Uit een stuk in de serie religieuze belevenissen in Trouw:
"Het bewustzijn is talig, en ik vermoed dat er misschien andere niet-talige vormen van bewustzijn zijn. Religieuze ervaringen geven dan toegang tot een voortalig grond- of oerbewustzijn, tot het religieuze bij uitstek. Dit is een hypothese, waarin ik geloof. Misschien hebben de niet-talige dieren dus wel een veel religieuzer bewustzijn dan wij. De eenheidsbeleving heeft niets met het verstand te maken. Van het buitentalig bewustzijn kunnen we niets weten."
Dixit filosoof Piet Winkelaar (van wie daarvoor de gruwelijke uitdrukking "ik ben bespaard gebleven" is opgetekend - ga u schamen, wie hiervoor ook aansprakelijk zij).
Religieus bewustzijn, wat voor mij hetzelfde is als religie, is per definitie buiten- of voortalig. Als dieren geen talig bewustzijn hebben (andere dieren, zoals mensen, kunnen niet weten of dieren geen talig bewustzijn hebben overigens) is hun bewustzijn dus per definitie religieus.
Dit is even slikken voor degenen die religie en godsdienst op een hoop gooien. En het is voor de mens als historisch wezen wel degelijk uniek dat zij weet heeft van mensen uit zijn geschiedenis, van Zoroaster en de Boeddha via Jezus en Mohammed tot Franciscus en verder - voorgangers in meer dan een betekenis. Hier komt men al gauw in de buurt van de (georganiseerde) godsdienst, waarvan wij vrij zeker weten dat dieren daar te verstandig voor zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten