The progressive patriot van Billy Bragg biedt geen recept hoe een progressief patriot te worden. Hij illustreert vooral hoe de derde en vierde stand een vaderland hebben gekregen door rechten te verwerven. Engeland staat voor een faire maatschappij, vindt hij - hoort dit te staan, gezien de geschiedenis, van Magna Carta via de berechting en onthoofding van de koning, de Glorious Revolution en de opkomst van de arbeidersbeweging tot en met de eerste naoorlogse Labourregering.
Daar houdt het juist op, zou men zeggen - Tories of Labour, ze zijn er op uit de verworvenheden terug te draaien, Labour waarschijnlijk nog meer dan de Tories (Thatcher en Major zijn nog van de National Health afgebleven).
De arbeidersklasse heeft via de verzorgingsstaatsregelingen een vaderland gekregen, dat de heersende klasse liefst grondig wil afschaffen. Met de verzorgingsstaat verdedigt men het vaderland, zou je kunnen zeggen. En hoewel de grondgedachte van de verzorgingsstaat het verdedigen waard is, is het de vraag of ter linkerzijde nu iets verdedigd moet worden als een vaderland, dat de Koks en de Melkerts nu juist zo opzichtig hebben verlaten.
Met Nederland blijft hoe dan ook het probleem dat het land pas sinds pakweg 1830 echt bestaat (volgens de eigen redenering sinds 1839). Men wil een portie onderwijs wederinvoeren waarin gesuggereerd wordt dat het veel langer bestaat (canonitis als nieuwe Nederlandse ziekte), het Land van Rembrand dient hersteld. Maar het ziekenfonds blijft afgeschaft, evenals de WAO.
In de gebieden die Nederland zouden gaan worden zijn ook omwentelingen geweest als de Engelse die Bragg als mijlpalen aanhaalt. De Opstand tegen de koning, in de eerste plaats - men zegt vaa kdat deze door conservatieve uitgangspunten werd bepaald, maar dit moet dan vooral gedaan worden door mensen die het spoorboekje van de Geschiedenis in zijn geheel gelezen hebben en die weten hoe het afloopt. Van dezulken dient men zich verre te houden.
De Opstand - vooruit, maar de Republiek - nauwelijks tot niet.
Een volgende mijlpaal: de Bataafse Revolutie, die de gelijkberechtiging van katholieken en Joden met zich meebracht - handig voor de voorouder wiens naam ik nog geheel draag, en die uit het Nederduitse gebied als arbeider was neergestreken, katholiek als de meeste Nederduitse immmigranten. De kinderen van de immigratie stonden op de barricade tegen Oranje in de late achttiende eeuw - en als ik daarover nadenk geeft het mij wel een mooi gevoel.
De Bataafse Revolutie illustreert ook hoe weinig onafhankelijk de Republiek nog was.
En dan? De arbeidersbeweging, meer bepaald de anarchistische, al dan niet christen-, en de Hollandse marxistische school? Een revolutie hebben ze niet teweeggebracht, maar zonder revolutiestreven zou de genoemde verzorgingsstaat er niet gekomen zijn, dat staat vast. Ik doe de vrijzinnig-democratische stroming er even bij, omdat dit de constante "progressieve" onderstroom is door wat we met terugwerkende kracht de Nederlandse geschiedenis kunnen noemen. Niet alleen de partij die zachtjes jankend ten onder is gegaan in de PvdA, maar een ruimere stroming - die eventueel als Nederlands geestesmerk te benoemen zou zijn. Ja, dat zou ik een mooi idee vinden. De vrijzinngiheid als constante, van Geert Grote via Erasmus en Spinoza, Domela Nieuwenhuis, Ortt, Pannekoek (jazeker!) tot en met voor mijn part Mulisch en Wolkers.
Maar we bevinden ons in donkere tijden. Het zou een punt van nationaal (progressief?) zelfonderzoek moeten zijn: Is Nederland nu zo van streek van die twee akelige politieke moorden, of hebben die iets wat toch al aan de gang was alleen verergerd?
Ik heb geen antwoord en constateer dat er niet ijverig gezocht wordt naar een antwoord, zodat er geen reden is terug te keren uit de innere Emigration.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten