Zwarte gaten

De New Yorker had al twee weken geleden een verhaal over martelmethoden en marteloorden van de CIA. De vraag blijft: waar was het martelkamp in Polen, was het rechtsreeks overgenomen van de geheime dienst van dit land of een Warschaupactgenoot? Ooit zal het uitkomen.

Pecunia olet

Het Amsterdamse Spui is een behoorlijk drukke uitgaansbuurt. Het was dan ook niet bepaald stil op straat, in de nacht, toen ik langs het Maagdenhuis en de krul die daar niet ver van de ingang stond fietste en een voor iedere voorbijgang(st)er te volgen scène kon observeren.
Een man was op zijn knieën nogal duidelijk bezig een andere man te pijpen. Deze maande zijn fluitspeler tot harder werken. Op zo'n druk punt en zo behoorlijk zichtbaar - misschien is het voor de betrokkenen ook wel opwindend - hoezo misschien - maar in de context van een openbare pisbak iets doen wat in het algemeen de liefde bedrijven wordt genoemd - het gaat mijn gevoel van opwindendheid en erotiek te buiten.

Niet lang hierna was de krul verdwenen. Wegens werkzaamheden aan gevel en trap van het Maagdenhuis, hij zou zeker terugkomen, misschien een eindje verderop. De Universiteit van Amsterdam werd in die dagen nog bestuurd door types die zich verbonden wisten aan partijen die de homoseksuele medemens een zeer warm hart toedroegen ("de flikkers", stond het fijntjes in De Waarheid). Maar het was ook de tijd waarin de Markt door dezelfde partijen omhelsd werd, en een stinkende pisbak voor de deur, hoe proletarisch en flikkervriendelijk ook, dat was natuurlijk niet representatief voor de ondernemende universiteit. De krul is niet teruggekomen en de Vage Gebieden rond de gevel van het Maagdenhuis dienen nu als openbaar toilet. Dat komt er van.

Het is de zoveelste dag waarop ik de openingspagina van mijn browser zie met een bericht over een senator uit Idaho die contact had gezocht met een poepende man naast zich. Zeggen de verhalen. Ieder diertje zijn pleziertje, maar de man met wie hij wat wilde doen bleek een politieman die de boel in de gaten hield in het openbaar toilet van het vliegveld van Minnneapolis. Pech, en dat besefte de senator ook. Hij probeerde zich er uit te praten. Uit de verhalen zou ik afleiden dat hij raar deed, maar iets strafbaars? Je moet maar net weten wat het betekent als iemand zijn hand onder de opening onder de afscheiding van de wc gaat heen en weer bewegen. "Lukt het een beetje?" of "Voelt u zich niet lekker?", zijn zinnen die bij mij opkomen.

Het zou allemaal geen nieuws zijn, hoop ik maar, als het niet weer eens een Republikein was, een man die zijn mond vol heeft over family values en de gay agenda. Tja, als je de jacht op homo's geopend wilt hebben kun je er maar beter niet zelf een zijn - als het te veel gevraagd is je medemens met rust te laten. Men is aan de overkant van de Oceaan wel erg de Ondergang van het Rijk aan het naspelen.

Graves en Chagall

De metafoor van de oorlog is gepast bij de gangbare geneeskunde. De eerste oorlog is die van het lichaam tegen zichzelf: de auto-immuunziekte. Ik heb geen idee of deze categorie ziekten nu iets nieuws is, of iets zeer ouds wat nu pas begrepen wordt. Misschien de bekendste auto-immuunziekte, aids, is nieuw, evolutionair bekeken zelfs gloednieuw. Een veelvoorkomende die zich uitbreidt, gezien als welvaartsziekte, diabetes (speciaal type II) is zeker ouder, maar misschien evolutionair gezien nog wel nieuw.

Het is voor mij bijna ongelooflijk dat ik nog geen vijf maanden in de medische machinerie verward ben geraakt, een periode waarin het belangrijkste symptoom waarvoor ik er in terechtgekomen ben alleen maar verergerd is. Maar waardoor zie ik dubbele beelden? Extreem hoge bloeddruk was een eerste verklaring. Toen werd de diagnose myasthenia gravis, waartegen ik meteen als zwaar aangemerkte medicijnen kreeg voorgeschreven die niets hielpen - de kwaal werd alleen maar erger. Maar ook bleek mijn schildklier te hard te werken. Het wapen dat hiertegen in werd gezet was de slok, radioactief jodium. Pas nu begrijp ik uit de verhalen hierover, dat als dit radioactieve spul zijn werk goed doet het betekent dat ik de rest van mijn leven pilletjes met schildklierhormoon moet blijven slikken. Inderdaad, zoiets als een atoombom tegen een ongehoorzaam lichaamsdeel. En een genezing waarvan je de rest van je leven ziek zult zijn en gebonden aan medicijnen (het is mij nog niet verteld, maar ik houd mij maar voorbereid).

De liefste had het al snel gevonden op het net, omdat het de meestvoorkomende oorzaak van dubbelzien is: de Ziekte van Graves, en het leek haar het waarschijnlijkst dat dit de diagnose zou moeten zijn. Inmiddels is dit ook het idee van Oogheelkunde, waar ik mijn rondgang begonnen ben. Nu nog Intern en Neurologie overtuigen, tussendoor werkt Radiologie (Nucleaire geneeskunde) ook. Een vijfde specialist zou voor psychische bijstand moeten zorgen - enfin, ik laat het nu u, onbekende of wellicht bekende, weten en schrijf het van mij af. Het medicijn tegen Graves heb ik in ieder geval al gehad, in de vorm van de atoombom tegen de schildklier.

Het beste natuurgeneesmiddel tegen schildkliertoestanden moet het plantje Wolfspoot zijn, bij de Natuurwinkel zei men mij dat er niet aan te komen is omdat het beschermd is en zeldzaam. Dit blijkt niet te kloppen (ik zie het zelf ook regelmatig staan op de te verwachten plaatsen). Maar plukken en zelf er iets mee doen - ach, het is na de bom toch te laat. De werkzame stof die naar het plantje is genoemd, lycopine, zit naar ik verneem ook in tomaten en die eet ik vaak genoeg (en nee hoor, iets genezends merk ik er niet van).

Ik kijk uit het raam naar de koerende duiven op het dak aan de overkant. Naast de dakgoot zweeft een jonge vrouw in een rode jurk. Ik richt mijn blik de diepte in naar het plein. Daar loopt zij, zij zweeft helemaal niet langs de dakgoot. Zij is ook niet alleen, maar de felle kleur van haar jurk zorgde voor haar tweede-gezichtbeeld, haar twee onopvallend gekleurde metgezellinnen zweefden niet mee. Dubbelzien heeft een hallucinerende werking, want je ziet wat je niet zou moeten kunnen zien. Geef mij een palet en schilderstalent en Chagall heeft het nakijken...

Dag CS

In mijn vroegste herinnering aan Rotterdam kan het station niet eens voorkomen. De trams waren geel in deze vreemde stad. Dat was raar. Trams horen blauw te zijn, dat is algemeen bekend. Ik moet er bij een opa op bezoek zijn geweest die ik eigenlijk niet als opa kon (h)erkennen en die zich ook nooit iets van mij aangetrokken heeft.

Toch geeft de gevelwand van het Rotterdamse Centraal Station een gevoel van herkenning: ja, de jaren vijftig! Naar de treinen, een opschrift dat verder overal verdwenen is. En nu dan ook gaat verdwijnen uit Rotterdam. De mooiste elementen zijn voor mij de lettering en de klok. Toen het besluit gevallen was het station te slopen kwam in Rotterdam eindelijk de weemoed boven, te laat, als het al iets uitgemaakt zou hebben.

Dag Rotterdam Centraal.

En geld heb ik ook al niet

Een van de domste veelgedraaide plaatjes (maar niet door ons) van 1983 was Vamos a la playa van Righeira. Ik heb wel horen zeggen dat het over de bom ging, in die tijd, maar wat was er voor reden dit te geloven? Toen ik laatst vernam van de film On the beach schoot mij plotseling het vergeten zomerhitje te binnen. Is er verband, 24 jaar later? (En we zijn nu weer 24 jaar later.)
Ik zou het wel denken. Je moet wel Spaans kunnen verstaan om het te merken - lezen gaat mij beter af.

Vamos a la playa, oh oh oh oh oh.
Vamos a la playa, oh oh oh oh oh.
Vamos a la playa, oh oh oh oh oh.
Vamos a la playa oh oh.
Vamos a la playa,
la bomba estalló,
las radiaciones tuestan
y matizan de azul.
Vamos a la playa, oh oh oh oh oh…
Vamos a la playa,
todos con sombrero.
El viento radiactivo
despeina los cabellos.
Vamos a la playa, oh oh oh oh oh…
Vamos a la playa,
al fin el mar es limpio.
No más peces hediondos,
sino agua fluorescente.
Vamos a la playa, oh oh oh oh oh…

Kies zelf uw Adam en Eva

Aan de Koude Oorlog kwam een einde door de ineenstorting van het reële socialisme. Maar terwijl deze ineenstorting gaande was vond het bewind van Bush I het nodig Panamá aan te vallen - een provincie van Colombia die de VS zelf tot zelfstandig land had gemaakt omdat er met Colombia geen zaken waren te doen over het kanaal. Tweeduizend Panamezen vonden de dood door deze aanval in 1990. And the rest, as they say, is history.
Militair avonturisme is niet iets nieuws onder George W. Bush en zijn neocons, de behoefte aan oorlogvoeren is ten hoogste kwantitatief vergroot onder deze lui, niet kwalitatief. Norman Solomon maakt de balans op: we made love and got war.

Hij verwijst naar een lezing van een Nobelprijswinnnaar op het gebied van geneeskunde en scheikunde, George Wald, A generation in search of a future (Solomon geeft geen verwijzing naar de toespraak, die geredigeerd en wel op het net te vinden is). De rede werd gehouden aan het Massachusetts Institute of Technology op 4 maaart 1969.
Vietnam, Irak - de behoefte dood en verderf te zaaien is dezelfde. Een citaat:

A few months ago, Senator Richard Russell, of Georgia, ended a speech in the Senate with the words ‘If we have to start over again with another Adam and Eve, I want them to be Americans; and I want them on this continent and not in Europe.’ That was a United States senator making a patriotic speech. Well, here is a Nobel laureate who thinks that those words are criminally insane.

Deze senator was Democraat en uiteraard tegen burgerrechten voor de zwarte bevolking. Ik kan de passage gaan ontleden, maar dat kunt u zelf ook. Het illustreert dat halvegaren in Senaat en Congres in de VS ook niets nieuws zijn.

De randen van de nacht

Een eindje achter mijn hoofdeinde begint het natuurgebied dat officieel tot Stiltegbied is verklaard. Je mag er tussen zonsondergang en zonsopgang niet komen - zou dit zijn omdat nachtdieren niet gestoord mogen worden?

Ach, nachtdieren. Wat vogels misschien. Een enkele in de nacht vliegende vleermuis (en de insecten natuurlijk waarop beide genoemde op azen). Bunzings. Vossen. Wat nou rust voor nachtdieren.

Een luid brullend geluid maakt mij wakker. Het wordt snel gevolgd door een iets zachter razen, en weer door een brul die de indruk wekt dat het vliegtuig enkele meters boven het huis vliegt en spoedig verderop zich in een kerktoren zal boren. De herrie gaat door tot het bijna licht is. Ik strijk alsnog de vlag, er zal geen wekker aflopen. Slechts weinigen hebben dit betrekkelijke geluk (ik mag uitslapen omdat ik ziek ben, nietwaar). Ook de scholen zijn inmiddels hervat.
Het is geen dagelijkse kost, het is juist onvoorspelbaar. Er zijn zat nachten waarin het gebrul niet plaatsvindt.

Het was waarschijnlijk niet eens zijn eerste zwendel, en zeker niet zijn grootste, maar toch. "De randen van de nacht", Wim Kok (PvdA), daarin mag wel gevlogen worden, dat zijn eigenlijk geen nachtvluchten. Van vier tot vijf - niet zeuren, vuile bunzing, dat je wakkergebruld wordt.

De blokkade van BP in Londen in verband met de lopende klimaatacties in Engeland werd mede gedaan door kameraden die ik vorig jaar ontmoet heb in Yorkshire. Ze voeren hun actie niet alleen namens mij, weet ik.

Dan juicht mijn land

Twintig procent van de respondenten wil een Oranjekoninkrijk van Nederland en "Vlaanderen" oftewel Nederlandstalig België. Is 1830 voor niets geweest? Nou, bij RTL wil zestien procent van de respondenten helemaal van de koningshuizen af, en zeventien procent wil beide koningshuizen.
Ik kan niet achterhalen wat dit voor warwinkel aan vragen geweest moet zijn. Meer dan het rare idee (77% van de respondenten, zegt RTL zelf) van fusie tussen Vlaanderen en Nederland is de conclusie dat het RTL-volk een gezonde afkeer heeft van het koningshuis. Vier procent verschil tussen oranjeklanten en republikeinen - of het statistisch significant is kan pas duideljk zijn als de steekproef en andere gegevens bekend worden gemaakt.

Een komkommerbericht? Wellicht. De Vlamingen is niets gevraagd. Misschien eisen die op hoge toon Zeeuwsch-Vlaanderen, Walcheren, Noord-Brabant en Limburg op, als ze toch onafhankelijk worden. Die tip geef ik in ieder geval mee aan Leterme: zie het groot, maal niet om Eigenbrakel of Schaarbeek als je Eindhoven, Vlissingen en bovenal Venlo kunt krijgen. En met zo'n eis zijn we meteen van die fusieonzin af. Ik wil mij in de Zuidelijke Nederlanden kunnen blijven voelen (het is ook niet de eerste keer dat ik dit schrijf), met vervormde Franse accenten om mij heen in een Vlaamse stad (die eigenlijk Brabants is, maar dat is weer een ander punt).

In het verdwijnputje

In de vroege ochtend van 21 augustus 1968 werd Tsjechoslowakije broederlijk bezet door de socialistische eh.. broederstaten minus Roemenië. De ontwikkelingen in het land waren zeker zo belangrijk en belangwekkend als de Franse meirevolutie. Socialisme met een menselijk gezicht - het zou een pleonasme hebben moeten zijn, maar socialisme met vrijheid van meningsuiting en organsatievrijheid, zou het gemogen hebben? Moskou besliste van niet.

Drie dagen na de invasie zou ik op mijn eerste vakantie zonder ouderlijke begeleiding gaan. Naar de Russische Federale Socialistische Sowjetrepubliek. Meer bepaald: Moskou en Leningrad. Eerst meende ik dat het niet kon of mocht doorgaan. Maar ik ging toch wel. En als je eenmaal daar was viel het doek over de berichtgeving die de bezetting hier tot een zaak van het grootste belang maakte (wat zij uiteraard was).
Er waren kranten volop in begrijpelijke talen - bedrieglijk soms - de Guardian, die hebben wij ja - het bleek een Noordamerikaans partijorgaan te zijn. De Waarheid was niet te vinden, misschien omdat de krant tegen was? Voor de Duitstalige Sowjetburgers was er dagelijks een krant die dus goed te volgen was - een vreemde gewaarwording om in die taal de lof te lezen van een bezetting van Tsjechoslowakije - in 1968. Uit wie er genoemd werd in de artikelen kon je opmaken dat de uitverkorene van het Kremlin Gustáv Husák was, die officieel nog voorstander van hervormingen was.
Het malste en grofste staaltje propaganda was een foto van een jongen die de naam van Dubček op een muur kalkte. Hij had lang haar. Het onderschrift wees ons er op dat het een vieze langharige knaap was, die boos de naam van Dubček van de muur aan het wegvegen was, want de partijsecretaris had zijn instemming uitgesproken met de broederlijke hulp, en die viezerik kon dat natuurlijk niet hebben. Vreemd dat deze propaganda toch wat minder grof klinkt nu de mainstream media hier in grote trekken ook grove propagandadoorgeefluiken, maar dan van de zogenaamde Vrije Markt, zijn geworden.

Voor een toeristisch bezoeker van Moskou zijn het Rode Plein en het Kremlin niet te missen. Achter die muren konden we Dubček aamwezig vermoeden, als gevangene die het mes op de keel werd gelegd om in te stemmen met de bezetting. En waarachtig - een zwarte auto reed in levensgevaarlijke snelheid over het plein, op de achterbank zeer herkenbaar Brezjnjew. De gids was verwonderd. "Geen bewaking?" Daarvoor reed de auto te snel, dacht ik.
De betekenis van deze ontmoeting in verband met het nieuws is verder verborgen gebleven.

Eenentwintig jaar later. Voor ons radioprogramma Transkul weet Jan-Willem de pas vrijgelaten dissident Václav Havel te interviewen, met behulp van tolk en al. Het is Havels eerste interview als vrij man. Het interview vindt plaats in het kader va nhet festival EuroSpa Tegen de Stroom, waar Charta 77 een plaats in heeft. Drie maanden later is hij president, de eerdergenoemde Husák heeft alsnog het veld moeten ruimen voor de vreedzame demonstraties in het land. Alexander Dubček sprak in die dagen de hoop uit dat nu een democratisch socialisme mogelijk zou blijken. Daar waren nu de voorwaarden voor aanwezig. Tja. Het heeft niet zo mogen zijn. En het dilemma of hij premier van een tegen niet alleen zijn zin onafhankelijk Slowakije zou moeten worden is hem door een noodlottig autoongeluk bespaard gebleven.

Havel wilde ook geen splitsing, maar bleef aan, nu als president van Tsjechië, tot fors voorbij zijn houdbaarheid en fors voorbij zijn waarde als symbool van vreedzaam verzet - tot en met huidig pleitbezorger van de status van protectoraat van neocon-VS, met martelvluchten en wie weet -kampen aan toe. Gelukkig eigenlijk dat Dubček het niet heeft meegemaakt.

Tsjechoslowakije is andermaal verleden tijd geworden, nu dankzij marktgestuurde etnische strevingen. De precieze datum van de Fluwelen Revolutie leeft niet, is misschien ook moeilijk vast te stellen - ik zou zeggen dat het 10 december 1989 was, de dag waarop Husák het opgaf. Ook 21 augustus 1968 leeft niet. Ik moet bekennen dat er ook jaren voorbijgaan waarin ik er niet aan denk.

En Tsjechoslowakije kan nog zo opgeheven zijn, het sleutelend gespuis dat zich tot autoriteit op het gebied van de spelling van het Nederlands opwerpt, haalt dezer dagen alsnog rode strepen door alle kranteartikelen van 1968 en lang daarna. Het is Tsjecho-Slowakije, hebben zij ruim tien jaar na het einde van het land gedecreteerd. Voor het geval wij nog een geheugen hierover hadden moet het toch flink bewerkt worden. Tsjechoslowakije, tot nu toe het enige land dat door een spellingscommisisie met terugwerkende kracht is opgeheven.

Korsch online

Het onvolprezen Bureau of Public Secrets heeft Karl Korsch' Karl Marx online gezet (in het originele Engels).
Korsch was libertair marxist toen deze uitdrukking nog niet eens bedacht was. Lezen, om Marx zonder partijrimram te leren kennen.

Constantly

Vier maanden en tien dagen na dit stukje is Jos Brink zelf gevallen voor de Grote Niet-Toverkabouter. En de kanker.
Mijn belangrijkste herinnering aan hem is het programmma Tussen 10+ en 20-, als ik het mij goed herinner voor de AVRO. Het eerste programma dat ik kon laten staan voor de Britse zeezenders, destijds in 1964. O, Jos Brink was zo braaaaf - in het geheel geen diskjockey, ook niet in de zin die je in die tijd er aan kon verbinden (voor de blagen die nu met die naam rondlopen is deze deejay te oud, en dat vind ik in het geheel niet erg).
Constantly van Cliff Richard was het laatste dat ik hem hoorde afkondigen - ik zou nog lang 20- blijven (en het begrip tiener of teenager werd handig afgeschaft toen ik zelf tiener af was).

Zonder twijfel de bekendste vrijzinnige predikant van Nederland is niet meer. Hij ruste in vrede.

Maar nu weer even heel serieus

Op 16 augustus werd bij de FTSE (foetsie wordt het uitgesproken, hoe toepasselijk nu) 100, de zogezegd belangrijkste beursgenoteerde fondsen in Londen, in een klap voor 90 miljard euro weggevaagd. Het mag geen crisis heten, want dat mag het nooit. We krijgen ook niet te horen van mensen die uit het raam gesprongen zijn.
De schade wordt dan ook hoofdzakelijk verhaald op de pensioenen die belegd zijn in fondsen die wegsmelten. Dat is iets voor de toekomst, nietwaar.

Zonder krediet geen industrieel kapitalisme. Maar is het kapitalisme in de zogeheten ontwikkelde wereld nog industrieel - afgezien van de onverplaatsbare wapenindustrie? Krediet dient in grote trekken niet meer de productie van waren, maar de consumptie ervan - huizen in de eerste plaats.
Maar in een land waar men er maar het best drie baantjes tegen minimumloon op na kan houden om het hoofd boven water te houden kan Joe Sixpack/Otto Normalverbraucher moeilijk serieus kredietwaardig genoemd worden. Sub-prime noemt men met onbewust gevoel voor galgehumor het spookkrediet dat in de VS is rondgestrooid.
De zeepbel barst vroeg of laat. Als men leest wat voor bedragen er gemoeid zijn met de interventies van centrale banken en bij het wegsmelten van beursfondsen zou men denken: het is nu zover. Het kan ook een repetitie voor de grote Krach zijn, en niet eens de generale.

We zullen het pas weten als het verder gaat en hoe het verder gaat.
Auntie heeft een bevattelijke samenvatting van wie en wat er speelt.

Meer in verband met 15 augustus

Na het overlijden van John Peel werd een box met 7"-singles gevonden in zijn schuur, die zijn dierbaarste geweest moeten zijn. Inbegrepen was So much in love van The Mighty Avengers. Hij heeft wel eens een jingle over zichzelf gedraaid uit zijn Amerikaanse tijd, waarin hij de Mighty Avengers aanbeval. Mooi, dat hebben we dan al gemeen.

Een piano als instrument bij een beatgroep maakte de sound vanzelf volwassener, voller en stuwender. Sterke voorbeelden: Bring it on home to me van The Animals (van een andere orde dan het origineel van Sam Cooke & Lou Rawls), Tobacco Road van de Nashville Teens, vrijwel alles van de Mojos en dus So much in love. Dat de wereld niet rechtvaardig is bleek uit het feit dat het nummer ergens bij 45 bleef steken in de Britse top-50. In die tijden, jongelui, was een hit nog een aanbeveling. Hoewel het hierdoor al anders werd.
De groep mocht uitproberen of het duo Jagger en Richard(s) geschikt was als makers van eigen nummers, zoals Lennon & McCartney. Gene Pitney (That girl belongs to yesterday) en de Searchers (Goodbye my love), en speciaal de Mighty Avengers mochten nummers van het Stonesduo uitbrengen terwijl de topband zelf nog covers van zwart-Amerikaanse muziek maakte. Tot en met de geseculariseerde spiritual The last time.



De Jagger-Richardsconnectie maakte het nog merkwaardiger dat de band geen hit heeft gehad. Blue turns to grey en Walking through the sleepy city - het mocht niet baten. Dee Shenderey had de groep eens in de studio op Luxemburg en zij vond het nodig te vragen wat de groep had toe te voegen aan al die andere groepen die er al waren. "Talent" zei de woordvoerder namens de band. Maar het hielp niet.

Ruim veertig jaar later verneem ik dat de Mighty Avengers na deze zoveelste geflopte single zijn voortgezet onder de naam Jigsaw, met ook een lid van Pinkerton's Assorted Colours en een van de Fortunes erbij.
Maar het zou nog bijna tien jaar duren voordat deze band een hit had. Een nummer dat verraadt dat de schrijvers Toast and marmalade van Tintin kenden, maar daar staat tegenover dat de superramp Supertramp op zijn beurt weer goed naar Sky high geluisterd zal hebben.
Talent is onloochenbaar maar wordt lang niet altijd gehonoreerd.

O ja de vijftiende augustus

Naast de stortvloed aan payolaplaten die vaak opvallend oninteressant en soms afstotelijk waren, was een minpunt aan Radio Caroline omstreeks 1967 dat er een minimum aan diskjockeys werd ingezet. De dag werd gevuld door vier presentatoren, als het tegenzat. Dat werd saai...
Op een ochtend schakelde ik in en hoorde in de ochtend een nieuwe stem. Your dj PK Paul Kramer. Nee maar... Het was voor zevenen, en wat hoor ik daar? My friend Jack van The Smoke, een recurrent reeds... Maar - de tekst is anders... Oh what beautiful things he's seen - de drugsconnotatie aangedikt - de sugarlumps ontmaskerd (alsof het nodig was). Na zevenen kwam Keith Hampshire "gewoon" weer. Paul Kramer was ook alweer snel weg. Nooit meer de alternatieve versie (de echte?) van Jack gehoord.

Popmuziek is een van de dingen die het kapitalisme levert, die verlangens oproept die niet gestild zullen worden, want dat is niet de bedoeling, het gaat tegen de logica van de warenmaatschappij in. En zo komt de paradoxale tegencultuur tot leven - product van het kapitalisme en tegelijk subversief, in lichte mate altijd, want verbonden met een andere vorm van consumptie dan de zogeheten markt levert.
Northern soul is een sterk voorbeeld. Psychedelica is een ander voorbeeld. De muziek is sterk bepaald tot een periode, 1966-1968 zou ik zeggen, maar het kan uitgebreider gezien worden.
De bands zijn wit, meestal Brits en bestaan uit steeds langhariger wordende mannen.
En op een gegeven ogenblik wordt de muziek onbeluisterbaar. Simon Dupree and the Big Sound voortgezet als Gentle Giant, yech... Is Deep Purple echt opgericht door ex-Searcher Chris Curtis? Meer yech...
Hier is het genre te beluisteren op geknepen mp3s die de sound van London 266, Caroline of 270 in herinnering brengen...

De verticale deurknop

Nederlanders zijn helemaal niet zo nuchter als we vaak denken. Dat blijkt uit een onderzoek van het maandblad Quest over hoe Nederlanders denken over geesten, bijna-doodervaringen, telepathie, voodoo en andere paranormale verschijnselen. De resultaten staan in het nieuwe nummer van het blad, zo werd woensdag bekend.
Marktonderzoeker TNS NIPO ondervroeg duizend mensen over hun spiritualiteit en legde een aantal stellingen voor. Bijna driekwart van de respondenten denkt dat niet alles met wetenschap te verklaren is. Op de stelling: koop je een huis als er volgens de geruchten geesten rondwaren, antwoordde 44 procent 'nee'.

Meer dan de helft van de ondervraagden gelooft dat er mensen zijn die de toekomst kunnen voorspellen. Een op de drie Nederlanders denkt dat het medium Char, bekend van tv, echt met doden kan praten. (ANP, 15 augustus).

Wij speelden stilstaand krijgertje in het nieuwe huis, waar op allerlei plaatsen behangen moest worden en vloerbedekking gelegd. We hadden in ieder geval de ruimte.
Maar op een gegeven ogenblik gebeurde er niets meer - mijn zuster "was 'm". Toen ik ging kijken wat er aan de hand was zag ik haar met ontstelde blik voor zich uitkijken. "Ik heb mevrouw S. gezien." De vrouw door wier overlijden de woning vrij was gekomen die wij gingen betrekken.

Dat woonde niet prettig, ik had toch al niet zo veel trek in verhuizing, maar het huis waar ik mijn eerste negen levensjaren had doorgebracht werd gestut wegens instortingsgevaar en zou gesloopt worden voor industrie. (Die laatste is er niet gekomen). De verhuizing was onvermijdelijk.

Een keer tussen de middag, alleen thuis zat ik mijn middagboterhammen te eten... De deurknop van de kamer waarin ik zat ging in zijn eentje omhoog, bleef in deze stand - hoe lang? altijd te lang! - en ging weer omlaag. Ik zat bevroren van angst, voor mijn gevoel vastgevroren in het vertrek waar ik mij bevond.
Ik werd verlost door een bevrijdend belletje. Of ik op straat wilde spelen. Ik weet niet wat het vriendje dat had aangebeld gedacht moet hebben van mijn angstige verhaal over de deurknop.

Van mevrouw S. was bekend dat zij een hekel aan katten had. Toen we er eenmaal een in huis hadden hielden de spooksels op. Geloof ik. Want het huis heeft nog steeds wat in het Engels zo onnavolgbaar heet een atmosphere.

Wat nou, onnuchter? Ik weet niet wat Quest is, ik weet niet wie Char is, ik weet wat ik heb meegemaakt. Een huis met een spook? Nee bedankt.

Zeg mij hoe u mij noemt

CNN noemt een aantal van vijfhonderd doden, de BBC houdt het nog op 250 - de eigen verantwoordelijkheid van degenen die de bomaanslagen op Yezidi's in Irak hebben uitgevoerd kan nooit worden verzwakt door het feit dat het land bezet wordt gehouden. Een dode is vreselijk, tien een massamoord, maar al in de honderden wordt het een getal in een statistiek, vijfhonderd, tweehonderdvijftig - het definitieve cijfer wordt een soort einduitslag, het zorgt voor een lichte verdoving ten aanzien van de gruwelijkheid - vijfhonderd of tweehonderdvijftig.

Ik hoef mij niet schuldig te voelen, maar een zeker naar gevoel van eigen verantwoordelijkheid heb ik wel. Toen ik inmiddels tien jaar geleden door Syrië reisde zei degene die ons rondreed: als je het lot van een minderheid in deze streken bekendheid wilt geven, doe het dan over de Yezidi's. Ook wat betreft hun positie in Europa.
Het stond en staat nog op de agenda, tien jaar later. Wat brieven ter ondersteuning van Nuriye Kesbir, de enige van wie ik weet dat zij Yezidi is - maar mijn gevoelens hierover zijn gemengd: ik was uiteraard tegen opsluiting en mogelijke uitlevering van dit prominent PKK-lid, maar de gewapende strijd van de PKK heeft zeker ook niet mijn instemming. Enfin, Yezidi dus.

In de berichtgeving wordt gemakshalve van een sekte gesproken - wat alweer taalgebruik is dat moord lichtelijk vergoelijkt. Aanhangers van een godsdienst vermoord je niet, over een sekte valt te marchanderen.
Het zijn en blijven duistere tijden.

De profundis 6: Slok

De voorgaande bijdragen zijn - op Englandspiel na - geschreven in een soort ballingschap, weg van de wereld waarin ik wired ben. Hoewel ik al maanden pillen slik tegen een vastgestelde spierziekte, die als verklaring wordt aangevoerd voor het dubbelzien, zie ik nog steeds dubbel. Een tamelijk eenvoudig en uiterst kwetsbaar plakkertje dat geen plakkertje is, op een glas van mijn bril die geen bril is (ik zie er aanzienlijk minder door dan zonder), houdt mij sinds enige maanden op de been. De medicijnen tegen de spierziekte hebben geen effect. Voor mij is het in toenemende mate de vraag of dit wel de juiste diagnose is.
Ik ondervind aan den lijve hoe de geneeskunde een geneeskunst is, met technieken en ingrepen die solide wetenschappelijke basis op het ogenblik van handelen missen. Myasthenia gravis? Wij denken van wel. Denk ik het nog? Hoe dan ook, deze nogal zeldzame spierziekte zou als vervolg gekomen zijn op een te actieve schildklier. Een week geleden heb ik tegen de te drukke klier de slok gekregen: een dosis radioactief jodium (131I), een behandeling die zo haar eigen richtlijnen met zich meebracht. Niet slapen in de nabijheid van een ander, ook niet in een ander vertrek tegen dezelfde muur. Niet samen op een bank zitten. Voorzichtig met openbaar vervoer. Niet naar de film, geen busreis. (Over de kerk, waar ik wel twee keer geweest ben in deze periode, en theater of concertzaal is niets gezegd; alsof de bioscoop een keuze is als je dubbelziet! Maar goed, nee, de kerk zit nu eenmaal niet stampvol meer in dit land, de andere aanwezigen waren veilig buiten mijn stralingszone). En tenslotte: zittend wateren, iets wat je als man toch nadrukkelijk wordt afgeleerd na het potje (tenzij je quasi-feministische meeloper bent, dezulken zijn er), en iets wat je als je de afwatering bevorderende pillen voorgeschreven hebt gekregen tegen hoge bloeddruk misschien wel het meest raakt in het dagelijks leven. Het betrekkelijk isolement, het ging, de afgelopen week. Na de week waarin men geacht wordt hinderlijk zoniet gevaarlijk radioactief te zijn (getoetst is het gevaar niet) geldt nog slechts (slechts?) een voortplantingsverbod van een half jaar.
Wonderlijk genoeg werd seksueel contact voor na drie dagen alweer goedgekeurd, onder het motto: dat duurt toch niet zo lang. Ook onder medici heeft Onze Lieve Heer rare kostgangers. Zie verder onder: bioscoopbezoek, wat mij betreft.
U leest dit, de radioactieve isolatieweek is voorbij. Voor mij is het afwachten of dit zware middel wel helpt tegen het dubbelzien.

De profundis 5: Melkmeisje

Wat kan een mens opvallen? De flacons van het badschuim dat Melkmeisje (La laitière) heet, is in de loop van de jaren steeds veranderd. Had het meisje ooit wat in Nederland klederdracht heet? Een dergelijke quasi-authenticiteit werkt niet als aanbeveling, want helaas kan vastgesteld worden dat Nederlandse klederdrachten - voor beiderlei kunne - allesbehalve elegant ogen. Het melkmeisje dat mij de laatste jaren vanaf het planchet aankeek had een werelds en toch klederdrachtachtig rokje aan, net boven de knie, vlot maar ook niet uitdagend.
Maar waar heeft het Melkmeisje klanten? Sinds enige tijd loopt er een censuurbalkje met haar naam door haar lichaam waardoor alleen haar hoofd en enkels te zien zijn.
Op het gevaar af te klinken als de huilende wolven in het bos: waar is dit goed voor? Was haar rokje toch te kort voor de Cultuur van sommige afnemende landen? Enfin, ik kan nu al zeggen dat een censuurbalkje niet direct geruststellend is, zeker niet in de context waarin men de flacon ter hand neemt.

De profundis 4: Englandspiel

Freek de Jonge heeft eens in een conférence losjes en plompverloren gezegd dat prins Bernhard door verraad ervoor gezorgd heeft dat de slag om Arnhem verloren is. Een zware beschuldiging die geen gevolg heeft gehad. Al kon het ook moeilijk onopgemerkt genoemd worden.
In februari 2004 viel Bernhard uit tegen W.P. Hoogendoorn (Tomas Ross), die hem er van beschuldigde - vond Bernhard - dat deze ervoor gezorgd heeft dat de slag om Arnhem verloren werd. Ross antwoordde met King Kong - voor koningin en vaderland, een boek dat Bernhard niet meer heeft kunnen lezen. Kort na zijn overlijden verscheen een hielenlikkerig interviewboek van twee Volkskrant-topredacteuren (onderknuppeltjes mochten niet bij dem Prinz langs) waarin hij allerlei controleerbaar onjuiste en oncontroleerbare dingen mocht spuien zonder gehinderd te worden door kritische vragen. Het kan geen toeval zijn dat een naieve zeer Bernhardgetrouwe verzetsstrijder bij Ross Jan Tromp heet. En ja, Ross laat Bernhard wel een rol spelen bij het mislukken van de slag om Arnhem, maar hij veronderstelt geen opzet, dus ook geen verraad. Dat laat hij aan iemand over die het al snel niet meer kon navertellen. Al met al was er niets te winnen met het verraden van de aanval bij Nijmegen en Arnhem, de Duitse zaak was toch al verloren.

En dan het Englandspiel, aan de Duitse kant Operatie Noordpool geheten. Nederlandse agenten van de Britse geheime dienst (een van hen was Felix Ortt junior) werden gedropt in bezet gebied, hielden als opgeleide marconisten contact met Engeland, werden opgepakt en bleven omgedraaid zenden - en ook al lieten ze in code weten dat zij gepakt waren, de droppings gingen door. Waarom, is nog steeds de vraag. Stommiteit? Opzet? De archieven van de Britse geheime dienst over dit onderwerp blijven gesloten. Een idee is dat de Britse geheime dienst cynisch en wel de Nederlandse agenten offerde als afleidingsmanoeuvre. Maar het valt niet te zeggen. Een rol van de Verenigde Staten hierin, die in dit geval zouden hebben samengewerkt met Duitsland - dit stelt Ross - vind ik een brug te ver klinken. Waarschijnlijk zullen we niets te weten komen zolang er nog tijdgenoten en dus nabestaanden van het Englandspiel in leven zijn. En misschien daarna ook niet.

Een direct weerlegbare stelling van Ross betreft het lot van de ex-SS-er Van der Gouw, die in 1968 uit de school klapte met Alias Teixeira. Nieuwe delen bleven niet uit omdat Van der Gouw op mysterieuze wijze om het leven kwam, maar omdat Zwolsman met succes publicatie van een volgend deel door de rechter had laten verbieden, omdat zijn goede naam erin aangetast werd. Met die goede naam viel het al met al toch al mee, maar deel IIb van Alias Teixeira kon de pulpmolen in, en daarmee hield het op. Van der Gouw heeft nog wel belangrijke delen van de inhoud doorgegeven aan Bernhard- en Kistemakerhorzel Wim Klinkenberg, en - wonderlijk? toch niet - de Kabouterbeweging in Amsterdam (die alleen al geïnteresseerd was in verband met andere vormen van verzet met betrekking tot zoiets als een nieuwe bezetting). Van der Gouw is niet veel jaren later overleden, maar dit was toch vanwege slechte gezondheid, hierover hoeft niet suggestief gedaan te worden.

De profundis 3: Vreemdeling

Ik kon er de slaap niet van vatten toen het klokje van gehoorzaamheid klonk nadat ik de eerste helft van Camus' De vreemdeling had gelezen. Ik kan mij wel indenken dat je je de toeschouwer voelt van een toneelstuk waarin je zelf een rol speelt, maar dat eigenlijk niet tot je doordringt. Maar niet eens weten hoe oud je moeder is en geen enkele emotie kunnen noteren over haar tijdens de begrafeniswake? En een dag later in het zwembad een oud-collega tegenkomen op wie je verliefd bent geweest, met haar naar de film gaan en na afloop naar bed - een week later zien jullie elkaar weer en zij vraagt of je van haar houdt... Het is na twee nachten misschien een iets te doordringende vraag, maar noteren dat je verliefd bent maar waarschijnlijk niet van haar houdt, maar je wil wel met haar trouwen want het maakt toch allemaal niets uit - je krijgt de neiging de ikpersoon door elkaar te schudden: zo ga je niet met een vrouw om met wie je intiem bent (geweest).

De volgende dag blijken de aanleidingen tot elucubraties precies te draaien om waar het om gaat in de roman. Het kunnen nog uitingen zijn geweest die hoorden bij het toeschouwer zijn van het eigen toneelspel. De moord op de Arabier hoeft naar de logica van het verhaal geen moord te zijn geweest, maar een daad van zelfverdediging tegen het naar de hoofdpersoon geheven mes.
Het verhaal heeft een open einde. Volgens de eerder genoemde logica van het verhaal kan de hoofdpersoon alles opschrijven. Krijgt hij alsnog gratie, zoals de versmade aalmoezenier verwacht? Als lezer hoop ik het, en hoop ik dat de ikfiguur in ieder geval nog van zijn Marie gaat houden. Maar ik kan het mishebben, al blijft de openheid voor deze ontwikkeling na het verhaal bestaan.
Welk doel het gediend kan hebben dat twee jaar geleden bekend werd gemaakt dat George W. Bush dit boek in zijn vakantie las, is onduidelijk. Komaan, een avond en het is uit. Ik was te laat begonnen, misschien had het verhaal mij anders wakkerliggen bespaard. Camus was niet- of anticommunist, maar zeer beslist links. Ging het erom dat het geletterde publiek moest vernemen dat Bush ook wel weet dat je niet straffeloos Arabieren kunt doodschieten? Of was het simpelweg gekozen om hem als niet-analfabeet in de markt te zetten? Waarom dan aan de hand van een boek dat zijn evangelicale zogenaamd-conservatieve achterban toch niet zou mogen behagen? Nooit zal De vreemdeling meer dezelfde zijn. Ik heb hier bij dezen ook mijn best toe gedaan.

De profundis 2: Zoek en je zult gevonden worden

Het bestuderen van het christen-anarchisme brengt vanzelf studie van mystiek met zich mee. Er is een andere connectie tussen anarchisme en mystiek: Gustav Landauer, Eckhart-adept en -hertaler. Mijn lezingen voor de International Society for the Study of European Ideas beoogden een synthese tussen beide, en werden gepresenteerd onder de vlag van het op wetenschappelijk niveau bestuderen van mystiek. Sommige toehoorders vonden het een moeilijk te verwerken idee dat een dergelijke studie mogelijk zou zijn. Het is ook een bezigheid die zich enerzijds terzijde van theologie en filosofie ophoudt, of op dit gebied een synthese betekent. In Nederland houdt het Titus Brandsma Instituut in Nijmegen zich met deze studie bezig.
Zo te zien is het voor Auke Jelsma een verkenning in nieuw en onbekend terrein, de kennismaking met mystiek en mystici. Hij zegt uitdrukkelijk dat hij er zelf geen is, Dorothée Sölles idee dat iedereen mysticus is, is duidelijk niet aan hem besteed. Toch klinkt het plezier van de ontdekkingsreis door in zijn boek Zoek, en je zult gevonden worden. Eerder werkte de schijver mee aan de Encyclopedie van de mystiek en aan Wie is wie in de mystiek - in geen van beide wordt een uitgesproken christen-anarchist genoemd of behandeld, of het moest Kierkegaard in zijn eentje zijn, of Simone Weil... De eerste bezigheid bij het kennisnemen van dergelijke boeken is het speuren naar wat je zelf kent of weet, en dan ontbreekt dit. Het doet er niet veel aan af.
Mystiek als verrassing is de ondertitel van deze verkenning. Ik kan het slechts met de schrijver eens zijn als hij stelt dat machthebbers minder geloofwaardige mystici zijn - mystiek is niet met macht te verenigen. (Tot zover dan Hammarskjöld en Chomeini, zou ik zeggen). In het verlengde hiervan noemt hij twee grote mystici uit de eerste eeuwen van de christelijke jaartelling. De eerste is Mani, die in het algemeen een slechte pers heeft, en het is geheel de vraag of dit terecht is. De tweede is verrassend, omdat het de uiterste stap in de vrijzinnigheid is van de protestantse theoloog Jelsma: Jezus. Het signalement is een consequentie van het verwerpen van de traditie die in naam van Jezus zelf is opgebouwd: volledig sterfelijk mens en tegelijk fysieke zoon van een enige God - het is ook niet wat Jezus Zelf (ik houd mij aan de eerbiedige hoofdletter) gedacht zou hebben laat staan gezegd. Maar omdat Jezus voor veel mystici zelf een bron is, is het hoe dan ook een verrassende wending. Mystiek staat bij protestanten in een kwade reuk - blijkbaar omdat er zoveel katholieke mystici voorkomen in de geschiedenis van het christendom, u zult toch betere redenen moeten aanvoeren! - dus dit verslag van de verkenning van de protestant Jelsma is ook daardoor opmerkelijk. U bent uitgenodigd zich te laten verrassen door deze uitgave van Ten Have.

De profundis 1: Theme for a dream

Het is tijd voor de vespers, maar er zit maar een ander persoon in de kerk. Het uur verstrijkt zonder enig spoor van voorbereiding tot de dienst. Plotseling duikt uit een zijingang een meisje op in hotpants en met een petje op. Zij knielt bij het altaar - en maakt er een foto van. Zij verdwijnt weer door de ingang bij het koor, om even later opnieuw op te duiken met een man met wie zij een twistachtig gesprek voert waaruit ik niets kan opmaken. Vervolgens lopen zij door het gangpad naar buiten. Zij zegt nadrukkelijk "goedenmiddag", zonder enig accent, tegen mij. Ze draagt een tas met Che en de Cubaanse vlag erop (ik weet waar je die kunt kopen in Amsterdam...).
De kerk blijft leeg en stil achter.

In deze omgeving ben ik ook altijd een beetje drie, of elf. De driejarige heeft weinig te melden. Angst voor het tussen de spaken komen van de binnenkant van mijn enkels. Een angst die geen grond meer heeft in de realiteit van vandaag. De elfjarige redt meisjes uit benarde situaties. Zij worden in het algemeen gekweld door hun ouders, en dienen gered te worden. Dat doe ik dan. Welke middelen ik hiertoe heb weet ik eigenlijk niet, alleen de edele intentie misschien. Nu ik het opschrijf bedenk ik dat de behoefte misschien ook mijn eigen onplezierige huiselijke omstandigheden weerspiegelde.
Een meisje als net langsliep zou mijn fantasie hebben losgemaakt als elfjarige, bedenk ik misschien nogal ongewijd in deze omgeving (de dienst gaat zeker niet door). Voor een meisje met een petje doe ik bijna alles. Zolang het geen uniformpetje is natuurlijk. Haar leeftijd klopt niet, de mijne klopt niet. En in het echt wilden meisjes nooit zomaar gered worden. Ze wilden iets anders. Ik ben ook geen elf meer. Mijn zeepbelletje ploft

Toch zul je tot het einde van je dagen ook elf zijn, wat er verder ook niet klopt.

Progressief patriottisme? : en Nederland?

The progressive patriot van Billy Bragg biedt geen recept hoe een progressief patriot te worden. Hij illustreert vooral hoe de derde en vierde stand een vaderland hebben gekregen door rechten te verwerven. Engeland staat voor een faire maatschappij, vindt hij - hoort dit te staan, gezien de geschiedenis, van Magna Carta via de berechting en onthoofding van de koning, de Glorious Revolution en de opkomst van de arbeidersbeweging tot en met de eerste naoorlogse Labourregering.
Daar houdt het juist op, zou men zeggen - Tories of Labour, ze zijn er op uit de verworvenheden terug te draaien, Labour waarschijnlijk nog meer dan de Tories (Thatcher en Major zijn nog van de National Health afgebleven).
De arbeidersklasse heeft via de verzorgingsstaatsregelingen een vaderland gekregen, dat de heersende klasse liefst grondig wil afschaffen. Met de verzorgingsstaat verdedigt men het vaderland, zou je kunnen zeggen. En hoewel de grondgedachte van de verzorgingsstaat het verdedigen waard is, is het de vraag of ter linkerzijde nu iets verdedigd moet worden als een vaderland, dat de Koks en de Melkerts nu juist zo opzichtig hebben verlaten.

Met Nederland blijft hoe dan ook het probleem dat het land pas sinds pakweg 1830 echt bestaat (volgens de eigen redenering sinds 1839). Men wil een portie onderwijs wederinvoeren waarin gesuggereerd wordt dat het veel langer bestaat (canonitis als nieuwe Nederlandse ziekte), het Land van Rembrand dient hersteld. Maar het ziekenfonds blijft afgeschaft, evenals de WAO.

In de gebieden die Nederland zouden gaan worden zijn ook omwentelingen geweest als de Engelse die Bragg als mijlpalen aanhaalt. De Opstand tegen de koning, in de eerste plaats - men zegt vaa kdat deze door conservatieve uitgangspunten werd bepaald, maar dit moet dan vooral gedaan worden door mensen die het spoorboekje van de Geschiedenis in zijn geheel gelezen hebben en die weten hoe het afloopt. Van dezulken dient men zich verre te houden.
De Opstand - vooruit, maar de Republiek - nauwelijks tot niet.

Een volgende mijlpaal: de Bataafse Revolutie, die de gelijkberechtiging van katholieken en Joden met zich meebracht - handig voor de voorouder wiens naam ik nog geheel draag, en die uit het Nederduitse gebied als arbeider was neergestreken, katholiek als de meeste Nederduitse immmigranten. De kinderen van de immigratie stonden op de barricade tegen Oranje in de late achttiende eeuw - en als ik daarover nadenk geeft het mij wel een mooi gevoel.
De Bataafse Revolutie illustreert ook hoe weinig onafhankelijk de Republiek nog was.

En dan? De arbeidersbeweging, meer bepaald de anarchistische, al dan niet christen-, en de Hollandse marxistische school? Een revolutie hebben ze niet teweeggebracht, maar zonder revolutiestreven zou de genoemde verzorgingsstaat er niet gekomen zijn, dat staat vast. Ik doe de vrijzinnig-democratische stroming er even bij, omdat dit de constante "progressieve" onderstroom is door wat we met terugwerkende kracht de Nederlandse geschiedenis kunnen noemen. Niet alleen de partij die zachtjes jankend ten onder is gegaan in de PvdA, maar een ruimere stroming - die eventueel als Nederlands geestesmerk te benoemen zou zijn. Ja, dat zou ik een mooi idee vinden. De vrijzinngiheid als constante, van Geert Grote via Erasmus en Spinoza, Domela Nieuwenhuis, Ortt, Pannekoek (jazeker!) tot en met voor mijn part Mulisch en Wolkers.

Maar we bevinden ons in donkere tijden. Het zou een punt van nationaal (progressief?) zelfonderzoek moeten zijn: Is Nederland nu zo van streek van die twee akelige politieke moorden, of hebben die iets wat toch al aan de gang was alleen verergerd?
Ik heb geen antwoord en constateer dat er niet ijverig gezocht wordt naar een antwoord, zodat er geen reden is terug te keren uit de innere Emigration.

Meer mocht blijven

Bijna twee jaar geleden schreef ik een requiem voor een duinmeertje. De kletsnatte augustus van 2006 heeft het net voor de ondergang behoed.
En de nog nattere volle zomer van 2007 heeft er een groot, bijzonder meer van gemaakt. Met de pijnbomen tegen de zonnige hemel op de achtergrond lijkt de foto in Zuid-Europa gemaakt te zijn, of anders in Zweden.
Ook zo zal het niet blijven. Maar een requiem is beslist ongepast gebleken.
De andere foto is een zoekplaatje. Halverwege de heuvel zit een haas naar de fotograaf te kijken. Het meer is tussen ons in, het dier hoeft niet bang te zijn (hoeft het toch niet).
Nu er zo weinig konijnen over zijn lijkt het wel of de haas zijn kans neemt in de duinen, waar het dier vroeger niet veel voorkwam.

Lieve lieve lieve lieve mensen

..ik vind jullie allemaal zo lief.
Ik hoor het collega Peter B. nog zeggen op de radio. Meende hij het? Zoiets moet je niet vragen, als je het hoort op de radio. Dan is alles gemeend. Wat er gebeurt als de microfoon dicht is gaat u helemaal niets aan (ik houd het netjes, merkt u?).
En ik meen het ook. Lieve mensen, ik laat even weten dat ik, vanwege mijn eigen heel speciale herdenking van Hirosjima, waarschijnlijk grotendeels stilval op of na maandag, voor een week.
Wat is een week, zult u zeggen. In Nederland en België is het toch vakantie.
Enfin, ik heb het u laten weten.

Progressief patriottisme?: de S&G-connectie

The progressive patriot van Billy Bragg voert mij tot zelfonderzoek. Halverwege aangekomen is het mij nog niet duidelijk hoe het progressieve patriottisme ingevuld moet worden volgens de bard. Maar ik heb Orwell, van wie het begrip afkomstig moet zijn, op dit punt ook niet overtuigend gevonden. Misschien komt het nog, ik ben, zoals gezegd, halverwege.

BBr beschrijft zijn eerste schoolreisje, naar het continent, naar de Lage Landen. Hij heeft het over zijn tocht naar Walcheren Island, per boot, zodat wij weten dat de bus op het veer Breskens-Vlissingen heeft gestaan. Er komt een bus met meisjes langszij, en beide (blijkbaar niet gecoëduceerde groepen) raken van slag. BBr beseft plotseling, schokkend: hij vindt meisjes leuk. Vlak voor de puberteit moet je ze stom vinden, dus dat is nu eenmaal een ontdekking. Je kunt ook iets anders ontdekken, dat wordt meestal als verwarrender gezien door betrokkenen en toeschouwers.
De meisjesbus trekt op na aankomst op Walcheren en verdwijnt uit zijn leven. En dan speelt de radio in de bus The boxer van Simon & Garfunkel, en nooit zou de wereld meer hetzelfde zijn.
Het gevoel ken ik, en ik vermoed dat u het ook kent en wel uit eigen ondervinding. En het moet dan met andere muziek, onder andere omstandigheden, misschien op een ander punt in uw leven zijn geweest. Onrust, gewaarwording van eenheidsgevoel (mystieke ervaring dus), het gevoel dat alles goed is of juist slecht...

Mijn eerste muzikale herkenning, is mij verteld, was La goualante de pauvre Jean van Edith Piaf, ook bekend als The poor people of Paris. Een ik-ben-mij-bewust-van-de-wereld-nummer, nog steeds dierbaar. Maar als ik verder bij mijzelf te rade ga kom ik nu alleen op beelden van een voor mij gebroken of brekende wereld, bijvoorbeeld de langgezochte Carousel waltz. Of - dit mag niet van dominee, maar dat moet hij weten - een gevoel van thuiskomst: Nu sijt wellecome in de kerstnachtdienst, wat gaat er boven?

Waarmee ik terug ben bij Billy Bragg. Hij ontdekt Simon and Garfunkel, wonderlijk in 1970, en wordt verder getroffen door Scarborough Fair. Een van huis uit Engels volksliedje - de tocht over de oceaan heeft hem terug in Engeland gebracht. (De versie van Sérgio Mendes lijkt hij niet te kennen).
Ik heb niet veel met Simon and Garfunkel, eerlijk gezegd, ik vond hen te zoetig vergeleken met Dylan (enkele uitzonderingen, zoals Fakin' it niet te na gesproken). En een soort thuiskomen via de omweg van een ander land, muzikaal gesproken, is voor Nederlanders moeilijker. Het Cecilialied dan maar, ofwel de Zeven kikkertjes al in de boerensloot, via Smetana? Ik moet er ernstig over nadenken of ik daar nu een vaderlands gevoel van krijg. Afgezien van de vraag of het Cecilialied niet vooral Vlaams is (allez, tellen we dat mee?).

Volgens mij is de zoektocht naar het progressieve vaderland in Nederland (en Duitsland) eerder gedaan, en in een niet al te eerlijke keuze voor erg rechts geëindigd voor menigeen die zich een soixante-huitard waant in deze streken.

[Het zwartharige meisje op de hoes van Paul Simon's Songbook is niet, zoals ik eerder schreef, Beverly maar de toenmalige liefde van Simon, Kathy Chitty, die ook op het album bezongen wordt.]

Aubade

De afgelopen dagen verschenen groepjes roepende gierzwaluwen omstreeks kwart over negen, half tien 's avonds boven de stad. Vanochtend vlogen en riepen ze omstreeks half acht. Een afscheidsvlucht? Er werd een grote flats achtergelaten op het raam aan min rechterhand, wat de vraag oproept of en hoe gierzwaluwen, die altijd in de lucht blijven, hun ontlasting rondstrooien.
Volgens een folder van de Gierzwaluwbescherming verdwijnen jaarlijks tienduizend nestplaatsen in Nederland. Als dit waar is moet het snel afgelopen zijn. Op de site is dit cijfer niet terug te vinden. Zoals het is, is het al erg genoeg.