - of het maçonniek bedoeld is of niet - een oproep tot universele broeder- en zusterschap, een document uit een tijd waarin socialisme in de eerste plaats deze broeder-/zusterschap beloofde. De stem van de toekomst, of zoals Gray het zegt: Burns is zijn natie nog altijd wat stappen voor.

A MAN'S A MAN FOR A'THAT

Is there for honest poverty
That hings his head, an' a' that
The coward slave, we pass him by
We daur be poor for a' that
For a' that, an' a' that
Our toil's obscure and a' that
The rank is but the guinea's stamp
The man's the gowd for a' that

What though on hamely fare we dine
Wear hoddin grey, an' a' that
Gie fools their silks, and knaves their wine
A man's a man, for a' that
For a' that, an' a' that
Their tinsel show an' a' that
The honest man, though e'er sae poor
Is king o' men for a' that

Ye see yon birkie ca'd a lord
Wha struts an' stares an' a' that
Tho' hundreds worship at his word
He's but a coof for a' that
For a' that, an' a' that
His ribband, star and a' that
The man o' independent mind
He looks an' laughs at a' that

A prince can mak a belted knight
A marquis, duke, an' a' that
But an honest man's aboon his might
Gude faith, he maunna fa' that
For a' that an' a' that
Their dignities an' a' that
The pith o' sense an' pride o' worth
Are higher rank than a' that

Then let us pray that come it may
(as come it will for a' that)
That Sense and Worth, o'er a' the earth
Shall bear the gree an' a' that
For a' that an' a' that
It's coming yet for a' that
That man tae man, the world o'er
Shall brithers be for a' that.

De wonderlijke kracht van het internet. Een man met een gitaar, aan zijn keukentafel zingt op intense wijze dit lied. Zoveel treffers dat het moeiteloos nr.1 in een hitparade zou zijn geweest, als zoiets nog enige betekenis had. Twee verschillen: dignitaries, en brothers in plaats van brithers.

Dit lied van Burns gezongen.

Een waarachtig onopgeloste kwestie rond WO II - 2

Het werd mij bij de studie Nieuwe of Nieuwste Geschiedenis als een vanzelfsprekendheid gepresenteerd: de Tweede Wereldoorlog begon in Oost-Azië, tussen Japan en China. En dan eigenlijk, naar Barracloughs Introduction to contemporary history, in 1937, met de Tweede Chinees-Japanse Oorlog. Wij dienden af te zien van de europacentrische blik. Wat alleen al moeilijk was omdat voor Nederland de oorlog toch echt pas begon op 10 mei 1940. En de Verenigde Staten werden officieel pas op 7 december 1941 erbij betrokken. En de middelbare school leerde ons dat het op 1 september 1939 begon en dat de Spaanse Burgeroorlog een vooroefening was - en deze eindigde met de val van Madrid, 28 maart 1939, geen half jaar voor het echte begin.

De wijsheid van mijn toenmalige studie verwees ons dus naar 7 juli 1937. Dat was toen, dit wordt - weet ik zo goed als zeker - niet meer als stelligheid onderwezen. De europacentrische kijk is weer heer en meester.
Alleen: als het begin van de Twede Werldoorlog hiernaar verplaatst is, dan is er geen goede reden - behalve dat je per se niet Europa in de overweging wilt betrekken - de Spaanse Burgeroorlog wel als het begin op te vatten - want deze was al aan de gang toen de Chinees-Japanse Oorlog begon. De Tweede Wereldoorlog hield dan voor Spanje al op in maart/april 1939, met de nooit aangevochten overwinning van de fascisten. Integendeel, de "westerse mogendheden" wisten niet hoe snel ze Franco moesten erkennen toen het duidelijk was dat de repubikeinen het niet konden winnen.
Dan zijn we met het begin van de Tweede Wereldoorlog op 17 juli 1936, europacentrisch of niet.

Maar het europacentrisme kan alsnog ter discussie gesteld worden. Op 3 oktober 1935 viel Italië Ethiopië aan, medelid van de Volkerenbond, eindigend in het uitroepen van de Italiaanse koning tot de nieuwe keizer van Ethiopië, een ongelooflijke daad van agressie. Nu ligt het begin van de Tweede Wereldoorlog in Afrika in 1935. En dit kan vervolgens weer aangevochten worden met de provocatie van Moekden, het opblazen van een stuk spoorweg door Japanse militairen, waarvan het Japanse regime vervolgens verklaarde dat het een Chinese provocatie was. Hierna werd Mantsjoerije door Japan bezet. De Tweede Wereldoorlog begon op 18 september 1931. De mensen in Mantsjoerije, Japan en China wisten maar al te goed dat het toen al menens was. Alleen konden zij nog niet weten dat er een wereldoorlog begonnen was. We kunnen het nu wel weten. Maar over het einde is geen dispuut nodig: de capitulatie van Japan op 15 augustus 1945.

Waarom is het van belang dit te overwegen?
De Tweede Wereldoorlog is voor allerhande ideologen nog steeds DE maatstaf bij uitstek, waarbij vooral München een grote rol speelt. Maar de overgave van het Sudetenland, en daarmee van Tsjechië en Slowakije, vinden plaats als de Wereldoorlog al zeven jaar aan de gang is.

De val van de Muur heeft naar we nu kunnen overzien niet geleid tot een ongekende periode van vrede, maar zo ongeveer tot het tegendeel. Als George W. Bush met zijn piepstemmetje de Derde Wereldoorlog aankondigt, dan kunnen we er van op aan dat deze al eerder begonnen is. De mogendheden van belang die er een rol in spelen kunnen alleen de Verenigde Staten, Rusland en China zijn. Bush wil het voorstellen alsof het om Iran zal gaan tegen - tja, de rest van de wereld? - maar zoiets kan geen zinnig mens serieus nemen. In feite valt niet te voorzien of Rusland of China of beide zullen reageren op een overval van de Verenigde Staten op Iran. Het is inmiddels wel duidelijk dat samenwerking of vrede tussen deze grote drie niet meer aan de orde is, en dat het waarschijnlijk is dat Rusland en China aan dezelfde kant zullen staan.
Begon het met de aanval op Servië, 1999? Met Afghanistan, 2001? Met Irak, 2003? Of al eerder - in uiteenvallend Joegoslavië? Zitten we er al middenin of komt het er niet van? En is het idee van een derde wereldoorlog niet te zeer afgeleid van de twee historische precedenten, die als eenmalige gebeurtenissen nu eenmaal niet in een patroon zijn te vatten (ook een discussiepunt voor historici)?

De opmerkelijke overwegingen vanuit historisch oogpunt zijn de nachtmerrie van het dagelijkse nieuws voor iedereen. Het enige dat wij weten is, dat wij het niet weten - ook en eigenlijk zeker niet degenen die voor de belangrijkste actoren lijken door te gaan. Het praten in termen van Derde Wereldoorlog dient per saldo een ideologisch doel en het hoeft niet naar realiteiten te verwijzen.

If God's on our side, He'll stop the next war.

En de weersverwachting tot morgenavond...

Een waarachtig onopgeloste kwestie rond WO II - 1

Het is een interessante kwestie of een film als Saving private Ryan een ideologische voorbereiding was voor de huidige neocondictatuur in de Verenigde Staten. De film geeft een Amerikanocentrisch beeld van de Tweede Wereldoorlog, stelt Leon Hadar, die er Ang Lee tegenover zet die een Chinees beeld van deze oorlog schetste met een film die "in het westen" geflopt is. In tegenstelling tot het prul Zwartboek, waarvan het accent van de vrouwelijke hoofdrolspeelster en de beroemde still met haar achterop de fiets zittend in najaar 1944 mij meer dan genoeg zeiden. Hierbij alsnog te bekijken in zijn ongeloofwaardigheid (en, in aansluiting op de hieronder genoemde film, zoveel been kreeg je in die tijd echt niet te zien van een achteropzittend meisje - daarvoor hoef ik de periode zelf niet meegemaakt te hebben om het te weten - en al helemaal niet pal voor een Duitse colonne die door de straat marcheert - wanneer waren die fietsen eigenlijk allemaal gevorderd?). Over trivialisering gesproken. Ik zal het verder zelden of nooit eens zijn met Jessica Durlacher, maar over dit geval heeft zij destijds in Vrij Nederland afdoende geoordeeld.

Film is indirect de aanleiding tot deze beschouwing die ik in tweeën hak om hierboven serieus in te gaan op de kwestie wanneer de Tweede Wereldoorlog eigenlijk begonnen is.

Antropologische observaties uit eigen land

In de buurt van Harlingen zijn een paar dorpjes, die net als Bolsward en Het Bildt, kaholiek zijn. Het is niet de streek lijkt mij, waar het geheel is opgenomen. Is het een film of een serie? Ik weet het toevallig omdat ik een paar meisjes gekend heb die uit die dorpjes kwamen. Slechts een van hen was blond, trouwens. Als echte Friezinnen spraken zij Nederlands met een wat nasaal accent.

Het eerste dat opvalt is dat bijna iedereen blond is, tot en met een geblondeerde en iets te ongeknipte man die nu eenmaal uit het Gooise wereldje komt. De taal die men spreekt is die van de Hilversumse (Bussumse) televisie, er is nergens een Friese bijkleur te ontwaren - laat staan dat men Fries spreekt. Of het Friese moest naast de overdaad aan blond het rustige noordelijke plaatsje zijn waar de auto's even weggehaald waren...

Spanning! Sensatie! Twee schippers krijgen ruzie om niks aan boord van hun melkschuit die op een bootje waar een paartje aan het minnekozen is invaart (ze springen overboord) en de schuit ramt de wal. Daar gaat hun broodwinning. Geloofwaardig. Een windhoos komt op de volstrekt blauwe lucht van het dorp af vanaf zee. Er vliegen wat melkbussen door de lucht.
En dan is het afgelopen. Ik moet de programmagegevens raadplegen om te zien dat het geen doorlopende soap is, maar een speelfilm die ergens vaag "in de jaren vijftig" speelt.
Nou, jonge meisjes zagen er in die tijd echt niet zo sexy uit als in de film, kan ik u verklappen, enerzijds gelukkig anderzijds jammer (ik had al heel vroeg het vermogen verliefd te worden). En korte strakke jarenzestigjurkjes zag je niet, want er waren nog geen jaren zestig in de jaren vijftig. Ik leg het maar even geduldig uit. En een eerlijk werkman liep in een overall, niet in een interlockje. En verder waren ook heren niet gekleed zoals afgebeeld - mannen of heren, maakt niet uit.
Gezien het uur waarop de film werd uitgezonden zullen er geen op en neer bewegende blote billen te zien zijn geweest, al weet je het nooit - Nederlandse speelfilm blijft Nederlandse speelfilm. Maar ik viel er halverwege in.

(Ik vroeg een Italiaanse flatgenoot toen hij thuiskwam van Max Havelaar, een film waarvan hij vond dat hij die gezien moest hebben, "jullie belangrijkste boek", naar de neukscène. "O, er werd even wat gedaan onder een boom, heel kort," vertelde hij. "Daarom ben ik niet meegegaan. Ik heb het boek gelezen, en ik kan je verzekeren: daarin gaat niemand uit de broek." Mijn flatgenoot verbaasd. Ik niet. Nederlandse film. Misschien moeten we dit toch aan Jan Wolkers wijten.)

Degene die zat te kijken was ook geen Nederlander. Ik moest min of meer meekijken. Het schokkendste het laatst. Het was een uitzending van de Katholieke Radio Omroep. Toch had het helemaal niets met katholicisme te maken, en de suggestie op de weerkaart dat het speelde in de (niet zo waterrijke) omgeving van de bovengenoemde Friese dorpjes in het kleigebied klopte ook al niet.
Nou, in de jaren vijftig was de KRO katholiek, dat kan ik u verzekeren. Als gemalen poppenstront, zoals wij hervormden dat noemden. (Nog iets jaren vijftigs wat je nooit meer hoort).

Ingeving

...in tapperij laten liggen, een Viltje met Invallen...
In dit geval:
Christen-Anarchisme
Juist voor wie niets (meer) in het christendom ziet
maar wel iets of alles in Christus.

Speciaal voor de maand van de spiritualiteit, die weliswaar geen gat in de markt moet vullen, want iedereen wil spiritualiteit volgens de organisatoren, maar toch goed voor de marketing. Van spiritualiteit dus.

Een stem van de holocaustindustrie

Afgezien van de inhoud van wat Tamás Peter Lantos te zeggen had, uit verdere biografische gegevens kunnen we opmaken dat holocaust survivor een - gelukkig overigens voor hem - ongepaste zelfgekozen kwalificatie is. Het verklaart wel hoe hij kwistig de massamoord kan trivialiseren, iets wat ik niet zou kunnen bevatten als het echt waar was geweest.
Het komt er op neer, dat "jullie in Europa Guantánamo erger vinde dan Auschwitz, en jullie motte ons steune want zonder ons ware jullie een provincie van nazi-Duitsland geweest." Zo onbaatzuchtig blijkbaar is die hulp geweest. Wilders was het uiteraard met de man eens.

Lees en huiver verder over wat een als progressief geldende Congresman tegen een Nederlandse parlementaire delegatie had te zeggen.
Overigens raar, om over een Nederlandse Green Party te lezen, en de volksnationalist Van Baalen als Liberal aangemerkt te zien. Maar ja, Lantos is progressief, dus het einde is toch zoek in dit verhaal.

Herbert Marcuse op het net

Het hieronder in verband met Pannekoeks Anthropogenese genoemde Marxistische Internetarchief is bepaald niet sektarisch ingericht - gelukkig (het is geloof ik wel uit de trotskistische hoek, maar dat moet je bijna weten).
De nieuwste aanwinst is De eendimensionale mens van Herbert Marcuse. Zomaar beschikbaar op het internet.
Maar zou dit betekenen dat het wel nooit meer in boekvorm zal verschijnen?

Nou vooruit dan

...geplaatst bij De Nieuwe Reporter - want je weet maar nooit...

Aansluitend bij dit artikel mijn reactie:

Maarten van Rossem wordt cabaretesk genoemd, omdat hij onaangename waarheden zegt - bijvoorbeeld over de beheersing van de Engelse taal door Nederlande (aankomende) academici. En over de oorlogsplannen van Washington tegen Irak in dit geval.

De Nederlandse dagbladpers kan toch alleen maar als gelijkgeschakeld gezien worden - en het is een pijnlijk gezicht nu je je stoel niet eens meer uithoeft om kennis te nemen van Le Monde, The Guardian, The Independent - om maar wat nabije voorbeelden te noemen. Die gelijkschakeling heeft langzaam en sluipend plaatsgevonden, in de vorm van het opbouwen van de markteconomie-consensus. Je zou bijna vergeten dat er bij De Volkskrant ooit nog mensen rondliepen die het "Chinese model" van harte aanbevalen. Maar dat was toen mode - en in feite raden ze het Chinese model nog steeds aan, zou je kunnen zeggen.

Waarom de markteconomieconsensus moet uitlopen op "wil je die schoft laten zitten" is een open vraag. Het ideologische praatje bij de markteconomie is toch dat de staat wel een tandje lager mag draaien. Maar een frisse, vrolijke oorlog waarbij twee biljoen dollars er ongedekt doorheen gejast worden, zoals nu door de VS - over mensenlevens hebben we het dan niet eens - met rationaliteit en markteconomie heeft het in feite allemaal niets meer te maken.
Dus met het bedrijfsbelang van de commerciële kranten evenmin, zeker op termijn beschouwd.

Laten we ons gelukkig prijzen dat er op het internet vooralsnog vrijheid van meningsuitng heerst. En dat er vrije nieuwsgaring een weg kan vinden. Peter en Esther weten de weg daar heus wel te vinden, na het korfballen.

- U moet dus wel even naar DNR om hier een touw aan vast te kunnen knopen. Nou vooruit: Peter en Esther zijn de doorsnee RTL-kijkers. Hij heeft loonarbeid, zij doet het huishouden, ze hebben twee kinderen, wonen in Almere en korfballen. Vandaar dat ik er nooit naar kijk. Niet dat ik wel naar de zogeheten publieke omroep kijk - toen de zapbak het nog deed zag ik op 1 altijd reclame, op 2 commerciële mededelingen en op 3 advertenties. Ik heb nog liever Eurosport op.

De discussie gaat over de oorlogsstemming die gesteund werd door de Nederlandse media voor de door het Balkenende-regime gesteunde inval in Irak. Ook nu is er weer consensus over Iran, dezelfde leugenmachinerie in actie.

Van privacy, Van Eeden en Pannekoek

Een detacheringsbureau waar ik "volgende week zeker van zal horen" - je hebt heeeeel lange weken tegenwoordig - stuurde mij een bulkmail waarin ik werd vermaand op mijn privacy te letten, op het internet. Menigeen weet niet wat voor problemen er kunnen opduiken bij sollicitaties of met exen. Er werd verwezen naar een site waarop je je naam kon intikken, dan werd in een klap duidelijk waar je allemaal stond op het net. Het resultaat viel mee. Ik vraag mij wel af hoe ik aan de tag "God" kom - nu ik het tik: Onze God is een arbeider, natuurlijk... vraag en u zal geantwoord worden...

Op Schoolbank kom ik niet eens voor, zegt die site - terwijl ik stapelgek word van die wekelijkse mails en tenslotte inderdaad bij een ex, met wie ik echt niet op school heb gezeten (nou ja, de zelfde universiteit dan), naar de kwalificatie Jeugdliefde heb gehengeld. Geregeld. Maar dat wisten we al van elkaar. Kijk toch uit, pas toch op.

Als een van de hoogstgenoteerde uitkomsten in een categorie kwam er Vóór Heimans en Thijsse uit de bus. Opmerkelijk, ja, ik heb mij daar een aantal jaren geleden met veel genoegen mee beziggehouden, en zou het nog graag doen (wat let je? daar zegt u zoiets). Het blijkt een MLN van K. van Berkel[pdf], waar ik in een voetnoot paradeer, naast mijn leermeerster Ger Harmsen, van wie ik in het genoemde artikel ook een onderzoek aanvul en corrigeer. Alleraardigst - ik ben genoemd, en dat in een lezing voor de KNAW!

Het lot wil, dat ik een tijd bij de Akademie de niet geringe verantwoordelijkheid had de verspreiding van dit soort lezingen te verzorgen. Mededeling Letterkunde (Nieuwe Reeks), Verhandelingen Letterkunde Nieuwe Reeks (waarin geen enkele titel nog in het Nederlands verscheen) en Verhandelingen Natuurkunde Eerste en Tweede Reeks (verscheen daar nog wel iets? weinig).

Ik had deze baan net, toen Van Berkel een andere lezing hield in het Trippenhuis, over Anton Pannekoek. In de ruimen had ik nog exemplaren gevonden van Anthropogenese, een tijdens de bezetting geschreven verhandeling over het onstaan van de mens als soort, na de oorlog verschenen als Verhandeling Natuurkunde. Jan Romein noemde het als belangwekkend geschrift in In de hof der historie, over het onderwerp: de psychologische grondslagen der historische belangstelling. Doordat de mens "van nature" onaf is, heeft hij/zij geschiedenis - laat ik hier verder niet op ingaan. Ik heb jarenlang op dit gebied verder literatuur gelezen en verzameld, tot en met - gevonden door mijn attente schoonmoeder - de volksuitgave van Anthropogenese uit 1957, verschenen als Het ontstaan van de mens bij de Wereldbibliotheek. Mijn kandidaatsscriptie ging er over - zodoende. Achteraf had ik het onderwerp zolangzamerhand doodbestudeerd, maar dit geheel terzijde.

Ik seinde een kameraad in over deze als openbaar geldende lezing - achteraf gezien gelukkig kwam hij niet, hij wilde graag dat ik voor hem oplette.

Voor een schappelijke prijs bood ik de opgediepte exemplaren te koop aan het publiek dat er wel op afkwam. Nauwelijks geïnteresseerde (hoog)bejaarden die voor de ouwe klare kwamen die na afloop rijkelijk gratis en voor niets geschonken werd. "O, u heeft nog iets van die communistische boef". Hij was geen communist, antwoordde ik, althans niet van een partij. Men keek ontsteld: durft deze jongeman, een veertiger die niet eens professor is, wat terug te zeggen? Deze mensen waren zo oud dat zij er misschien nog bij waren geweest toen Pannekoek betrokken was bij de oprichting van de SDP, later de CPN geheten. Maar dan niet bij die partij, natuurlijk, stel je voor. Ik bleef, achteraf naar ik begrijp tot ongenoegen van de directeur die er ook bij zat, bij de lezing, waarvan ik moet zeggen dat zij geen diepe indruk maakte. Volgens mij is er nooit een Mededeling van gemaakt, niet in de tijd dat ik er werkte in ieder geval. Aardig was dat de zoon van Pannekoek, intussen ook zeer bejaard, aanwezig was. Was hij lid? Ach, wat doet het er toe?

De wel gepubliceerde lezing waar ik in genoemd ben gaat over F.W. van Eeden, de vader van, wiens botanische wandelingen onder de titel Onkruid twintig jaar geleden opnieuw uitgegeven zijn, maar ook deze uitgave is inmiddels antiquarisch. Tempus ruit, zou ik zeggen. En die vondst in de krochten van de Akademie - ach, Anthropogenese is zojuist, herspeld en al, op het net gezet, dus leest u het allemaal zelf maar na...

Alleen de bergen als vrienden

Juan Cole's site is eigenlijk onmisbaar voor het nieuws en de interpretatie ervan wat het Midden-Oosten betreft.
Ik had op die site graag dit stuk teruggevonden, maar zie het vooralsnog niet. Dan maar tussen de salonartikelenreclame.

Het verrast mij dat er een bondgenootschap denkbaar zou kunnen zijn tussen Iran, Turkije en Syrië. Maar als het over de Koerden gaat zijn anderzijds alle mogelijke bondgenootschappen denkbaar - Syrië is wat de Koerden betreft nog het vriendelijkste regime, maar ook het zittende bewind wil geen avonturen aan zijn grens, laat staan in eigen land - de tweede stad, Aleppo, is voor een flink deel een Koerdische stad.
In 1975 sloten Irak en Iran een pact tegen de Koerden, nadat tot dan vanuit Iran de guerrilla in de Iraakse bergen jarenlang gedoogd of gesteund was. Vijf jaar later vond Saddam het een goed idee Iran aan te vallen (met de zegen van de VS uiteraard).
Syrië en Turkije hebben binnen hun grenzen de Turkse respectievelijk Arabische bevolkingsgroepen zwaar onderdrukt, een repressie die om geopolitieke redenen niet licht opgeheven gedacht kan worden. Maar wederzijds kan een oogje toegeknepen worden op dit punt, wie weet.

Over geïnformeerd commentaar gesproken:
Trouw had weer eens een licht in Syrië rondlopen - geloof ik.
Mijn reactie werd als spam geweigerd. Ik kijk nergens meer van op. Hier dus maar:
Heeft het oorspronkelijk-christelijke Trouw niemand in huis die Antiochië bij name kent? En erger nog: beheerst Padberg geen enkele in Syrië gesproken taal?
Antiochië ligt nu in Turkije, waar ook Arabische christenen wonen die zich met Syrië verbonden voelen, maar in die positie zwaar onderdrukt worden. Door Turkije, ja.
Complimenten voor de foto, en kijk er nog maar eens goed naar, mensen: als het aan Washington ligt is dit spoedig voorbij (hierboven als citaat aangebracht).

De saffraankleurige revolutie

Meer dan in Oekraïne of Georgië is er reden in Burma de straat op te gaan tegen het regime, met de bedoeling dat er iets ingrijpend verandert. De prijsverhogingen van augustus waren aanleiding genoeg. Er valt iets te provoceren, zelfs als het door door de Verenigde Staten geïnstrueerde agenten wordt gedaan.

Het is en blijft treurig als het verzet in Burma minder authentiek is dan het lijkt.
Maar tegen deze opsomming valt niets in te brengen, vrees ik.

[Nog even iets over de naam van dit ongelukkige land: Burma is de Engelse weergave van de Hindi-versie van wat in het Burmaans Myanma zou zijn, bij benadering. Het verzet heeft zich uitgesproken tegen de officiële naamsverandering-voor-het-buitenland omdat het militaire regime dit heeft gedecreteerd. En dus houd ik het toch maar bij Burma.]

De sociaal-democratische traditie van het bestrijden van arbeiders

Het loopt al tegen de tien jaren inmiddels, dus wat zal ik klagen? Ik was in Rotterdam om in het gemeentearchief het een en ander uit te zoeken over de elevatorstakingen, in het bijzonder die van 1906. De syndicalistische christen-anarchist S. van den Berg, van huis uit joods, speelde een belangrijke rol bij de organisatie van de eerste staking. Hij vroeg om steun uit christen-anarchistische kring. Maar daar liepen toch al weinig arbeiders in rond en was ook niet veel empathie met de zaak van stakende arbeiders.
Bij Van den Berg had ik al het opmerkelijke Elevatorenlied opgemerkt, op de wijze van Daar komen de schutters!, ik had de tekst doorgegeven aan de Liedbank van het Meertensinstituut waarmee ik toen op geheel eigen wijze contact onderhield.
Bij het gemeentearchief werden mij de stukken geweigerd die betrekking hadden op de staking. "Er is iemand mee bezig of kort geleden mee bezig geweest. In dat laatste geval geven we het voorlopig ook niet ter inzage." Hoe kan dat nou, kon ik slechts spontaan uitbrengen. Daar kwam ik al snel makkelijk achter: een Engelstalig artikel (dat kon dus zo al niets wezen) dat de moeilijkheden van de zogeheten moderne vakbeweging met deze staking beschreef. Toen het uit was, zag ik dat de "socialist" Sam van den Berg (hoe kwamen ze aan zijn voornaam?) er in werd genoemd.

Van den Berg vroeg om hulp en begrip voor de arbeiders in de Rotterdamse haven, die met deze machines hun werk gedegradeerd zagen en gedoemd tot verdwijnen. In dezelfde dagen - ik was toch in de buurt - kwam ik er achter dat mijn voorgeslacht, dat oorspronkelijk in de jeneverindustrie als zakkendrager, korenmeter of -weger in Schiedam werkte, omstreeks de eeuwwisseling in de Rotterdamse haven was gaan werken. Een van de stakers moest mijn overopa zijn. De staking was dichterbij dan ik dacht.
Het opmerkelijke was dat de gelovige arbeiders, eventueel in een katholieke of protestantse bond georganiseerd, de staking van de syndicalisten ondersteunden. De modernen waren voor de invoering van de elevatoren. Die was namelijk toch niet tegen te houden: de vooruitgang! En tevens: een manier om van de vervelende concurrentie van met name de syndicalisten van het NAS af te komen.

Voor hen die het niet weten: de modernen waren de sociaal-democraten in de vakbeweging, het NVV van - later - commissariatenverzamelaar drs. Wim Kok.
Evenals de partij was in de vakbeweging de Nederlandse sociaal-democratie van huis uit een reactionaire beweging, gericht tegen de verklaard-revolutionaire socialisten en syndicalisten. Liever samenwerken met de kapitalisten dan de revoiutionairen hun gang laten gaan. Vanaf 1894, niets aan de hand, nooit iets veranderd. Er is niets verraden door deze richting, niet bij de spoorwegstakingen van 1903, niet bij de elevatorenstakingen enzovoort. Toen modern, in 1973 modern, en nog steeds modern.

De arbeiders die door deze modernen voor de voeten werden gelopen verdedigden hun broodwinning, de wijze waarop korenschepen van oudsher werden gelost of geladen. Het ging niet alleen om behoud, het ging ook om de erkenning van hun vak dat dateerde uit de tijden van de gilden. Het ging om de arbeider als mens, dat had niets met vooruitgang te maken. De modernen hielpen hun vrinden de havenbaronnen winnen.

De waanzin van het gewone nieuws

Oud-wapeninspecteur Scott Ritter en Fareed Zakaria van Newsweek.
Ik vraag mij af of Paul Sweezy, toen hij zei dat er in ieder geval een einde aan het kapitalisme zou komen, misschien door de beslissing de wereld op te blazen, zich heeft voorgesteld dat dit echt aan de orde kon zijn - juist na het einde van de Koude Oorlog.

Half elf Blookertijd

Het nieuws over de brand in Amersfoort deed mij denken aan de brand in de enige kerk die ik mijn kerk kon noemen: de Muiderkerk, hoek Eerste Van Swindenstraat/Linnaeusstraat in Amsterdam. Het gebouw was net geheel gerestaureerd toen er brand in uitbrak waardoor het als verloren beschouwd moest worden - op de toren na.
Nadien werd de kerk niet herbouwd, maar kwam er een multifunctioneel gebouw waarin ook het Tropenmuseum kantoor heeft. Naar men zegt worden er zelfs nog kerkdiensten gehouden. Ik kan mij mijn doop niet voorstellen bij het gebouw zoals het er nu staat
Op zoek naar beeldmateriaal over de echte kerk kwam ik bij een site van Sjaak Priester, Lelijk Amsterdam. Zijn naam kwam mij nog bekend voor, maar waarvan? Verder speurwerk leverde op dat hij jarenlang hoofdredacteur is geweest van het inmiddels geheel gelijkgeschakelde Folia Civitatis en dat ik met hem in genoemde functie van doen heb gehad, een jaar of tien geleden.
Terecht struikelt hij over de hybride combinatie die nu Muiderkerk moet heten. Waar ik ernstig van opkijk is dat het Blookerhuisje, dat als een relict verloren staat tusen de wolkenkrabbers bij het Amstelstation, niet het oude huisje bij de fabriek is, maar een plastieken replica. Ik heb er misschien wel eens geld uit de muur gehaald, maar toen ben ik niet op het idee gekomen aan het gebouw te voelen - waarom zou ik? En de horecavoorziening die er in gevestigd is binnenstappen is ook niet aan de orde: deze is wel heel duidelijk voor de mensen die eromheen werken of wonen. Als oud-Weesperzijdenaar kan mij dit spijten, maar ik hoor daar niet.

Bij de nieuwbouw voor het Nederlands Instituut voor Nijverheid en Techniek, dat om duistere reden nu Nemo heet, denk ik altijd aan een gebakje zoals gepresenteerd door mijn oma - het gebakje dat je niet mocht nemen: een chocoladeschuitje gevuld met slagroom. Daar staat het boven het IJ, een reusachtig schuitje, niet van chocola, zonder slagroom - helaas niet te missen als je met de trein van de oostzijde het Centraal Station nadert. Zouden die gebakjes waar geen beslag aan te pas komt nog bestaan?

Ook in deze opsomming van lelijk Amsterdam: de Hercules Seghersstraat. Een treurig geval: een doorbraak tussen twee bestaande straten - een straat die tegen de regel ingaat dat de straten in de polder die de Pijp eigenlijk is op de plaats van vroegere sloten lopen. Op deze doorbraak stond een huis, waarin ik gewoond heb. Ernaast was een (voormalige) melkfabriek, daarnaast weer was toen ik er woonde een nog functionerende melkslijterij. Het belangrijkste - herinner ik mij - dat ik er ooit gekocht heb is merkwaardigerwijze een krat bokbier. Blijkbaar worden beide zuivelinrichtingen herdacht door een monument in de vorm van een melkfles, begrijp ik van Priester. Ik kom daar liever niet, en niet omdat het er lelijk is - weer een eigen lieu de mémoire die volkomen weg is. Ik moet het doen met de beelden in mijn hoofd.
Met de Hercules Seghersstraat zijn we terug op het uitgangspunt in Amersfoort. Er was werk van Seghers in het Armandomuseum, het moet als verloren gegaan beschouwd worden.
Net als bij de Muiderkerk waren er wel dakdekkers bezig bij het Armandomuseum toen de brand uitbrak, maar niemand weet hoe de brand ontstaan is. (Gefluisterd werd dat de dekker bij de Muiderkerk niet helemaal nuchter was - o verrassing).

Ik moest de afbeelding van het Onze Lieve Vrouwegasthuis wel arresteren - niet omdat het zo mooi of lelijk is, en ook niet omdat ik er meer tijd besteed dan mij lief is dezer dagen, maar vanwege de klassieke achtasser die op de foto is vastgelegd toen het nog niet opkon.

Elite - beef!

Na maar liefst zes (6) jaar lid te zijn geweest van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie geef Rita Verdonk het op. De partij is in linkse handen gevallen, betoogt zij, en zij richt een beweging op die mensen moet gaan vertegenwoordigen die over het hoofd gezien worden door de Haagse elite.
Zes jaar lid van een partij, waarvan vier jaar als minister. En dan durven praten over de anderen als een elite.
We hadden al het brein achter de OV Studentenkaart BV die meende miljoenen onvertegenwoordigden naar het grote licht te zullen gaan leiden - omdat hij vermoord is zou hier kiesheidshalve verder over gezwegen moeten worden, maar hij is niet vermoord door iemand van genoemde elite - al was het maar omdat hij daar evenzeer zelf toe behoorde als Verdonk.

Is dit nu het veelgenoemde populisme? En zijn er dan weer miljoenen die klaarstaan zich vertegenwoordigd te weten door zo'n lid van de elite die ontkent er lid van te zijn? Wie meet dat en waarom? En wie zijn al die onvertegenwoordigden die zeker weten dat zij door deze oud-minister eindelijk vertegenwoordigd zullen worden? Laat dit kabinet maar zitten, over vier jaar is het heus wel uitgewerkt, moet ik dan mismoedig denken.

Ik weet niet of het mij tegen- of meevalt dat ik mij hier toch nog boos over kan maken. Misschien is het de schildklier.
Op de afbeelding een echte populist: vice-presidentskandidaat voor de Populist Party USA, Tom Watson, 1896...

Maar eigenlijk dient gezwegen

Naast de dagelijkse slachting van onbekende voor de nieuwsconsument naamlozen - een tweejarig meisje "van de Taliban", zag ik zojuist in een nieuwskop - waarde de dood verder rond onder bekende namen de afgelopen week: Pieter Herman Bakker Schut, Jan Wolkers, Lucky Dube - onder de ogen van zijn zoon op straat doodgeschoten.
Het is wat veel en ik weet eigenlijk niets te schrijven, wat ik zou weten past niet bij het ogenblik.

Ik leen even bij collega Stan van Houcke, al had ik mij voorgenomen daar niet meer bij te buurten, ik doe het toch, iets van Wolkers:

"Hahaha... Weet je wat het is met die politici, ze gebruiken de taal als een schamele deken om de waarheid te verhullen. Politiek is de dialoog van de lafheid, elke opmerking kan alle kanten op worden gedraaid of zonder consequenties worden ingeslikt. Politiek is de ontwaarding van de taal. Het is alsof de taal gegalvaniseerd wordt, alsof het overdekt wordt met een laagje nep. Het is wartaal waarmee ze veel andere mensen aansteken, al die zakenmensen en sporters, om gek van te worden. Ken je die politieke prent waarop schapen staan die blij roepen dat ze van nu af aan hun eigen slagers mogen kiezen?'

En van Lucky Dube hieronder Respect, niet het nummer van Ois Redding , en niet het soort respect waar bijna iedereen het dezer dagen over heeft:

When you flash that badge
You want everyone to shiver
When you flash that badge
You want everyone to worship you
I got no time to worship human kind
I only worship the All Mighty
Through his prophets I have learned
To give respect to everything he created
I give love to those who gimme love
Love those who gimme war
I love those who hate me
I bless even those who curse me yeah x 2

Chorus
Gimme gimme respect
Show me show me respect.

You could be the president
You could be his deputy
You don't even have to know
My political affiliation
You don't even have to know
My religious affiliation
Respect me, for who I am
And not what I am
Nobody even cares about your dollars
Nobody even cares about your bling bling

Give love to those who give you love
Love to those who hate you
Bless even those who curse you, yeah x 2

Chorus
Gimme respect
Show me show me respect

Chorus till fade.

Diego Garcia als concentratiekamp

Alsof er aan Diego Garcia nog niet onrecht genoeg verbonden was, begint het nu steeds duidelijker te worden dat Camp Justice hier inderdaad een concentratiekamp buiten alle zicht is, zoals Guantánamo, die andere illegaal bezet gehouden basis.
Een groepje Lagerhuisleden van de drie grootste partijen heeft de zaak inmiddels in de commissie buitenlandse zaken van het Lagerhuis aan de orde gesteld. Het ministerie van buitenlandse zaken heeft herhaaldelijk verzekerd dat er op Diego Garcia geen concentratiekamp is, maar dit wordt niet meer geloofd.
Vooral nu Barry McCaffrey, gepensioneerd viersterrengeneraal, thans professor aan de militaire academie van West Point, tot twee keer toe heeft laten vallen dat er inderdaad een gevangenkamp op het eiland is. "We hebben ze vast op Diego Garcia, op het vliegveld van Bagram en in Guantánamo." In totaal zo'n drieduizend mensen in de diverse kampen. Een gedeelte van de gevangengehouden mensen zou op boten voor de rede van Diego Garcia vastgehouden en gemarteld worden.
Dit betekent dat officieel Brits grondgebied - bezet gehouden ten laste van Mauritius - als concentratiekamp namens de Verenigde Staten wordt gebruikt.

Meer hierover in The Guardian.

Typerend voor Nederland

Een kopje koffie. Lepeltje erbij, schoteltje eronder. Met een klontje, een zakje of een schepje suiker. Een wolkje of scheutje melk of room. En een koekje, chocolaatje of een gebakje (taartje).
Een klein kopje koffie heet een kleintje koffie.
Als je een kop koffie bestelt zul je vreemd aangekeken worden.
En wie om een grote kop koffie vraagt krijgt vermoedelijk een emmer voor zijn neus (naar Bomans).
Het is niet het ergste dat je over Nederland kunt zeggen.
Tenzij je overweegt dat het meest gangbare bijwoord bij net ook in de diminutiefvorm is. Echt net is men niet in Nederland. En netjes wordt zelf vaak als een bijvoeglijk naamwoord ervaren, ook al is het niet te verbuigen.

Tovenaarsleerlingen toe aan oogst

Christopher Deliso is byzantinoloog - en het is benijdenswaardig hoe hij zijn kennis van het Rijk tot in de huidige situatie weet bij te houden en te delen. Dit laatste zal de regimes in Europa en Noord-Amerika niet al te best uitkomen, getuige dit verhaal naar aanleiding van een boekpresentatie.

In de 1984-realiteit van de dagelijkse mediapropaganda dienen wij vergeten te zijn dat "wij" heel erg voor "de" moslims waren - in Afghanistan na de invasie door de Sowjet-Unie (1979, en nog lang daarna), in Bosnië-Hercegowina (niet te zeer, natuurlijk, begin nou niet weer over Srebrenica alstublieft) en niet te vergeten Kosovo, 1999.

Het resultaat van deze inspanningen las ik in een vermakelijk bericht over Sarajevo. Twee totaal in een tent lopende vrouwen zonder gezicht - een beeld dat gewoon is geworden na Dayton - stappen een bank binnen. Hier blijken zij vastbesloten mannelijke gewapende roofovervallers. Bankroof geslaagd.

Het beeld dat de taalkundige kaarten van Zuidoost-Europa in de betere atlassen opriepen was slechts bij benadering een beeld van het gecompliceerde "etnische" mozaïek van de post-Byzantijnse/Ottomaanse werkelijkheid. Onder de naam van voormalige kwaliteitskrant The Times is in het heetst van de burgeroorlog in Joegoslavië een kaart uitgebracht van het hele langzamerhand voormalige land met een kleuraanduiding voor iedere plaats waar een minderheid woonde. De kleuren waren helaas niet geheel duidelijk van elkaar te onderscheiden, maar in ieder geval waren de Slowaken van de Wojwodina en de Pomaken van Macedonië niet vergeten. Handig voor het koloniale bestuur van VN/NAVO/EU, al werd de situatie inmiddels op veel plaatsen gewelddadig veranderd en kon het 't bestuur allemaal niet schelen wat de wilden onderling deden. De NAVO heeft er op toegezien hoe Kosovo judenrein werd gemaakt - extra vluchtje naar Israel, moest kunnen. Turkse militairen konden de etnische Turken in bescherming nemen - of dit blijvend gelukt is, is de vraag.

Het komende kalifaat van de Balkan - Deliso geeft toe dat hij overdrijft, maar wat er gebeurt onder de islamitische minderheden verspreid op de Balkan, wie er aan meewerkt en hoe het zover heeft kunnen komen, wordt keurig buiten de mainstream media gehouden. Dus de aandacht moet getrokken met enige overdrijving.
Geen paniek, wel bezorgdheid, lijkt mij het devies.

Aan verraad gaat vertrouwen vooraf - 2

Ooit was het christen-anarchisme een ontdekking voor mij - gevoelsmatig niet lang geleden. In deze zelfgemaakte context lijkt het een vanzelfsprekendheid en iets wat algemeen bekend is. Dat is het natuurlijk niet.
Als Carel Brendel over het verraad van links schrijft, begrijp ik uit de recenserende artikelen - die mij allesbehalve nieuwsgierig maken naar het geheel, juist om wat hierna volgt -, vindt hij het verraad van de PvdA en Groen Links neem ik aan dat deze partijen hun seculiere traditie overboord zetten voor welwillendheid jegens (radicale) islam.
Het bekende neoconkletspraatje, dit laatste. Maar hoe zit het met die seculiere traditie?

Voor de bezetting waren er het religieus-anarchisme en religieus-socialisme - dit laatste binnen de sociaal-democratie, en door deze met een scheef oog bekeken: argwaan overheerste. Het werd ingebed in de stroming die meestal cultuursocialisme wordt genoemd, de Arbeiders Jeugd Centrale van de volksdansen, samenzang en de lekenspelen - en niet te vergeten de geheelonthouding. De ooit-anarchistische dominee Anne de Koe was gangmaker op dit gebied, voortzetter van het godsdienstig geïnspireerde Toynbeewerk in de vorm van Ons Huis Rotterdam, samensteller van bundels met authentieke Nederlandse volksdansen ter wille van AJC en anderen. Koos Vorrink kan als zijn leerling gezien worden.
Dit cultuursocialisme kon na de bezetting in de vorm van de zogeheten Doorbraak de laatste atheïstische oprispingen van de sociaal-democratie naar de vuilnishoop der geschiedenis verwijzen. De Nederlandse Volksbeweging en de Christen-Democratische Unie gingen op in de nieuw te vormen Partij van de Arbeid, waarin Doorbraakfiguren als Van der Goes van Naters, Lieftinck, Schermerhorn (neef van de anarchistische dominee) en Banning een grote rol speelden. Den Uyl en Dales staken af en toe hun (oorspronkelijk) godsdienstige motivatie evenmin onder stoelen of kerkbanken.

In de Pacifistisch-Socialistische Partij kwamen de vooroorlogse religieus-anarchistische en de christen-pacifistische stromingen samen in een al even Doorbraakachtige partij met seculiere, atheïstische en voorheen-partijcommunistische socialisten. De PSP is gefuseerd met de Politieke Partij Radikalen - een afsplitsing van het CDA-avant-la-lettre [ze waren juist tegen de oprichting van die club] - en de Evangelische Volkspartij. Het seculiere in Groen Links moet van de Communistische Partij Nederland komen. Tant pis pour ce parti.
De SP zal officieel seculier zijn, maar heeft een overwegend katholieke uitstraling die moeilijk af te schudden zal blijken. Kortom, over welk links hebben we het eigenlijk?

Wie voor links kiest kan zich maar beter een beetje verdiepen in de geschiedenis waar men mede voor kiest. Maar neocons - de paradoxale naam zegt het al - hebben geen geschiedenis, behalve in de vorm van het trivialiseren van fascisme en nazisme: de Hitler van de maand. Die Hitler, moet u weten, is meestal een moslim, maar soms ook niet - als er maar tot oorlog opgeroepen kan worden. Iets wat traditioneel en per definitie niet tot de linkerzijde behoort. De instemming met allerlei imperialistische oorlogen die gepresenteerd worden als humanitaire chirurgische ingrepen, dat is het ware verraad van links.

Aan verraad gaat vertrouwen vooraf - 1

Carel Brendel heeft wat aanvullingen geleverd op mijn stuk naar aanleiding van het overlijden van zijn vader. Ik vestig er nog maar even de aandacht op.

Waar kende ik zijn naam van? Van het Amsterdamse sufferdje, maar hij werkt nu bij het Algemeen Dagblad, begrijp ik. En van het grondig doornemen van de fondslijst van Aspekt, een fonds waar ik de weg in kwijtraak. Enerzijds allerlei rechtse Schund en New Age-gedoe, anderzijds die enorme pil over links soldatenverzet in Nederland tijdens de Grote Oorlog (aangetroffen bij De Slegte, maar waar en wanneer ga ik hier echt voor zitten?), Dennis Bos' heruitgave van Koning Gorilla (intussen ook verramsjt), een nieuw boek - ook al een pil, een dissertatie? - over het anarchisme in Spanje en dan Het verraad van links van Brendel.
Ik heb er geen last van dat ik mij verraden zou voelen door iemand als Ina Brouwer of Ella Vogelaar. Ze waren nooit links en ze hebben dus nooit iets verraden. De linkerzijde heeft nooit iets te zoeken gehad bij waar deze dames (en hun vele soortgenoten) voor stonden en staan. Makkelijk zat. Maar ja, je zult maar PvdA-er of GroenLinkser v/m zijn.
Ik had nog het gevoel dat er iets toegevoegd moest worden over de genade van de nederlaag voor de anarchisten in Spanje, 1937 of 1939. Een zo bloedige nederlaag is bar en boos natuurlijk, en dit om te kunnen zeggen dat jouw richting - religieus of niet - schone handen heeft gehouden? Het blijft ongemakkelijk - vandaar het Comité ter bespreking van de sociale quaestie, dat er niet gekomen is.

Spotten stickers over een tekort aan leeuwen met de heiligste gevoelens van bepaalde christenen? Misschien, maar als deze gevoelens heilig zijn zouden zij bidden voor degenen die zo'n petje dragen in plaats van de behoefte te voelen er op te slaan of de rechter in te schakelen om hun heilige gevoelens te beschermen. Ik ga nu niet uitgebreid uit de doeken doen waarom ik mij in mijn geloof gekwetst voel bij een sticker als God is my co-pilot. Ik laat het aan de atheïsten over.

We kunnen het zien als een kwestie van beleefdheid: bespaar mij uw opgeblazen getoeter, en ik zal u niet voor de leeuwen wensen. Dit geldt voor ieder openlijk uitgedragen geloof of ongeloof. De complicerende factor is dat de moslims in Nederland in meerderheid gekomen zijn om het werk op te knappen waarvoor Nederlanders zich te goed voelden. Het zwijgen over boerka's en meer van de Brouwers en Vogelaars is hun eerbetoon aan het zogenaamde klassestandpunt van de partij waar ze destijds lid van waren (en waarvoor zij niets geofferd hebben, integendeel). En wereldwijd kunnen moslims zich wel degelijk beroepen op de collectieve status van slachtoffer: als doelwit van Europees/Amerikaans imperialisme, van Marokko via Palestina tot Indonesië. Is dit een reden om de lof te zingen van een man die een zesjarige tot bruid neemt en maar liefst drie (3) jaar wacht tot hij het huwelijk consummeert? Het antwoord is: misschien wel - dit is hun probleem. Het gaat niet in de eerste plaats om Mohammed en zelfs niet over boerka's - wie over Gaza, Falloedja en Oeroezgan zwijgt heeft ook over inhoud en uiterlijkheden van de islam te zwijgen. Wie dit niet doet zal waarschijnlijk ook zwijgen - omdat het in ieder geval wijzer is om over sommige dingen te zwijgen of niet te veel te zeggen. Maar dit heeft niets met het zogenaamde links waar Brendel zich door verraden voelt te maken.

Ik zal niet geheel zwijgen: wie hoort niet thuis in dit rijtje en waarom?
Zoroaster, Socrates, Boeddha, Confucius, Jezus, Mohammed, Franciscus van Assisi, Spinoza...
Er zullen nogal wat mensen zijn die Jezus zullen noemen. Jammer. Probeer het nog een keer.

Maar de islam is meer dan Mohammed en zeker meer dan boerka's en de behoefte aan martelaarschap. Wie hier niet bij stilstaat blijft op het peil van degenen tegen wie hij of zij zich keert.

An offer you Kant refuse

Engelstaligen zullen de naam van de filosoof Kant waarschijnlijk nooit juist uitspreken, bedenk ik als ik deze kop zie.
Wie vrees heeft voor atheïsten heeft hoe dan ook iets te vrezen, zeker als je de namen Dawkins, Dennett en Hitchens laat vallen. Hoe licht moet je eigen intellectueel gewicht dan zijn?
Maar D'Souza vreest niet, dat blijkt wel. Al heeft hij het gezag van Kant nodig, wiens naam wij Nederlandssprekenden gelukkig gewoon kunnen uitspreken.

Een rechtvaardige

Heb uw vijanden lief. In feite zou je nog steeds right wing christian kunnen zijn en toch dit vinden en in de praktijk brengen. In de praktijk weten wij maar al te goed wat deze rightwing christians willen en doen.
Het feit dat het nieuws is dat een VS-militair zich op dit gebod beroept om vrijgesteld te worden van uitzending te worden naar Irak, en deze wens toegewezen krijgt en zijn congé krijgt, wijst er op dat het zeer, zeer zelden voorkomt.
En de vraag blijft, aangezien de VS een vrijwilligersleger heeft: wat dacht hij dat hem te wachten stond in dit leger? Een humanitaire missie, zoals dit zo mooi ideologisch wordt genoemd, waaarbij hooffdpijnpilletjes aan een dankbare bevolking worden uitgedeeld? Het blijkt dat hij zich pas in het christendom verdiept heeft toen hij al was afgestudeerd aan de militaire academie.
Toch mooi. Iemand als mijnheer Van Middelkoop zal zich daar vermoedelijk nooit in verdiepen.

Van het oostelijk front geen nieuws

En het geschiedde in die dagen dat huurlingen van de Verenigde Staten twee Armeense vrouwen doodschoten in Baghdad terwijl een Congrescommissie in Washington besloot de Osmaanse genocide van 1915 te veroordelen. De Taipei Times (!) heeft het nieuws gearchiveerd.

Twee miljoen Irakezen zijn binnenlandse vluchtelingen. Twee miljoen zijn sinds de invasie als vluchteling geëmigreerd.

Het aantal doden aan Iraakse zijde wordt geschat op een miljoen.

Het zijn afstompende berichten.
Dan is er altijd nog die oud-staatssecretaris van Reagan die zich oprecht kwaad kan maken.

Tekort aan leeuwen

Er zijn meer mensen in de VS die het niet als beledigend zien als ze een bumpersticker ontwaren die zegt: God is my co-pilot, of: When Rapture comes this car will be empty, dan mensen die dit wel kwetsend vinden.
Als je de tekst serieus neemt, is hij natuurlijk laakbaar, getoetst aan de opdracht van de bergrede. Maar het is een simpele constatering. Er zijn te weinig leeuwen.
De copiloot.
Het gebrek aan leeuwen is ook gesignaleerd als t-shirt en als petje.

En het heeft onder ons gewoond

Wat betreft de theoloog Kuitert - die voor mij vooral vader van twee dochters is die ik in verschillende periodes ontmoet heb - moet ik nu maar eens duidelijk zeggen: ik heb eigenlijk geen geduld met deze schrijver.
Of hij gelovig is of niet, hij weet het altijd. Dominee in een Kerk die geen bescheidenheid vanaf de kansel duldt, maar waar gebulderd werd, liefst drie keer op zondag. Dan de eenvoudige boerenlul die ook wel weet dat God niet bestaat, maar die toch ook weer niet zo eenvoudig is dat hij niet nalaat dit te verkondigen. Tot de quasi-vrijzinige inzichthebber: het gaat allemaal om de verhalen of de verbeelding van de mensen.
Tegen wie vecht u eigenlijk, denk ik als ik zuchtend toch weer een stuk van hem uitlees. Eindigt dit nog wel bij de mystiek, zoals ik theologen die het ook hoofdschuddend volgen hoorde voorspellen?

Een reactie aan de hand van een reactie.

Kuitert: "..dat de geloofsvoorstellingen van de Bijbel een erfenis van vroeger zijn, van verre voorouders, en wat hun makelij betreft ’van verbeelding’. Mythologie. Geen dragers van informatie over een Andere Wereld”.

- Excuseer, maar waarvan verhaalt een mythe (waarom het woord meteen mythologie wordt, is niet duidelijk) anders dan van wat we bij gebrek aan betere woorden een Andere Wereld noemen? En verhalen is iets geheel anders dan "dragen van informatie" - een mythe is geen compact-disc, ook al wil Kuitert het graag zo voorstellen.
Ik heb mij zelf wel bezondigd aan het gebruik van het woord mythe voor wat eigenlijk een geconstrueerd propagandaverhaal was (Chief Seattle, als prominent voorbeeld). Op deze wijze gebruikt riekt het woord naar verzinsel, al dan niet opzettelijke onwaarheid. Maar een mythe verhaalt van een waarheid die getuigt van zijn eigen, mythisch universum (groot woord, we moeten nog afwachten of het een ander universum is).
En de volgende stap: de godenverhalen van de Germanen, waarnaar Kuitert verwijst - aardig dat hij dat voorbeeld neemt dat weinigen zullen verdedigen, voor je het weet ben je in verdacht gezelschap nietwaar; hij durft waarschijnlijk niet aan andere godenwerelden te komen -, zijn misschien verhalen "van verbeelding", getuigen van een mythisch universum. Daarmee zijn zij nog niet onwaar.
Hier zijn we bij Kuitert in de dorre wereld van de kanselbulderaar: verhalen zijn maar verzinsels van mensen, slechts één Boek is waar (en ook dat dus niet meer).

Mythologieën - het onvermijdelijke woord - zijn "bedenksels to make sense of it".

- Het Engels wordt er bij geroepen om een diepere laag te geven aan het behoorlijk platte dat gesteld wordt. Sense, dat verwijst naar zin, zintuig, maar ook naar verstand. Je komt er altijd mee uit, het is zo'n mooie uitdrukking, maakt niet uit of je Nederlandstalige publiek het begrijpt of er op zit te wachten - en wat dat begrip betreft: inclusief de schrijver zelf natuurlijk.
We moeten plotseling niet meer "factual believer" zijn dat Jezus over het water loopt. Het is geen feit, dus je hoeft het ook niet te geloven. Nu denk ik niet dat het christendom valt of staat bij de onomstotelijke waarheid van dit verhaal (geen toespeling bedoeld). Kuitert vindt dit vermoedelijk wel.
Misschien ook gebruikt hij Engels omdat het in bepaalde zich christelijk (of beter nog: christenen) noemende kringen magische krachten wordt toegekend. Jesus loves you is toch iets heel anders dan Jezus houdt van je. Dat kun je gewoon niet uitleggen, dat moet je aanvoelen. Factual believer. Make sense of it.
Caca de toro, om met Big Bill te spreken.

...dat er voor Kuitert geen betrouwbare kennis mogelijk is van iets dat buiten ons denken zelf ligt.

- De polemiserende predikant verwijt Kuitert hier een soort solipsisme. En waarom tenslotte ook niet? Het heeft er in ieder geval de schijn van dat Kuitert niet buiten zijn anthropocentriche, terra- of gaiacentrische en desnoods universumcentrische denken kan stappen. Het is de bijbel of niets. En de bijbel (toch wel met een hoofdletter gespeld) is het niet.
Het is wel een anthropocentrische passus, maar altijd nog minder dan Kuitert wil: dat er er geen musje ter aarde valt zonder de Vader (uw vader, staat er, maar men moet toch besluiten dat het ook de vader van de musjes is). Maar dat is waar ook, Kuitert hoeft de bijbel niet te geloven want er staan geen feiten in of zoiets.

Wat maakt mij zo boos over de dorheid van Kuitert?
De uitgever drong er op aan dat de voorbeelden die ik bij een voordracht in Wageningen genoemd had - waarom? ik had ze opgeschreven, toch zonde om er niets mee te doen nietwaar - ook zou opschrijven in Arcade, in Demonologie van de demonologie. Verhaal ik hier van ervaringen met een Andere Wereld? Het lijkt zo, omdat er voorvallen zijn die niet goed te begrijpen zijn met het denkraam dat ons nu eenmaal gegeven is. Het zijn verhalen, inderdaad, maar verhalen van zintuiglijk waargenomen, gebeurtenissen. Er is geen reden de wereld niet monistisch te bekijken - ook de mythe, het sprookje, de droom, de parabel, en als het iets voorstelt: de roman, het gedicht, verhalen niet van een echt-andere wereld. In dit geval gaat het er om dat de wereld wel degelijk anders geïnterpreteerd wordt. Er worden andere gezichten op een dagelijkse werkelijkheid geboden. Maar soms, in een flits, ook totaal ongewild door de waarnemer m/v, is de dagelijkse werkelijkheid ook anders dan deze dagelijks wordt waargenomen - verhaal of niet, of de kanselbulderaar het nu leuk vindt of niet.
Tot en met het punt waarin vlees niet iets is wat in een vitrine te koop wordt aangeboden, maar Woord in een andere vorm is.

Een spoor van de nieuwe maatschappij?

De studentenflat waarin ik tamelijk lang gewoond heb werd jarenlang schoongehouden door moederlijk aandoende Nederlandse vrouwen, die werkten voor schoonmaakbedrijf Nieuw Leven - ooit een van de bedrijven van Gemeenschappelijk Grondbezit (GGB), nu een direct op het net vindbare BV. Behalve de naam verwijst niets naar de gedachte van een nieuwe maatschappij die werd opgebouwd in de schoot van de oude.

Nieuw Leven verdween uit de flat, omdat de Nederlandse schoonmaaksters te duur waren. Uiteraard. Het gangbare verhaal sinds de jaren zestig. Later werkten er ook voor Nieuw Leven geen zogeheten autochtonen meer.

*

Je noemde zo'n winkel de melkboer - ik heb er naast een gewoond waar in het holst van de nacht kratten met flessen voor de deur werden gezet, iets waar je beslist wakker van werd, zeker als je laat was gaan slapen. Melkslijterij is de eerbiediger uitdrukking. Ik heb het nog niet aangedurfd eens binnen te stappen, een pondje kaas of zo te kopen en te vragen of de naam meer dan een historische betekenis heeft - of beter: of er enig besef van de achtergrond over is.
Het laatste spoor van hoop en streven met een christen-anarchistische inslag van een eeuw geleden, in eigen omgeving. Felix Ortt was jarenlang redacteur van het blad van GGB, De Pionier.
Toch is het idee van het opbouwen van de nieuwe maatschappij in de oude, zoals ook bepleit door Provo en Kabouters later, de enige weg.

Over Gemeenschappelijk Grondbezit op het net bijvoorbeeld iets in Buiten de orde en een pagina over Van Eeden. Help mij onthouden dat ik er zelf eens iets serieus over neerzet...

Overwinning als risico

11 september 2001 leek ook een desoriënterende slag tegen de steeds breder wordende en beter georganiseerde antikapitalistische beweging, in de propagandistische media afgeschilderd als antiglobalisten, in eigen woorden de beweging voor mondiale gerechtigheid, andersglobalisten of dus kortweg antikapitalisten.
Plotseling moesten we (ik voelde mij en was zeer zeker deel van deze beweging, al ben ik nooit wezen tophoppen) alle zeilen bijzetten tegen de oorlogsplanning van de metropolen, Washington voorop - tot op heden. Geen positief doel.
De beweging is niet weggeëbd, zoals het eerst leek, maar straalt niet veel optimisme meer uit dat de betere wereld die mogelijk is ook echt binnen handbereik zou kunnen zijn.

Toch, stelt David Graeber, zijn er middellange-termijndoelen wel degelijk bereikt, en tamelijk snel. Waar dit stuk elders is geplaatst, op Infoshop, wordt hij meteen aangevallen vanwege de oorlogen die niet tegengehouden zijn - maar je hebt winnen en winnen. Ik vind zijn overwegingen de moeite van het lezen en overwegen waard, en aanstekelijk optimistisch.

In 1984 heb ik pamfletten verspreid onder het motto Comité ter bespreking van de sociale quaestie, waarvoor zich drie mensen hebben opgegven - door verhuizing verloor ik meteen het adres van degene die ik niet al kende en zo is er niets van gekomen.
Het pamflet dat uitmuntte in moeilijk-leesbaarheid (technisch, zoals de laatste Arcade - laten we dankbaar zijn dat stencillen niet meer hoeft), bevatte een overweging van mijn hand over wat-als-de-anarchisten-hadden-gewonnen-in-Spanje, in 1937. De conclusie was dat het nooit tot een anarchistische niet-staat zou hebben kunnen leiden zolang niet de hele wereld deze transformatie had ondergaan - de discussie destijds in Nederland was zinloos maar wel juist: kon de revolutie redelijkerwijs gewapenderhand verdedigd worden?
Men kan zeggen: het moest wel, maar het kon alleen met opzijzetten van het anarchisme zelf. En dan: wat te doen met de monarchisten, franquiaten, de reactionaire katholieken? de rechtse republikeinen? de sociaal-democraten, de communisten, de trotskisten? dissidente anarchisten - waarvan er steeds meer zouden komen bij de "oplossing" van dit vraagstuk? Het resultaat zou een totalitaire niet-staat-staat opleveren, voorzover ik kan zien. De smartelijke conclusie, afgezien van de historische krachtenconfiguratie die de overwinning in het echt heeft tegengehouden: het is een zegen dat dit anarchistisch experiment niet is uitgevoerd.

Graeber waagt zich ook aan overwegingen over hoe het had kunnen gaan - al over het hoofd ziend dat spoedig Frankrijk door nazi-Duitsland zou worden opgeslokt waardoor dit aan Spanje zou grenzen -, enkele passages:

There appear to have been only two
possible solutions to the problem.

1) Let the Republic continue as de facto government, controlled by the
socialists, let them impose government control the right-wing majority
areas, and get some kind of deal out of them that they would leave
the anarchist-majority cities, towns, and villages alone to organize
themselves as they wish to, and hope that they kept the deal (this
might be considered the "good luck" option)

2) Declare that everyone was to form their own local popular
assemblies, and let them decide on their own mode of
self-organization.

Lees zelf, en laat uw mening daar of hier weten desgewenst.

Overweging bij wake Grenshospitium, 13 oktober 2002

Het leek mij praktisch om van de liturgie uit te gaan die voor deze dag wordt gegeven door de kerk van Rome, in het vertrouwen dat de Geest wel zou werken om er toepasselijke teksten op deze plaats en tijd van te maken. Maar mee viel het niet - de Evangelielezing betreft vandaag de vergelijking van het Koninkrijk Gods met een bruiloft, met het fameuze slot van de wening en knersinge der tanden die er zullen zijn voor de uitgeworpenen.

Komaan, denk ik dan - het is toch geen nieuw idee om hemel en hel te zien in de wereld waarin wij nu leven, wening en knersinge der tanden genoeg. Omdat de heersers van de wereld nu eenmaal weinig meer te bieden hebben dan weer eens een frisse vrolijke oorlog die de wereld nu eindelijk eens veilig zal maken en niet te vergeten de benzineprijs lager, kunnen we ons de hel voor de komende tijd weer voorstellen, en de televisie zal er bij zijn voorzover het de regie van de heersers uitkomt. Waar wij staan is al geen bemoedigende plaats, waarom haar verzwaren met een tekst die de grote ellende nog in het vooruitzicht plaatst.

Maar waarom ook de hel in een ver verschiet te zien? Is de wening en knersing der tanden in dit land niet in hoge mate een gevolg van keurige regels, opgesteld door een volgens democratisch geachte procedures gekozen bestuur? In mijn huidige werkkring kom ik dagelijks de verhalen tegen waarin de overheid vertelt van de ongewenste instroom naar het arbeidsongeschiktheidsvolume, waaruit een uitstroom gerealiseerd moet worden. Ja, zo staat het er, zelfs de wetgeving heeft het niet over mensen maar over een volume waaruit gestroomd moet worden. We zitten op een schoollesje natuurkunde, het gaat niet over mensen. De hel wordt ontworpen aan een bureau, achter de computer.

Wij staan hier immers voor de consequentie van die ontworpen hel. De instroom moet gestaakt worden, want het asielvolume is te groot, de uitstroom wordt bevorderd. En hoe - een enkeling weet te ontvluchten, sommigen worden op straat gezet, anderen worden uitgezet naar een land waar zij niet vandaan komen (terwijl ik deze woorden tik word ik gebeld over een Iraanse mevrouw die uitgezet wordt naar Turkije). De hel heeft geen volume, het is altijd een levend wezen dat er in zit: je zult de oorlog in Ivoorkust maar ontvluchten en te horen krijgen dat je het volume hier te groot maakt en dus moet uitstromen. De hel is in Ivoorkust, de hel is hier. Weent en knerst met de tanden! En zo heb ik er toch iets van gemaakt... Het Koninkrijk dient zich ook aan aan een bureau, achter de computer, als ik zo vrij mag zijn.

De psalmen van deze dag zijn wonderlijk genoeg de meest geliefde - ik dacht heel eerlijk aan "Morning has broken", dit is de dag die de Heer gemaakt heeft (laten we de traditionele vertaling maar aanhouden, in het besef van de bezwaren), toen ik het wening-en-knersingverhaal doornam, en... psalm 118, inclusief al zijn onwenselijke passages, en 23 vormen de dagorde. Die declameren wij hier dan maar.

De resolutionairen over 1915

Hij kwam dagelijks langs, ging er breed voor zitten. Hij leek op Morrissey, wat niet alleen door de zware bril kwam. Hij was Armeniër. Hij leerde mij dat de klemtoon bij de bekende -ian-namen (patroniemen) op de laatste lettergreep ligt: Aznavourian, Chatsjatoerian, Berberian. Hij uitte oprechte verbazing over mijn kennis van Armeense namen. We verbleven weliswaar in een van de Armeense wijken, maar deze dagelijkse visite was toch wat eigenaardig. De naieve hoofdbewoner kreeg pas op het laatst, toen hij de huur al had opgezegd, het gevoel dat de dagelijkse bezoeker met zijn loodzwaar Amerikaans accent misschien van een geheime dienst was (in Syrië moet je maar afwachten welke geheime dienst voor wie er spioneert - het land is geen monolitisch bestuurde dictatuur, wat het eigenlijk alleen maar ingewikkelder en gevaarlijker maakt voor de bevolking).
Het is heel bitter: er zijn mensen in Aleppo die Turks spreken. De nieuwste golf Turkstaligen is de gedeporteerde bevolking uit de grensdorpen, waar nog slechts nomaden resteren - de dorpen zijn met de grond gelijk gemaakt. Maar ook vluchtelingen voor wat in het Toerojo de seifo heet - misschien is het hetzelfde woord als het Hebreeuwse sjoah - spreken soms Turks, omdat het dorp waar hun ouders of grootouders vandaankwamen van taal gewisseld was - er zijn ook Koerdischtalige Syrisch-orthodoxen en misschien zelfs Armeniërs.

Morrissey zat te keer te gaan tegen de vogelkooi-vrouwen, de totaal ingepakte islamitische vrouwen, soms sjiietische bedevaartgangsters uit Irak of Iran (hoewel in het laatsgenoemde land een volledig bedekt gezicht ongebruikelijk is). Verlekkerd dacht hij hardop aan de minirokjes die deze vrouwen onder hun schijnbaar zo verhullende dracht zouden dragen. Reken maar dat ze er thuis zo bijlopen, hield hij ons voor.
Rare opmerking - zijn eigen volksgenotes lieten hun mooie haren los wapperen en droegen rokjes tot boven de knie, gewoon op straat - was hem dat niet opgevallen? Het kan nog in Syrië, bij de nazaten van de genocide.
Maar met het allerchristelijkste regime in Washington klaar om overal in het Midden-Oosten toe te slaan moeten de dagen van het betrekkelijk vrije leven (wat een paradox trouwens, voor die landen) van de christenen in het Midden-Oosten geteld zijn.
Genocide is tenslotte de grootste ambitie van natie-staten (dit laatste woord hardop uit te spreken).

Bewondering

Een mooi bijna-slotcitaat van Alasdair Gray:
...I admire above everyone else Jesus Christ and Tom Paine who were derided and rejected for refusing to identify with any national group smaller than humanity.
Uit: A short survey of classic Scottish writing, 2001. De schrijver geeft toe het Gaelic niet machtig te zijn en daardoor geen overzicht te hebben over dit belangrijke deel van de Schotse literatuur.
Ik kan moeilijk weigeren dit Gray te vergeven, zeker niet na deze bijna-slotzin.

Een wandeling door een voorgeschiedenis

Toen Schiedams haven niet meer geschikt was voor vissersschepen bedachten inwoners heel ondernemend een nieuwe bestemming voor de haven en wat er aangevoerd en afgevoerd kon worden, en industrie voor de stad - het stoken van jenever. Er was niets wat de stad hiervoor voorbestemde dan het idee het te doen.
En zo werd Schiedam zinnebeeld van de Nederlandse neut en voor dronkenschap in het algemeen, en de leuze Sluit Schiedam! werd gelanceerd vanuit christen-anarchistische kring waar men vooral ook geheelonthouder was. Dit gebeurde in een tijd waarin de jeneverindustrie al op haar retour was.

Ik ben geen liefhebber van jenever maar ik kan moeilijk klagen over de zwarte stad. Naast mensen van de Zuidhollandse en Zeeuwse eilanden trok de jeneverindustrie mensen uit het Rivierengebied aan, uit Noord-Brabant tot uit de Duitse Nederlanden aan toe, de Bovenlanders. Als mijn uit Goch geïmmigreerde voorvader-zakkendrager wiens familienaam in die streek niet meer te vinden is hier niet was getrouwd met Maria Thijs(se), had ik er zelf dan kunnen zijn?

Generaties lang woonden deze niet-zo-verre voorouders aan de Laan, bij de Achterslag, een aanduiding waarvan de betekenis niet te achterhalen is, maar zo staat het in de registers. Vanmiddag was ik in de gelegenheid te kijken waar dat kon zijn.
De gehele Laan is gesloopt en deels vervangen door wat de Dickerdacks van dit land prettige nieuwbouw noemen - barre woningen. Het blijft een proletarische omgeving, rad en luid Turks klinkt om mij heen. Hoewel het verleden als toeristische attractie wordt geadverteerd valt het mij vooral op hoe liefdeloos oude huizen worden gesloopt en worden vervangen door bouwsels die de slechte pers die de stad kent sinds Hartog en Bordewijk moeten bevestigen. De eerste en enige officiële rellen van wat nog niet autochtonen heetten tegen dito allochtonen (Turken) vonden hier plaats. Maar het is toch ook alweer een derde van een eeuw geleden.

Lopend in het geschonden industrieel decor kom ik een oude Schiedamse bekende tegen: het Nationaal Coöperatie Museum aan de Lange Haven. Nu voorzien van borsthonig - over de authenticiteit van de ulevellen valt te redeneren - allerlei drop die ik helaas nog steeds niet mag eten maar u wel en voor een prikkie het boek van Ton Oosterhuis over de geschiedenis van de coöperatie in Nederland.

Kom op mensen, wees de duizendste of meer. Eet allen ulevellen, om in ieder geval de coöperatie als museum te behouden.

Kargadoor, Utrecht, 8 december

Een profetenmoment

Het was een profetisch moment en ik wist nog niet eens hoe raak mijn opmerking zou zijn.
Op een bijeenkomst ik het Amsterdamse Kriterion, na afloop van een filmprogramma over vluchtelingen, werd een forum voorgesteld dat zou debatteren aan de hand van de films en vragen uit de zaal. Een van de forumleden was de aanstaande juridisch specialist van de nieuw te kiezen PvdA-Tweedekamerfractie, Aleid Wolfsen.
Hij staat op de 22ste plaats, dus verkiesbaar, zei de forumvoorzitter.
Het was 2002.
"Dat staat nog te bezien!" riep ik door de zaal. Enig gelach.

De PvdA haalde precies 22 zetels bij die verkiezingen.

En in Utrecht had men bij referendum keuze tussen twee succesnummers van dezelfde partij, vandaag. 9,4 procent van de kiezers vond het de moeite waard daar de gang naar de stembus voor over te hebben. Een uitslag die men een slag voor het referendum vindt. Zou het Sowjetunieachtige karakter van zo'n schijnverkiezing niet een grotere rol spelen? En weer kan Wolfsen trots zijn. Hij heeft het gehaald. Dag, juridisch specialist?!

Verplichte vergetelheid

Sitting Bull, Tatanka-Iyotanka, was fighting terrorism over 100 years ago. Sitting Bull (1831-1890), like his ancestors, has been fighting terrorism since 1492 as foreigners invaded his homeland.
Een toelichting op het afgebeelde t-shirt dat evenwel natuurlijk niet in de VS gemaakt is (in de catalogus komen er namelijk ook voor waarbij expliciet wordt medegedeeld dat ze wel in de VS gemaakt zijn). Een hemmetje waarop staat "Proud to be American" met stars-and-stripes kan uit een strafkolonie als Haïti of Cambodja komen. En dit gaat dus ook op als het om inheemsen gaat.

Het is bijna Dia de la Hispanidad, oftewel Columbusdag, 12 oktober, de dag waarop Columbus het werelddeel "ontdekte" dat niet naar hem genoemd is maar naar zijn collega Amerigo Vespucci.
(Ik zat laatst voor het eerst in lijn 7 naar het verre westen van Amsterdam - en wachtte op het afroepen van de Wespoetsji- oftewel Fespukkiestraat. Men heeft de halte heel lafhartig herdoopt. Terzake!).

Een officieel museum van een staat die voortdurend de mond vol heeft over genocide moet het zelf-gegrondvest-op-genocide-zijn natuurlijk wegmoffelen. Moeilijk, als het over de oorspronkelijke bewoners van dit werelddeel gaat. Vergetelheid bevorderen is de boodschap. Toch zullen er vragen gesteld worden, ook of juist in zo'n museum. Ik ben benieuwd hoe deze twaalfde oktober gevierd gaat worden in landen waar het inheems bewustzijn inmiddels in de regering is vertegenwoordigd, zoals Bolivia en Ecuador en wellicht ook Venezuela.

Overwegingen van een voormalig aquariumbewoner

Godfried Bomans was destijds de schrijver die je als scholier wel in je hart moest sluiten, en dit zou nog steeds kunnen. Hij had een vlammend en welgemeend betoog geschreven tegen het schandaal van het huiswerk - inderdaad, met de middagpauze inbegrepen was je nog wel eens van negen tot vijf aan school gebonden en dan begon na thuiskomst het eigenlijke werk nog. Hier was een Nederlandse schrijver die het voor je opnam - en nog bekend van radio en televisie ook. Daarnaast een begenadigd stilist die in ergerlijk epigonisme op de sites die aan hem gewijd zijn wordt nagedaan, terwijl er in het echt maar twee Nederlandse schrijvers schatplichtigheid lijken te vertonen: Campert en meer nog Blokker - geen mensen die het verder in enig opzicht met Bomans eens (geweest) zullen zijn, en dat hoeft ook niet.

Een van de thema's in de gebundelde stukjes van de schrijver was het speuren naar wat nu de Nederlandse identiteit heet. Kijk naar de aartsvijand van Nederland en je weet hoe de Nederlander is, was de strekking van een verhaal: de Nederlander is in alle opzichten het tegenbeeld van de zee. Probleem is natuurlijk het anthropomorfiseren (is dit een bestaand werkwoord?) van de zee. De Nederlander is benepen, niet ruim. Rustig en bedaard en nooit onstuimig. En de zee is natuurlijk onbegrensd: steek je teen in het water bij Zandvoort en je staat in iets wat in verbinding staat met beide poolgebieden en alle tropische streken.

De Nederlander uitte zo'n jaar of veertig, vijftig geleden wel degelijk een zekere onbegrensdheid in de merkwaardige gewoonte 's avonds niet de gordijnen te sluiten. Terwijl ik het opschrijf moet ik plotseling denken aan Corry Brokken in Milord: dan sluit ik het gordijn - je moet begrijpen dat dit verwijst naar een bepaald beroep als je verneemt dat de omroepen op zeker moment besloten dit niet meer op de radio ten gehore te brengen: onzedig! Nederlanders hebben immers altijd hun gordijnen open.

Waarom doet u dit? vraagt een Duitse student die Bomans toegesproken heeft, in een verhaal. Hij besluit in de tegenaanval te gaan: waarom doet u ze dicht? Heeft u iets te verbergen? Dit wordt met klem ontkend. Men komt tot de wederzijds bevredigende slotsom dat er twee manieren zijn om je privacy te bewaren: de gordijnen dichthebben, of je huis zo openbaar tentoon te stellen dat niemand naar binnen zou durven of willen kijken. Een conclusie die met geroffel op tafeltjes wordt beloond - toen nog een merkwaardige Duitse gewoonte, nu doet men het in het Nederlandse parlement ook, tot mijn ontsteltenis.

(Ik heb jaren verkering gehad met een meisje dat niet eens gordijnen had, en bedenk nu pas dat we er nooit een gedachte aan besteed hebben of dit ook een inbreuk op de privacy van overburen kon zijn die onverhoeds uit hun raam keken - een gedachte die mij nu overvalt en waarschijnlijk was er echt geen reden tot ongerustheid - maar geschrokken ben ik nu alsnog wel.)

Zijn die open gordijnen tekenend voor de Nederlandse identiteit? Van wie zou Máxima Zorreguieta vernomen hebben dat je in Nederland één koekje bij de koffie krijgt gepresenteerd? Is dat Nederlands - ook wel bekend als een cola met zes rietjes - gierigheid? Ik weet het niet.

De Nederlandse identiteit zit niet in gordijnen of koekjes bij de koffie. Zelfs niet in de slonzige kleding waaraan je landgenoten snel herkent in den vreemde (iets wat Nederlanders trouwens in het buitenland gemeen hebben met Duitsers). Bij deze slonzigheid hoort het in gedrag en verder uiterlijk vertoon uitgedragen besef dat je het als Nederlander toch goed met jezelf getroffen hebt. Nederlanders zijn overal de besten in, vooral in hun vreemde talen. Toe bier of srie koffie bestellen op het terras in Berlijn, Parijs, Rome, Lissabon, Istanboel maar ook in Londen. En ik denk weer aan mijnheer Lodewijk Dros die de Syrisch-orthodoxe bisschop van Nederland complimenteert met zijn Engels. Dat kan hij, want hij is Nederlander en Nederland heeft toevallig wel mooi het beste talenonderwijs ter wereld. Nederland is klein maar we hebben het toch maar wat ver geschopt in de wereld. Bescheidenheid is nergens voor nodig.

Hij krimpt ineen - hij is in innerer Emigration, weet u nog? En dat niet vanwege die indertijd afwezige gordijnen.

Demonstranten voor een keldertje

Als ik denk aan de vredesbeweging in de Verenigde Staten, dan denk ik aan Noam Chomsky. Aan de onderzoeksjournalist Seymour Hersh. De dagelijkse uitzending van Democracy Now van Amy Goodman. Aan Antiwar.com van Eric Garris. Aan Code Pink van Medea Benjamin. Aan de IPS-berichtgeving van Jim Lobe. Moet ik doorgaan?

Twee verhalen die ieder weldenkend mens zouden moeten verontrusten.
Israel is inmiddels zelf een ongedekte chèque, zoveel is wel duidelijk. Het maakt blijkbaar ook niets uit dat de Likoed niet eens in de regering zit.

Oude verliefde mannen

Alasdair Gray heeft een weblog - wat kan een mens meer wensen? Er dient wel bij opgemerkt te worden dat het niet geïllustreerd is. Nee, je kunt ook weer niet alles hebben.

Zijn net verschenen Old men in love kost twintig pond, dus dertig euro - dat is wel slikken. Het wordt aangekondigd als zijn eerste nieuwe sinds tien jaar, maar The end of our tethers was vier jaar geleden - eerste roman sinds jaren?
Deze keer maar wachten op de zachtekaftuitvoering....