Groninger broodje gorilla

Bij de kennismaking sloeg de vonk meteen over. En hoewel zij in ander gezelschap verkeerde ging zij bij mij zitten in het café en streelde zij mijn armen, stoutmoedig wurmend onder de mouwen van mijn trui. En al spoedig begon zij te kussen. Voortvarend, maar wel zo leuk en duidelijk. We hoefden het niet eens over nog een kopje koffie te hebben toen ik voor haar deur stond.
Ze zei al vantevoren, liefste, ik moet morgen heel vroeg op, maar jij kunt blijven liggen en zelf zien wanneer je weggaat. Je kunt de deur achter je dichttrekken. Ik blijf een paar dagen weg.
Toen begon de nacht.

Ze stond inderdaad ver voor het krieken van den uchtend op, stond op een gegeven ogenblik in mantelpakje naast het bed waar ik wazig inlag en kuste mij vluchtig ten afscheid. "Je weet mijn adres, dus...".
Zo was het, en ik wentelde mij nog even tussen de lakens van misschien, wie weet, hopelijk, mijn nieuwe liefde.

Het werd licht, en het was tijd om op te staan. Het onbekende huis had een aparte flinke badkamer. Met het gevoel van opwinding dat ik zeker al twaalf uur aan een stuk had deed ik de deur van dit vertrek open...
Op de spiegel boven de wastafel had zij met lippenstift geschreven: welkom bij de aidsclub.

Waarom huil je, Nona...

Een bericht over slavernij in de VS. Je moet erg rijk zijn om mensen zo arm te kunnen houden, betoogt Barbara Ehrenreich. Het zal meer voorkomen, maar hoe weten we dit en hoe kunnen we het weten?

Een ander bericht met een connectie naar de gordel van smaragd: doodvonnissen voor xtc-bereiders, onder wie een blijkbaar in Indië geboren Nederlander, Dick Nicolaas geheten.

Seks door Gods genade

Pinksteren is niet alleen een gelegenheid voor anarchistisch kamperen – in Biddinghuizen is er het Opwekkingsfestival, waar men opgewekt kampeert.
Volgens een van de aanwezigen:
’een avontuur met de Heer, die nooit teleurstelt’.

De avontuur – je hebt het wel vaker met jongelui tegenswoordigs, dat ze niet weten of een woord onzijdig is. De boek. De avontuur.
Het is beregezellig in Biddinghuizen:
“Je voelt je hier als christen onderdeel van een grote familie, dat is echt heel gaaf.”

Gaaf! De juiste jongerentoon geraakt. Jezus is vet, hoor maar:

“Een paar jaar geleden raakte de Heer mij aan. Als wederom geboren christen van de Pinkstergemeente voel je dat je hier mensen tegenkomt die hetzelfde delen: Jezus de verlosser. Dat is niet iets wat alleen gezegd wordt, je voelt het ook. Al gelooft niet iedereen hier even oprecht.”

Dat is nou pech. Verdere toelichting ontbreekt. Toch zijn de niet-zo-oprechten echte christenen, dat kan niet missen:

„Het is zo fijn om even alleen maar met christenen te zijn.”

In de eigen stam. Geen moslims bij de hand. Die dienen overigens wel bekeerd te worden, er zijn goedkope inleidingen op de bijbel in het Arabisch te koop op het festival – de aanwezigen weten blijkbaar niet waar de oudste christelijke kerken zich bevinden. Maar van andere kerken weten ze wel:

“Het mooie van dit festival is dat het hokjesdenken wegvalt, je [komt?] naast mensen te zitten uit andere kerken. Het gaat uiteindelijk allemaal om de boodschap van God.”

En dan is het woord aan een spreker, Willem:

“Willem Servaas van der Valk – strak streepjesshirt, spijkerbroek, sportschoenen – praat gedreven over de verleidingen die je als ’christenstudent’ moet weerstaan. ’Ik was maagd, en mijn vrienden vonden dat gek. Maar God steunde mij.’”

Hee, psst.. Willem – ik was ook maagd, origineel waar – maar weet je hoe ik voorkwam dat mijn vrienden dat gek vonden? Er gewoon niet over kwekken. Gek idee, niet? Ja, op zeker moment was het afgelopen. Ik weet niet of ik daar nu ondankbaar voor moet zijn geweest. Ik vond dat ik dankbaar mocht zijn, toen. Maar ik zal er niet over uitweiden. De Eeuwige heeft het druk met Willem Servaas van der Valk, ik begrijp al meteen dat de Eeuwige dan minder tijd voor mij had. Of heeft. En al met al was ik uiteraard geen christenstudent.

Een grote zorg is het bestrijden van pornoverslaving bij de aanwezigen. Willem weet raad – de beste remedie is rampetampen:

„Ik beheers me met porno omdat Gods genade me seks heeft gegeven. Jongens, dat is toch gaaf!”

Meer hierover in Trouw.

Ik weet dat mensen van of uit de omgeving van Time to Turn zich voorgaande jaren op dit festival hebben bewogen om het woord van het christen-anarchisme te verspreiden. Hoeveel persoonlijk leed dat met zich meegebracht moet hebben kan ik mij zeker na bovenstaande indenken. Uit hun site kan ik niet afleiden of men zich weer tussen de christenen gewaagd heeft dit jaar. Ik kan mij ook een betere besteding van Pinksteren indenken.

De winnende zijde

Een goede kameraad zei laatst tegen mij dat hij hoopte dat ik spoedig weer mijn optimistische zelf zou worden. Gunst, was dit een kenmerk van mij? Dat het weg is kan ik zelf wel bedenken. Als er plagen in de buurt van je tent komen is het moeilijk niet pessimistisch te worden. En soms vraag ik mij af: bevind ik mij en la noche oscura door mijn huidige conditie, of is het andersom? Overigens niet iets om ook nog eens over te gaan tobben.

Ik zocht eigenlijk iets anders op de site van Time to turn - heb ik lang niet bezocht, merk ik - toen ik deze oproep om naar Rostock te gaan het komende weekeinde tegenkwam. Ik neem hem integraal over, ik kan mij niet voorstellen dat men dit daar erg zou vinden. U kunt nog mee - zie op hun site:

- Waarom gaan we naar de G8? Om herrie te schoppen? Nee. We gaan de wereldleiders vragen of ze ook aan de winnende kant willen komen. Want één ding is zeker: die andere wereld, die komt er!

Tijdens de apartheid in Zuid-Afrika gaf aartsbisschop Desmond Tutu een preek in de kathedraal van Kaapstad. Een grote groep politieagenten en paramilitairen stonden om de overvolle kerk heen, terwijl ze de gemeente intimideerden en alles opnamen wat er werd gezegd.

Tutu sprak profetisch over de toekomst, wanneer de apartheid zou zijn verdwenen. Hij vertelde dat de staat militair wel oppermachtig was, en de arme mensen kon onderdrukken, maar dat de staat niet God was. De machtigen zouden niet eeuwig de armen kunnen vergeten.
"Inderdaad", zei Tutu tegen de politie, "jullie hebben al verloren." Hij pauzeerde even, met die beroemde glimlach van hem. "Waarom komen jullie eigenlijk niet aan de winnende kant?"

De massa joelde en iedereen begon te dansen.

Wij gaan de wereldleiders in Rostock, die gaan praten over investeringen, over economische groei, over veiligheid en over macht, vertellen dat er armen zijn die de dupe worden van onze economie. En we hebben goed nieuws: aan het eind zal de strijd worden gewonnen! Er komt een ander Koninkrijk. Waarom komen jullie eigenlijk niet aan de winnende kant?

- Een kanttekening, hoe mooi het verhaal over Tutu ook is: behalve de afschaffing van de apartheid is er verder niets fundamenteel veranderd in Zuid-Afrika. Dat de zeven heren en een dame komend weekeinde plots hun Damascus-ervaring zullen meemaken - het vergt meer dan geloof...

Onheilige geest op bezoek

Is het dek te warm of te koud met de afgekoelde buitenlucht zo dichtbij? Waarschijnlijk is het net te warm, en ik lig een flink deel van de nacht wakker, af en aan. Tegen het ogenblik waarop de wekker af zal lopen tast ik de middengolf af op de radio. Die zit aardig vol. In de droom is het zaterdagmiddag iets na drieën. Ik blijf hangen bij een station met vlotte, jazzy muziek, bijna op dansritme. Hee, de platen worden afgekondigd door Peter B. Hij zegt dat dit RVZ is. Hoe kan dat nu? Middengolf? En wat doet Peter B. daar terwijl ik er niet bij ben?
Om vijf uur is het programma afgelopen en – ik weet mij te ergeren aan de onprofessionaliteit van deze gang van zaken – het station gaat op dead air zonder enige uitleg. Naar blijkt tot 22 uur. Dan komt programmaleider T. (ook zoiets – maar de droomlogica gaf hem wel ongeveer de juiste tijd). Ik bel hem op om te vragen hoe dit alles zit, en waarom dat gat er is tussen vijf en tien. “Daar hebben we geen mensen voor,” antwoordt hij. “Hadden jullie mij niet kunnen bellen?” “Wat heb jij te bieden?” Hier was het genoeg. Ik word met een treurig gevoel wakker.
Het gevoel van in de steek gelaten te zijn heeft wel een basis in een realiteit. Maar al met al gaat het dan om (bijna) twintig jaar geleden. Waarom met Pinksteren? (Nu ik mij dit tikkende afvraag schiet mij te binnen dat Ze mij toen in 1991 ’s ochtends zijn komen halen op de ochtend na Pinksteren, om half vijf, vanwege Radio 100. Speelde dit onbewust mee?)

Ruim drieëneenhalf jaar heb ik van twaalf tot pakweg negen dagelijks geluisterd, voorzover ik zelf geen programma maakte. Lang niet altijd tot mijn genoegen, moet ik er bij zeggen, maar vooral om te horen of alles goed ging. Of Ze niet kwamen. Let wel, aandachtig naar de radio luisteren, urenlang, is werk dat andere werkzaamheden uitsluit. Een keer kwamen Ze, op een donderdag, Ze stapten zelfs nog de lift in waar ik uitgestapt was zodat ik voor Ze de deur zal hebben opengehouden zonder het te weten – het station zweeg even daarna, maar de huismeester weigerde een deur te laten forceren en dat was dat. Voor drie jaar. Ze kwamen definitief op 11 mei 1987, omstreeks 19.15u. Op dat ogenblik reed ik net Londen binnen, om plaatjes te scoren, die nooit op RVZ gedraaid zouden worden. Al het monitoren, de al dan niet uitgesproken ergernissen over mensen die het format aan hun laars lapten of verder stoethaspelden, opgelost in de dode lucht.

Waar heeft hij het over?
Over het vluchtige medium radio, een passie – dit woord is alleszins op zijn plaats – sinds mijn vroegste jaren. Hoe vluchtig het is kan al uit het bovenstaande gedistilleerd worden. Misschien moet het verhaal nou toch eens opgeschreven worden.

Nou vooruit, de cauda over in de steek gelaten zijn. Dezer dagen merkte ik dat er mensen zijn die bidden of hopen terwille van mij, naar aanleiding van wat ik over mijzelf geschreven heb op dit log, eerder de afgelopen weken.
De voornaamste reden waarom ik deze persoonlijke ontboezemingen heb gedaan was om een verklaring te bieden bij voorbaat, mocht ik door deze omstandigheden minder vaak “op de antenne” zijn. Het log is opgezet ter vervanging van gesproken woord op de radio. Op de radio ben ik nog wel eens (te) persoonlijk geweest – het schaamrood stijgt mij naar de kaken: de Everly Brothers draaien met It’s been a long dry spell en dan na afloop zeggen: “inderdaad,” pardon hoor alsnog – hier blijft het staan en dus gelden andere overwegingen. Ik zit hier niet voor mijn eigen welzijnsbulletins, denk ik.

Maar goed: voor de bezorgden – dank, de medicijnen hebben allerlei uitwerkingen behalve de beoogde, wat er op zou kunnen wijzen dat het dan toch weer niet mg is al lijkt veel daar wel op te wijzen. Maar omdat ik inmiddels niet meer drie dagen per week in de poli doorbreng weet ik pas over enkele weken meer.

(De illustratie is voor T., van wie ik de gedroomde lompheid in het echt niet verwacht).

Onwaarschijnlijke schoonheid

Gelezen op het achterplat van historische topografische atlassen, per provincie uitgegeven:

"de onwaarschijnlijke schoonheid van het toenmalige landschap" wordt in beeld gebracht.

Behalve de natuursporters - en dat waren toch best nog veel mensen, van F.W. van Eeden tot J.J. Hof - zullen niet veel mensen dat toen gevonden hebben. Er was veel wildernis die ontgonnen moest worden. Stuifzand dat beplant moest. Moerassen die drooggelegd dienden te worden. Wateren die afgedamd moesten worden. En toen Nederland af was ontdekte men de schoonheid van wat geweest was.

Een aantal jaren geleden kon ik door een blessure niet fietsen, maar de lente lokte. Met lijn 30 liet ik mij naar Holysloot brengen om Waterland in te lopen. Tot mijn verrassing werden mijn wandelplannen gedeeld door een man die duidelijk als van Turkse achtergrond te herkennen was. "Ik vind die stadjes van Noord-Holland zooo mooi," verklaarde hij, op zoek naar de schoonheid van de dorpen in de omgeving. De ontmoeting gaf mij het gevoel dat het vast nog wel goed zou komen met Nederland.
Het is wat meer zoeken, maar onwaarschijnlijke schoonheid is nog steeds te vinden, en er zijn nog steeds mensen die haar zoeken - zonder dat ze van zoiets als een beschavingsoffensief hebben gehoord.

Op de foto: Schokland, nu.

I'll pick a rose for my rose

Rozen ent je - iets wat heel meilijk klinkt en een eenvoudige amateur als mij nooit lukt.
Misschien kan het zaad in de bottels in de grond ontkiemen. Zo zullen ze zich in het wild verspreiden, eventueel via vogelmagen.
Van stekken van rozen heb ik nog nooit gehoord. Toch ontwikkelde het bosje dat ik voor de liefste gekocht had al snel wortels, en bleken de uitgebloeide takken in de grond levensvatbaar.
En toen bloeide de stek. Is dat laatste bosje al zo lang geleden? Oei...

Even goed nieuws voor Chagos

Hoe goed kunnnen we Gordon Brown vertrouwen (of zegt Blair zelf nog even njet?).
Niettemin: gelukgewenst, Chagossianen...

Hier en hier.

Iran is ons ongeluk - deel zoveel

Toen het nieuws kwam over het beschieten van een Palestijns kamp in Libanon, dat in handen zou zijn van Fatah el-Islam, werd gemakshalve vermeld dat achter deze soennitische organisatie ("van militanten" is een geijkte uitdrukking) Syrië en Iran schuilgaan. Maakt niet uit dat het soennieten zijn en dat Syrië zeker geen soennitische Palestijnen in Libanon gaat steunen, om van Iran maar te zwijgen.
Hier meldt The Guardian, een krant die zijn beste tijd allang achter zich heeft, dat Iran een groot soennitisch offensief voorbereidt voor de komende zomer in Irak, samen met Al-Qaeda uiteraard. Het is een geheim plan, vandaar dat het Pentagon op de hoogte is. En de Guardian.
In combinatie met deze twee berichten hoorde ik op de radio zondagavond (Newshour) dat Iran zijn invloed wilde gaan uitbreiden in Afghanistan. Dat was wel erg veel oorlogspartijnieuws. Het verband tussen Fatah el-Islam en Iran en het Afghaanse bericht zijn intussen onvindbaar op het net.
Maar dit propagandistische offensief doet vermoeden: uitstel is geen afstel.

Zwemmen bij volle maan

Gedachten op een dinsdagmiddag - het deel van de week waarin het weekblad zakt en er niets meer te schrijven valt..

Zwemmen leer je in zee en dat valt nog niet mee, en kussen leer je als je verliefd bent, onder de maneschijn. De alternatieve radio laat het horen op deze dinsdagochtend. Misschien heb ik wel leren zwemmen in zee, ja, het hoofd boven water houden met schoolslag, verder kom ik niet. En of bij die eerste kus de maan scheen - als ik het wil weten zou ik een oude Enkhuizer Almanak kunnen opslaan maar - veel data weet ik nog, maar deze niet meer. Het was bij een straatlantaarn, zo'n boven de weg hangende, is dat ook goed? Het valt inderdaad beslist niet mee om aan algemeen uitgedragen romantische beelden te voldoen.

Wie zingt of zingen dit eigenlijk? Het kan meersporig of echoënd eenzelfde stem zijn, dan was het Sisi - nooit van gehoord - of het kunnen de Selvera's zijn - wel van gehoord, maar niet van dit nummer. Het singletje De postkoets heb ik een paar jaar geleden ergens gevonden, en inderdaad op de radio gedraaid, en mij afgevraagd: waar gaat dit eigenlijk over? Ik was intussen zo gewend aan De ambulance van Rubberen Robbie dat ik naar een andere wereld moest overschakelen voor dit origineel. Een soort kasteelroman in liedjesvorm, dunkt mij.
De speurtocht naar de Selvera's leerde mij ook dat de helft van dit duo tevens de helft is van Helma en Selma. U heeft dit verbazingwekkende wellicht niet meegemaakt, maar in de begindagen van de Veronica-top-40 waarde hierin een nummer rond, In de bergen van Tirol, dat heel hoog kwam en eigenlijk nogal belegen klonk en dat geheel buiten de context van de rest viel. In die begintijd luisterde ik wel degelijk naar die lijst, want die was nieuw - een wekelijkse Nederlandse top-40? Ook verbazing hierover is niet meer voor te stellen. Helma en Selma blijken van 1954, eigenlijk - het werd er niet bijgezegd destijds, in 1965. En voor de zekerheid: Sisi was in 1964. Het bleek Helma en Selma's laatste kans te zijn, want de hegemonie van Engelstalig genre werd juist bevorderd door die top-40 - tot op heden, vermoed ik.

Ja, dat waren ook de sixties, en dan een hoek die ik niet kende, nog anders dan het gruwelkabinet waarin Heintje over zijn mama en zijn oma zong. Op Hilversum werd dit genre niet ten gehore gebracht als ik het wel heb, op Veronica misschien verstopt in enkele programma's - regionale omroepen? piraten? Luxemburg? Het heeft nu zijn refugium gevonden op de alternatieve radio - wie anders zal Sisi of de Selvera's draaien?
Nog niet lang geleden hoorde ik iemand, die het tijdvak zelf toch echt had meegemaakt, zeggen dat je in de jaren zestig of voor de Beatles of voor de Rolling Stones moest zijn. Een derde mogelijkheid was er niet (voor beide [een beetje] bijvoorbeeld), vond hij. Ik moest denken aan de W van WHS die eens in een programma eerlijk zei dat hij dat had meegemaakt en eigenlijk voor de Pretty Things koos destijds. Geen slecht idee. Wie zou ik genoemd hebben, naast de kleine onder de grote (Animals, Searchers)? De Mojos, de Mighty Avengers, de Poets, de Nashville Teens - eigenlijk was ik een liefhebber van beatgroepen in het algemeen, niet van een bepaalde en zeker niet van een van wat ze dan de grote twee noemden. Tussen die twee hoefde ik niet te kiezen en dat hoeft nog steeds niet en zal ook nooit hoeven. Een andere voorstelling van zaken is een generalisatie achteraf, zoiets als: de maan schijnt bij je eerste kus.

(Het internet ontsluit ook de verstopte geheimen van je eigen bestaan. Omdat ik de datum wel bij benadering weet en hier een maankalender is over vele naburige jaren kan ik nu zeggen: wassende maan, bijna vol. Ik slaak een zucht van verlichting, hoera romantiek - hoewel ik mij allerlei details ervan herinner wist ik dit nu juist niet; en aangezien het voor haar niet de eerste was zal de maan geen rol van belang gespeeld hebben voor haar, misschien vraag ik het ooit eens).

Sisi en de Selvera's, weer een andere blik op de sixties waar we nu net niet hysterisch over zullen gaan doen.

Studiedag Mani

Een studiedag heden 19 mei over het manicheïsme in Driebergen, van het mij tot nu onbekende Origenes-Instituut. Een van de sprekers, Jason BeDuhn, heb ik jaren geleden in New York ontmoet, hij leek toen al een van de weinige echte specialisten op dit gebied. Het esoterisch christendom en het gnostiscisme zijn de onderstromen geweest die het christen-anarchisme mede hebben gevoed. Een instituut dus om op te letten.

Uithongering van de armen

Noam Chomsky legt glashelder uit waarom ethanol en dergelijke vervangers van petroleum de armen van het Zuiden raakt - het beste alternatief voor fossiele brandstoffen voor autovervoer is: zo min mogelijk autovervoer, punt uit.

Dat doet maar best wel

Ja, het had zo mooi kunnen zijn - een Nederland zonder CDA aan de macht. Maar op de schouders van de levende en vooral de dode Fortuijn zijn ze terug alsof ze nooit weggeweest zijn. En ik zal bekennen dat ik in 2002 opgelucht was dat de club de grootste was geworden, en niet de LPF. En nu... Dol op de Markt, maar ernstig ongerust over De Burger. Die rookt, die drinkt (terwijl Balkenende toch zo het goede voorbeeld geeft), die doet aan seks alsof het allemaal niet op kan en alsof het allemaal niet vreselijk ongezond is. Dat laatste is tegenwoordig het argument, en dan liefst met de gedachte dat dit ongezonde gedrag leidt tot kosten. Dat is erger dan dat het niet mag van de Schrift - waar het toch moeilijk zal zijn argumenten te vinden, al weet je nooit.

Een CDA-Kamerlid dat zich bezorgd maakt. Zij hoort bij de lauwen, om met Paulus te spreken. Tuttut hoho, maar ja. Laat ik haar vertoog eens nalopen.

- Met dure Prada-tassen of Armani-zonnebrillen worden jonge meisjes door vrouwelijke leeftijdsgenoten de prostitutie ingelokt. Dit verschijnsel krijgt het etiket ’lovergirls’.

* Tja, daar heeft Metro u aardig te pakken. Maar om hoeveel gevallen gaat het eigenlijk? En hoe nieuw of bijzonder is het eigenlijk, afgezien van die malle aanduiding lovergirl voor een hoerenmadam? Ik weet van mijn school zo twee, wellicht drie meisjes te noemen die het leven ingegaan zijn. Dat is naar. Vooral voor de toeschouwer, denk ik. Hun heb ik er niet over gesproken. Maar goed, is het nieuw? Nee dus.

- We kennen de voorvallen met de zogenaamde ’breezersex’: jonge meisjes die het normaal vinden om voor een drankje, een paar hippe schoenen of een ritje naar huis hun seksuele diensten aan te bieden. Een zeer zorgelijke ontwikkeling.

* Weer iets wat u uit De Media heeft. Breezersex. Die breezer is nieuw, maar is dit verschijnsel zo nieuw? Geen idee - het is trouwens maar net hoe je het uitdrukt: seksuele diensten aanbieden. Tja, zo kun je het ook zien. Hoe weet de schrijfster zo zeker dat de aanbiedster het niet leuk vindt of er onverschillig over is? De aanbiedster - naar mijn weten komt het aanbod van twee kanten. En wat is het verschil tussen: Kom je nog even mee een borrel/kopje koffie drinken? en: Wil je een breezer van mij?

- Onze ouders hebben gestreden voor bevrijding van de onderdrukkende seksuele moraal. Maar nu slaat de slinger naar de andere kant door.

* 'Tuurlijk. Altijd komt er het maar bij een verworven vrijheid. Eigenlijk stelt de schrijfster dat seksuele moraal onderdrukkend is. Maar zij wil toch graag een moraal.

- Van hulpverleners hoor ik dat zij grote moeite hebben om de andere kanten van seksualiteit te belichten. Een meisje uit een opvanginstelling ging met weekendverlof en kreeg van de begeleider een condoom mee. Terug van het verlof bleek zij met vijf jongens seks te hebben gehad. De voorlichting schiet hier volstrekt te kort. Met het meegeven van een condoom los je niets op.

* Misschien had die begeleider maar helemaal geen condoom moeten meegeven. "Bleek zij met"... Heeft zij dat blij verteld? Of met een verdrietig gezicht? Mocht zij niet? Lag de grens bij één jongen, één keer? En wat wilt u met dit ene geval nu eigenlijk beweren?

Maar goed, dit meisje maakt duidelijk: de Seksuele Moraal is aan het schuiven. Van onderdrukkend naar - eh, onderdrukkend?

- Om een tegenwicht te bieden aan de verschuivende seksuele moraal zouden er in ieder geval drie zaken moeten gebeuren. (..) Ik denk aan een ethische code waarin programmamakers en omroepbazen vastleggen wat acceptabel is.

* Volgens mij kijkt u zelf al te veel te vaak naar verkeerde televisie.

- Daarnaast moet seksuele voorlichting een andere inhoud krijgen. Die is nu enkel gericht op de biologische en technische kanten van seksualiteit. Het is noodzakelijk een tegenwicht te bieden door ook de minder grijpbare kanten van de seksualiteit bespreekbaar te maken. We moeten het stellen van grenzen bespreekbaar maken. We moeten het hebben over de emotionele kanten van seksualiteit. Leraren en hulpverleners zullen hierbij over hun eigen taboes heen moeten stappen.

* Moet dit via voorlichting? Laat mij raden: dit moet op school gebeuren, of het CDA-mag-weten waar (leraren/hulpverleners - ik zie de bui al hangen).
Merk op dat de ouders als voorbeeld opgegeven zijn. Of om het even welke andere volwassenen. Waarom zou die leraar of hulpverlener dan wel moeten kunnen vertellen van Mooie Gevoelens en Liefde? Die in ieder geval niet samengaan - dat staat volgens dit CDA-lid vast - met vijf minnaars in een weekeinde. Maar afgezien van de vraag hoe vaak hoe veel mensen dat doen - hoe weet u dat zo zeker? En als u het uit eigen ondervinding weet kunt u beter zwijgen, dunkt mij.

- Tot slot moeten ouders hun verantwoordelijkheid nemen. Te vaak lijken zij, wat voor hen zelf acceptabel is, ook normaal te vinden voor hun kinderen. Deze houding zie je terug in rekken vol naveltruitjes en strings bij de afdeling kinderkleding. Ouders zouden meer besef moeten hebben van de uitstraling die het dragen van dit soort kleding door jonge kinderen heeft, en het gesprek over de seksuele moraal met hun kinderen aan moeten gaan.

* Ha, je verantwoordelijkheid nemen - daar houdt premier Pils ook zo van, van die kreet. Tja, welke uitstraling heeft het dragen van de gewraakte kleding door jonge kinderen, en wat heeft het met seksuele moraal te maken? Het lijkt mij dat het naveltruitje net als de minirok juist oorspronkelijk uit het kinderassortiment komt, laten wij de wereld in dit opzicht niet op zijn kop zetten. Vanwege hun geringe omvang vielen zij in het begin in Groot-Brittannië ook nog eens onder het lagere btw-tarief voor kinderkleding, dat mocht natuurlijk niet voortduren. En zijn deze kledingstukken voor vrouwen dan seksualiserend? Toch vooral bekeken vanuit de bimbocultuur waar het Kamerlid zich tegen keert - maar alles half en lauw, zoals het een CDA-ster betaamt. Wij spreken de omroepbazen vermanend toe. We zij niet tegen commercie, maar het is toch wel betreurenswaardig... We zijn geen zedenprekers, maar ondertussen (wij hebben het 't liefst over normen en waarden, termen uit het eerste college over sociologie, die verder nooit terugkomen, behalve bij Balkenende dan). De wereld is een spektakel, vooral vanaf de televisie.

Ik denk eerlijk gezegd dat het in grote lijnen wel zal meevallen met die seksuele moraal en losgeslagenheid.

Dit aapje is gevlooid. Hierna vind ik de liefdesverhalen van Roel van Duijn plotseling hartige kost. En Roel steekt niet onder stoelen of banken dat hij een ervaringsdeskundige is op het gebied van liefdesleed. Ben ik ook, zelfs al - shock horror - heb ik in jongere jaren ook wel eens enkele tamelijk wilde weekeinden meegemaakt. En echt hoor, ik heb een moraal en ik ben niet losgeslagen. Laat mevrouw Sterk eerst maar eens gaan kijken naar haar Republikeinse geestverwanten in Washington, voordat zij over het kiesvee klaagt. Laat ik met betrekking tot de moraal van de boven ons gestelden ook even verwijzen naar een verder redelijk dubieuze bron.

De dag dat ik mijn vrouw zou gaan slaan

Ooit was het mijn onafhankelijkheidsverklaring ze niet meer te dragen: hemmetjes. Die mouwloze, van wit tot beige in kleur variërende stukken ondergoed. Om redenen waarover ik het al te vaak heb gehad hier overwoog ik gisteren er op zijn minst een te halen.
In het Engels heet zo'n ding al jaren wife beater, en ik kan geen andere reden bedenken dan dat dit betekent dat mannen die dit dragen - liefst thuis zonder bovenkleding - hun vrouw slaan. Er is geen betere verklaring, en het schijnt ook echt zo te zijn, en de televisie speelt een hoofdrol in deze naamgeving. (Wij zagen ook opnamen van morsige lawaaiige arbeiders van Italiaanse afkomst in de VS voor ons - Papa don't preach).
Een wifebeater - maar plotseling schoot mij A. te binnen in zo'n gekleurd hemmetje als bovenkleding - sexy enne... als vrouwen het dragen heet het vast geen wifebeater, en ook geen hubbybeater. "Nee, dan heet het topje. Of tanktop," kreeg ik ten antwoord.
Tanktop. Het klinkt zo martiaal. Het blijkt te verwijzen naar badpakken, die je in swimming tanks draagt, zegt - jawel er is een lemma over - Wikipedia.
Het was bewolkt, het waaide hard - en het bleek knap warm buiten. En iedereen die zich op straat begeven had wist blijkbaar dat het warm zou zijn, behalve wij.
En waarachtig, nooit heb ik zoveel vrouwen in tanktops door de stad zien lopen als op deze dag waarop ik bij wijze van proef zo'n stuk ondergoed ging halen. Of misschien vielen ze mij alleen op deze dag op. Het is niet iets waar ik anders op let, overbodige mededeling wellicht. Straks wordt het nog een dwangneurose ze waar te nemen.
Ik hoop dat ik spoedig een bepaald antwoord kan geven op de vraag: wanneer bent u opgehouden uw vrouw te slaan?

Onder schot

Who would Jesus kill?
Ik heb wel eens een vertoog ten gunste van de atoombom gelezen dat gebruik maakte van de passus waarin Jezus de wisselaars uit de tempel ranselde. Hij was niet geweldloos, waarom zouden wij dat wel moeten zijn?
Falwell heeft het voeren van oorlog door de VS toegejuicht, want er staat geschreven: Draagt elkanders lasten. U begrijpt.
De consequentie van Jezus als stamgod van wit Noord-Amerika is mooi te bekijken bij het aanklikken van de afbeelding.

Geloof in de maakbaarheid van de wereld

De lichte verbazing over de Nederlandse feestdag Hemelvaartsdag blijf ik houden. In veel landen is het geen vrije dag en zal de viering in kerken vrijblijvend zijn (op dit punt zal er geen groot verschil met Nederland zijn). Er moet iets uitgelegd worden, over dat mannetje aan dat hangertje of zo. En de uitleg blijft uit. Het is een vrije dag. Uitslapen of juist dauwtrappen.

De dood deze week van de geestelijk leider van gewillige oorlogsmisdadigers in heden en verleden confronteert iedereen met een restje fatsoen in zijn of haar bast met de ongepastheid, nee de onmogelijkheid zich christen te noemen. Wie zegt christen te zijn dient altijd met de grootst mogelijke argwaan bekeken te worden. In de praktijk komt het denk ik niet voor dat zo iemand een hengst tegen zijn (ik denk toch vooral aan mannen bij zo'n zelfvoldane uitdrukking) wang krijgt om eens te kijken of de andere wordt toegekeerd. Het zou wel de beste reactie zijn - zij het niet in de geest van Christus, moet ik er meteen bij zeggen. Christen kun je niet zijn, het is geen identiteit, je kunt alleen streven de leringen van Jezus van Nazareth te volgen.

Doe ik hiermee tekort aan de verdrukte en bedreigde christenen in de wijde omgeving van het Land van Uitgifte? Liever niet - ik vind het hoopvol dat de nieuwe metropoliet en patriarchale vicarius van het Syrisch-Orthodoxe aartsbisdom van Nederland - medewerker van ons blad Gouden Hoorn [altijd verrassend hoe je opduikt op het internet] -, het streven vooropstelt. Toch is zijn gemeenschap in de eerste plaats getekend door de identiteit van christen, al is dat nog iets anders dan die van Noordatlantische identiteitschristenen.

Het is een verschil, naar het woord van de Romeinenbrief, zich niet te schamen voor het evangelie - wel voor de term christen. Laat ik het daar op houden en mijn verrassing uitspreken over enkele vondsten op de site van ¡Ya Basta!
Hier een aanbeveling van een zelfuitgegeven boek over Universele Liefde. Het milieu geeft te denken.
En tenslotte een pleidooi voor global warming - wat om het verwarmen van het hart blijkt te gaan. Een uitdrukking die mij ook wel de aanvechting geeft om met dingen te gaan gooien, maar de auteur bedoelt het zo lief, blijkt tenslotte - dus het zij hem vergeven.
Citaat van het slot:
Als gelovige wil ik mijn verhaal ook nog wat ruimer kaderen. Versobering en solidariteit zijn twee belangrijke waarden in het christelijk gedachtengoed en komen bijvoorbeeld sterk aan bod in de vastenperiode. Achter de donkere dreiging van de opwarming van de aarde ziet een gelovige het licht van de verrijzenis. We moeten geloven dat we door versobering en solidariteit iets kunnen doen, al mogen we niet blind zijn voor de grote krachten in deze wereld die voluit gaan voor de onwaarden van onderdrukking en geldgewin. Voor een christen is het een grote zonde niet meer te geloven in de maakbaarheid van deze wereld en de goede wil van zijn bewoners. [einde citaat]

We mogen hopen dat dit geloof niet alleen van en voor christenen is - het citaat is van Paul Vereecke te Bonheiden, een dierbare plaats. Daar viel het woord christen toch weer...

Het wonder uit de kraan

Als iemand mij op de ochtend van 16 mei had gezegd dat ik pas halverwege de avond mijn eerste koffie zou drinken zou ik de levensmoed heel diep hebben laten zinken. Geen dope, de hele dag?
Ja. Het viel te overleven. Geen slokje water, geen thee, geen koffie. Het eerste mis je eigenlijk het meest. En omdat een oekaze van de directie heeft bepaald dat er geen eigen waterkokers mogen worden gebruikt (om redenen van verzekering) kan er niets gekookt worden.
Een collega haalt twee 1,5-literflessen cola en dat is het - vochtvoorziening en cafeïnelevering. Verslomend werkt het wel, maar dan: ik woon niet in het bedieningsgebied waar de e-coli-bacterie in het drinkwater is gevonden, ik heb er alleen een baan.
Een besmetting van Uithoorn tot Zandvoort. De schuldigen zijn al gevonden: vogels die in een waterbekken poep hebben kunnen achterlaten. Zijn de normen nu zo zwaar of is Nederland echt zo aan het afzakken als wij allen min of meer stiekem vermoeden? Het ligt aan de plotselinge regen, eigenlijk, is het verhaal. Ja hoor.

Een ware ontworteling van Europa

Wanneer ben ik opgehouden te kijken? Vóór '74, het winnende liedje toen zag ik alleen in het voorbijflitsen, op het einde, en het leek mij wel een winnaar. En dan blijft het weer rustig op het front. In 1989 besprak ik het in een beschouwing voor de radio, getroffen door het feit dat Zwitserland een Reto-Romaanse inzending had. Het Eurovisiesongfestival als schouwtoneel van Europese diversiteit. Frankrijk zond zelfs eens een Bretons lied in. Vooral ook Amina in 1991, die had gewonnen maar door een truc werd weggewimpeld. We hebben Le dernier qui a parlé nog geïntroduceerd bij SCORPIO in Leuven, waar anderen het ook draaiden. Dat kon dus nog.
Maar in grote lijnen was het al zo irrelevant als het sinds de vroege jaren zeventig was, en wordt het alleen maar erger. Althans, in het deel van Europa waar ik dit schrijf.

Maar er zijn gradaties. Er valt te twisten over de einddatum. De recensent van Trouw verwees naar Dingedong als behorende bij "ons" collectief bewustzijn. Dat is toch later. En het kan waar zijn. Afgezien van een Engelse versie door Kees van Kooten (en die tekst is geheel anders) had ik het nog nooit gehoord, toen ik het op een ochtend op Mi Amigo tot mij door kon laten dringen. Het was een beetje een matin après, ik was alleen en het was mijn verjaardag.... "de tijd was om"... Het onnozele lied dat ook weer niet zo heel onnozel was leek een droeve waarheid uit te spreken - maar het was in orde tussen ons, bleek later - de desolaatheid en het liedje stonden en staan wel in mijn bewustzijn gegrift. Dus 1975/76 telt nog.
Wanneer was de tijd dan om voor dit non-event, de gelegenheid om nog enkele maten van het Te Deum van Charpentier te laten horen? Dat het een camp gay event werd was alleen een aanwijzing dat het afgelopen was.

In de tijden van de vakjury was lang niet altijd het winnende liedje ook echt moreel de winnaar. In 1968 was het blijkbaar de opzet Cliff Richard niet te laten winnen, wat ik toen waardeerde en achteraf genant vind. Winnaar was een ripoff van het refrein van Dave Davies' Death of a clown onder de ongelooflijke titel La la la. Wie kent het nog? Zelfs de Nederlandse inzending, Morgen van Ronnie Tober, was interessanter - het is in het Engels gecoverd door de Blue Diamonds en de New Faces. Maar goed, in die jaren moest de heteroseksualiteit van de jury uitgetoeterd worden: het korte jurkje van de Spaanse Massiel trok meer punten dan de pakjes van Dubrovacki Trubaduri, muzikaal gesproken de echte winnaars. Een inzending van Joegoslavië, maar Joegoslavië kon en mocht nooit winnen.
[Laat ik niet het heilig boontje uithangen: als het om het uiterlijk gaat kies ik ook voor Massiel, maar dat was officieel niet het punt. De vakjury zweemde tot aan de rand van de pedofilie met winnaressen als Gigliola Cinquetti en France Gall, maar dit alles terzijde].
De winnares van 1968 onderstreepte wel wat er aan de hand was in Europa. Het had gezongen moeten worden door Juan (Joan) Manuel Serrat, en die was van plan het in het Catalaans te brengen. Dat was niet de bedoeling - officieel mocht die taal niet eens in het Spanje van Franco - en dus werd het het jurkje van Massiel.

Ja, het had zo mooi kunnen zijn, de eenheid in diversiteit van Europa. Het kon niet in 1968, het bleek ook na 1989 niet te kunnen. Ernstig mis was het laten vallen van de regel dat het lied in de of een landstaal van het inzendende land moest worden vertolkt. De tendens naar steenkolenengels werd zo onstuitbaar - en omdat dit Engels de taal van de Markt en Bisnus is waande iedereen zich bijvoorbaat winnaar in het steenkolenengels. Niks Bretons of Arabisch accent, niks Retoromaans. En wonderlijk genoeg wint dan toch een nondescript vergetenswaardig nummer in 2007 in een taal die tot 1992 niet bestond officieel, het Servisch. De stemmenuitslag is een voortdurende illustratie van de waanzin waar Europa doorheengegaan is de afgelopen achttien jaar. De Sowjet-Unie, Tsjechoslowakije, Joegoslavië, ze moesten opgebroken worden, het waren gevangenissen der volkeren. Eeuwenoude haat tussen Kroaten en Serven (of hoe zei men het) moest wel leiden tot bloedige oorlog etcetera. Etnische zuivering en massamoord, het was te voorspellen, achteraf uiteraard.
En als het er op aankomt willen al die brokstukken van gefragmenteerde federale republieken bij de Europese Unie horen, goede vrienden van de VS zijn (een martelkampje is altijd welkom) en NAVO-lid. En bij het Eurovisiesongfestival stemmen de zes voormalige Joegoslavische republieken op elkaar alsof niet eeuwenoude rivaliteit (depuis 1991) hun elkaar naar het leven deed staan. Het is een ongelooflijke vertoning. Dansen op het graf van de doden van Srbrenica. Feest in de huizen van de verdrevenen van Knin. Of niet?
Hier gebeurt iets waarvan ik mij afvraag of ik het nog wil begrijpen.

Als slotakkoord een citaat van de veteraan onder de presentatoren, al mist dit het punt van die dodelijke rivaliteit die wij blijkbaar vergeten moeten zijn:
I've said it so many times it has become a cliché. We won the Cold War but we lost the Eurovision - Terry Wogan

Zeg mij wie uw vrienden zijn

"Jews in France thought that there would be a Zionist government in France, and this is a scandal for them."

Dit naar aanleiding van het verhaal dat de pasgekozen Franse president Sarkozy (hij had een joodse opa, begrijpt u? ik ook niet) Hubert Védrine als minister van buitenlandse zaken wilde. Védrine is lid van de PS en heeft goede contacten in de Arabische wereld.
Het wordt waarschijnlijk Bernard Kouchner, oprichter van Médecins sans frontières, soixante-huitard die genezen is van zijn linkse dwalingen en NAVO-stadhouder in Kosovo is geweest, maar ook nog steeds lid van de PS. Als ik zou schrijven dat hij misschien wel als goede zionistische kandidaat gezien zou worden, wat zou u dan van mij denken? Wat denkt u eigenlijk van de openingszin? Komt-ie van Indymedia, van een openlijk ultrarechtse site met iets van alter of storm in zijn naam?
Ultrarechts is het woord inderdaad wel, maar dan wel de Jerusalem Post. Is die niet van Rupert Murdoch tegenwoordig?

Zie ook: Geert Wilders. Het komt mj voor dat Israel geen vijanden meer nodig heeft, met deze vrienden.

Wat ritselt er in het struweel? Het is Religie!

"Die christelijke cultuur, dat is nostalgie," zegt de Nijmeegse hoogleraar in de geschiedenis van het katholicisme, Monteiro, vandaag in Trouw. "Haar studenten hebben zelden nog eerste communie gedaan, slechts een enkeling is nog gedoopt, al vraagt diegene zich af waarin ze eigenlijk gedoopt is."
Kom, het kan altijd leuker. Hubert Slings, die iets is in Leiden, vertelt "hoe hij onlangs twee meisjes hoorde praten. De een had een kettinkje met een kruisje eraan, wat de ander 'heel gaaf' vond, maar nog mooier vond ze een kruisje met zo'n mannetje eraan." Lachen, gieren, brullen. Jammer dat Elsschot die al gedaan had, maar of Slings dat weet?
Blijkbaar kun je gerust de geschiedenis van het Nederlandse katholicisme doceren aan iemand die niet weet "waarin ze gedoopt is" - een uitdrukking die ik hoe dan ook niet begrijp: gaat het om het gebouw, de nattigheid of de Namen waarin? Haha, dat is natuurlijk deel van de rake grap.
Ja, Nederland ritselt van religie, ma non troppo. De katholieke-kitschzaak van Van Paridon op de Amsterdamse Nieuwezijds Voorburgwal is nu van Abdijkaarsen, verbonden aan de Egmondse abdij. Ik bezoek die winkel in Egmond regelmatig - het is de interessantste zaak in het dorp - en betreur het dat hij tot attractie is gemaakt met ruime parkeerplaats voor auto's en bussen. En nu hoef je er zelfs niet meer voor naar boven het IJ. De zaak in Amsterdam is niet open op zondag. Dat zal wel klandizie schelen.

Ook in de innerer Emigration blijft men als profeet onbegrepen en ongewenst, meldt Baudrillard droogjes.

The race is on - George Jones

Zonder veel zoeken vijfentwintig nummers "waar ik meteen kapot van was" (en in het algemeen nog ben). Moeiteloos bijeengesprokkeld. Ik zou niet durven zeggen dat dit de top-25 is, het streven is wat morbide en waar dient het toe?
De witte Noordamerikanen met hun lijst waar ik eerder op ingegaan ben mogen van geluk spreken dat hunner gelijken vertegenwoordigd zijn. En toen schoot mij mijn eigenlijke nr.1 te binnen, die staat als kop hierboven.

What difference does it make - The Smiths (misschien wel nr.1)

Bellbottom blues - Derek & the Dominoes

The watch - Matthews' Southern Comfort

A morte saiu á rua - José Afonso

Et maintenant - Gilbert Bécaud

By the time I get to Phoenix - Glen Campbell

He fades away - June Tabor

Laura (what's he got that I ain't got?) - Frankie Laine

Take him back - The Contours

Baby don't change your mind - Gladys Knight & the Pips

Ne me quitte pas - Jacques Brel

Emma - Hot Chocolate

Yesterday's dreams - The Four Tops

Song to the siren - This Mortal Coil

Killing moon - Echo & the Bunnymen

Zo mooi - Frank Boeijen

Don't you want me - Human League

Crying in the rain - The Everly Brothers

Sweet dreams - Roy Buchanan

No good to cry - Jimmy James & the Vagabonds

The green fields of France - The Furys & Davey Arthur

A new England - Billy Bragg

Can't get used to losing you - Andy Williams

Thank you for calling, goodbye - Jo Stafford

Is that all there is? - Peggy Lee
Genoeg...

Aan het eind van de wreedste maand

Als ik het toch over de BeeGees heb - enig beraad met mijzelf leverde op dat ik dit hun mooiste vind - melancholiek, mysterieus en een beetje dreigend. Maar één woordje verschil maakt hier alle verschil uit. Op de tekstsite van de gebroeders Gibb staat als laatste woord van de regel:
the day I kissed your cheek and you were gone
niet gone maar mine. Dan is het geen lied meer over verloren liefde, maar over de dreiging van die ander van verre. Je kunt nog denken: dat komt nog wel goed, our love will never die, al zegt dat inderdaad niks - als het echt zo is hoef je het niet eens te bedenken laat staan te zeggen.
Je de plof van ieder neervallend appeltje herinneren...
De Gibb-tekstsite geeft in plaats van het onderstaande "but guess we'll cry come first of May", wat een zeker voortdurend samenzijn suggereert, en niet treurnis om verloren mogelijkheden - en waarom zou je huilen?
Voorbijgegane mogelijkheden waarom je kunt huilen op 1 mei? Ik heb als illustratie maar de lugubere appelboom van de komende Pinksterlanddagen genomen... Ach, de eerste mei...

THE FIRST OF MAY

When I was small, and Christmas trees were tall,
we used to love while others used to play.
Don't ask me why, but time has passed us by,
someone else moved in from far away.
Now we are tall, and Christmas trees are small,
and you don't ask the time of day.
But you and I, our love will never die,
but guess who'll cry come first of May.

The apple tree that grew for you and me,
I watched the apples falling one by one.
And I recall the moment of them all,
the day I kissed your cheek and you were gone.

Now we are tall, and Christmas trees are small,
and you don't ask the time of day.
But you and I, our love will never die,
but guess who'll cry come first of May.

When I was small, and Christmas trees were tall,
do do do do do do do do do ...
Don't ask me why, but time has passed us by,
someone else moved in from far away.

Ter dood veroordeeld?

Scrollend langs Wim de Bies log kwam ik zijn aanbeveling van de vijfentwintig hartverscheurendste liederen ter waereld tegen. Het begint al meteen met een nummer dat ik zo goed als niet ken en dat mij totaal niet intereseert, laat staan dat het voor mij telt. En wie de lijst wil zien moet zelf met de hand steeds het cijfer op het einde wijzigen in de url-balk, en ja, de nr. 1 ken ik al helemaal niet laat staan dat deze mij interesseert... Rock - mag ik een emmertje? Zou De Bie het wel kennen? Enfin, dat moet hij zelf weten.

In de opsomming komt een nummer van de BeeGees voor waar ik tot dusver niet veel gedachte aan besteed heb en dat over een terdoodveroordeelde in zijn laatste uur zou gaan. Ik moet zeggen dat ik met de tekst hier bij de hand nog niet geheel overtuigd ben, maar dat kan ook komen doordat ik steeds "One more hour in my life will be through" verstaan heb, en dit als een esoterische mededeling tot mij heb laten komen. Het is even wennen. Als het klopt kan dit in het repertoire van de strijders tegen het gevangenis-industrieel complex opgenomen worden.

I'VE GOT TO GET A MESSAGE TO YOU

The preacher talked to me and he smiled,
Said, "Come and walk with me, come and walk one more mile.
Now for once in your life you're alone,
but you ain't got a dime, there's no time for the phone."

I've just got to get a message to you, hold on, hold on.
One more hour and my life will be through, hold on, hold on.

I told him I'm in no hurry,
but if I broke her heart, won't you tell her I'm sorry.
And for once in my life I'm alone,
and I've got to let her know just in time before I go.

I've just go to get a message to you, hold on, hold on.
One more hour and my life will be through, hold on, hold on.

Well I laughed but that didn't hurt,
and it's only her love that keeps me wearing this dirt.
Now I'm crying but deep down inside,
well I did it to him, now it's my turn to die.

I've just got to get a message to you, hold on, hold on.
One more hour and my life will be through, hold on, hold on.

Het volk wint toch wel

Het volk wil het liefst een grommend beest zijn. En verdomd, in De Groene, in de jaren zeventig de heraut van de ware proletarische academische inzichten las ik eens dat de taalatomen waar "gewone mensen" zich in uitdrukken zo rijk van expressie zijn dat zij helemaal niet de woordentaal van de bourgeoisie nodig hebben.
Afhankelijk van toon en context kan bijvoorbeeld Hueuh! betekenen:
- heb je al een tientje overgemaakt voor Veronica?
- lust je die patat met gehaktballen niet? ik heb niets anders!
- moeten we niet staken voor opslag en tegen het kapitalisme?
- de universele wereldgeest is de vervolmaking van het dialectische proces van de geschiedenis.
Ja, je moet er even voor gaan zitten om goed te luisteren wat het volk eigenlijk te zeggen heeft, hoeveel rijkdom en nuance en mogelijkheden er zitten in schijnbaar blaffende klanken.
Was het van Co van Calcar - patricische naam, maar dat telt natuurlijk niet - zelf, of van een van zijn epigonen? Wat duidelijk moest zijn was dat wat de heersende klasse voor beschaving laat doorgaan een zware inbreuk is op een hoogontwikkelde andere cultuur, die van het volk. Het volkse denken is onlosmakelijk verbonden aan cultuurrelativisme. Die inbreuk op de eigen cultuur is niet te accepteren, is een aanval op een andere klasse, binnenlands kolonialisme.

Het gewone volk kijkt televisie, liefst gekleed in ondergoed, en laat een scheet of een boer als rijke cultuuruiting. De Royle family zei het duidelijk genoeg. Luister naar het volk en de revolutie is daar. Waarom zou je ze lastigvallen met Sjostakowitsj als ze Big Brother willen?

Dit is ongeveer de onderhuidse redeneertrant achter het leerstuk van het beschavingsoffensief. Ik heb mij als wortel voor de kar voorgehouden dat ik na zekere lopende werkzaamheden een biografie van Jac. P. Thijsse zou schrijven - daar heeft de man en daar heeft zijn streven bepaald recht op. Pech. Er is er een verschenen, en met de biografische en historische cultuur van Nederland moet het daar vast wel bij blijven. (Zie ook: Domela Nieuwenhuis - ja kijk, Troelstra is weer iets geheel anders).
En de onderhavige biografie ziet Thijsse als burgerlijk beschavingsoffensief. Het volk, moet u weten, heeft geen boodschap aan bloemetjes en bijtjes, dat gooit zijn blikjes in de berm en kijkt naar Big Brother. Het zijn de rijke stinkerds die het andere interesses opdringen met militaire middelen (offensief, begrijpt u). Geen boer of scheet, kijk naar het veredelende van de zonsondergang, luister naar het zingen van de tjiftjaf. Hueuh zegt het volk: ik wil Big Brother, betekent dit. Over mijn ongenoegen over deze manier om Thijsse weg te zetten heb ik al in een vroege versie van dit log geschreven.

Aartskleinburgerlijk, een ander woord heb ik er niet voor. Er wordt een standpunt ingenomen als bovenstaand geschetst van het volk, de arbeidersklasse dus of wie daartoe zou kunnen of moeten behoren (werklozen uiteraard in de eerste plaats). En er is de beschaving van de hogere standen, en die wordt dan plotseling in een offensief opgedrongen aan de gewone mensen die daar helemaal niet op zitten te wachten. Het is een idee dat definitief de doodklok luidt over wat inderdaad een bourgeoisoffensief was: de Nederlandse sociaal-democratie, met alle uitingen van het zogeheten cultuursocialisme. Niks klein land met zijn grote schoonheid, niks Wereldbibliotheek, niks natuursport en volksdansen, een boer een scheet en Big Brother, dat moet voldoende zijn. Hoe zou het kleinburgerdom zich kunnen onderscheiden als de lagere standen beschaafd worden? Door het beschavingsoffensief uit te vinden. Ze wilden eigenlijk niet, maar het moest - manu militari. En zie wat er van komt: als je niet uitkijkt steken ze je auto in de hens.

De eerste dag

De datum waarop ik voor het laatst in het ziekenhuis gelegen heb ligt voor de geboortedatum van de meeste geneesheren (de meesten overigens -dames) die met mij in de weer zijn. Wat ik er nog van weet is dat het vies en heet is, in ziekenhuizen. Bij de ziekenomroep van het Burgerziekenhuis, mijn laatste eigen betrokkenheid bij een ziekenhuis tot nu, renden de kakkerlakken over het mengpaneel. Dus ik meld mij op de bijna herfstig aandoende meidag voor dagopname, gekleed in t-shirt. Het is wat frisjes - er is geen loeiende verwarming in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis.

Gesel van mijn jeugd - ik weet niet wat ik er te zoeken had, twee weken "ter observatie", gemompel over dubbele harttonen, iets reumatisch - allebei niet waar - en tenslotte werd in een beulsoperatie mijn rijkelijk vertraagde melkgebit uitgetrokken - was er tenminste nog iets medisch gedaan. Het door bezoek meegebrachte fruit ging in een pool voor alle patiëntjes en men had de goede smaak mij een appel voor te zetten in plaats van de voor mij meegebrachte banaan of sinaasappel - slecht te kauwen als je net bent leeggetrokken, nietwaar. Ik kan mij nog steeds authentiek kwaad maken over deze lompheid.

En dan - ja, het exotische. Die keer dat er om twaalf uur een klokje geluid werd op zaal en een verpleegster voorging bij een zacht zoemende zaal vol kinderen: Jij zijt de jezejendste onder de vrouwen en jezejend is Jezus de vrujt van uw sjoot. Ik weet niet wie het meest gekwetst was: de Amsterdammer in mij of de hervormde jongeling.
Het zou later alsnog goed komen tussen mij en vrouwen met een zachte g, en tussen mij en het katholicisme. Maar ongewenste ziekenhuisopname is geen goed uitgangspunt voor een verzoenende houding.

Ik kijk uit over de stad, kan de plaats ontwaren waar ik woon - het geeft een iets minder desolaat gevoel. Als boek heb ik een deel van Cool memories van Jean Baudrillard bij mij, in de Engelse vertaling in de ramsj opgedoken kort voor zijn overlijden. De juiste diepzinnige kortebaanstukjes onder omstandigheden waarin je je niet kunt concentreren.

De hoofdmoot van de dagopname is een experiment met een medicijn dat, als het werkt, zou aantonen dat mij scheelt wat mij scheelt. Ik ben weer overdreven lucide en zeg dat dit een statistisch onverantwoorde manier van handelen is. De grootogige coassistente zegt dat het dit wel is. We spreken twee verschillende disciplines - laat af, ze zijn geen academisch gevormde patiënten gewend, waarschijnlijk. Maar ik kan niet, het is mijn middel om mijn waardigheid op te houden.

Hoewel ik eigenlijk niet heb willen lezen over wat mij te wachten staat - op het net vind je toch alles over de ziekte die weinigen hebben - weet ik dat er twee injecties zullen komen. Slechts een ervan kan de beoogde werking hebben, maar we vertellen u niet welke dat is, wordt mij gezegd. Al gauw merk ik toch wel dat de eerste de atropine is, om de hartslag aan de gang te houden. Dus is de tweede de neostigmine, bijwerking: zweten en rommelige darmen krijg ik bij voorbaat te horen. Ik lig, op het duurste bed van het ziekenhuis. De coassistente kijkt een kwartier lang toe. Ik weet niet of ik veel te zeggen heb. Een apparaat controleert de hartslag. Ik zweef even terug naar de uren of minuten waarin Ans - gezegend moge zij wezen - mij liefdevol-bezorgd in de gaten hield terwijl ik lag bij te komen van iets te overdadig gebruik van zekere cake (de eerste). Een engelachtige aanwezigheid. Dit meisje doet het voor haar vak - krijg je vaak de kans een geval van myasthenia gravis pseudoparalytica vast te stellen?

Het kwartier van de neostigmine is om. Ik doe de bril af die mij dezer dagen moet beletten dubbel te zien. Met loodzware ogen stel ik vast dat de kamer enkelvoudig is, dat er één coassistente zit en dat er ook verder niets dubbel is. "Het kan van het liggen komen," breng ik naar voren. De medici vinden van niet. Tot nader order is de diagnose vastgesteld. Ik ben er al niet meer blij om, want het speuren van de liefste op het net over de ziekte heeft mij al bijgebracht dat alleen de symptomen te bestrijden zijn, niet de ziekte. Dus dit betekent blijvend medicijnen slikken. Men kan het niet ontkennen.
Niet veel later zit ik op een bankje in het Oosterpark.

De lucht is dreigend, maar ik loop terug, een zekere plechtigheid mag er wel aan deze opnamedag verleend worden. Als het begint te regenen ben ik precies bij het punt waar ik wilde zijn: de platenzaak in de Utrechtsestraat, zo nauw verbonden met de 95,5 en later met 100. Nu eigendom van de overburen. Ik merk dat het speuren moeilijk gaat. Om opkomende misselijkheid te voorkomen hak ik de knoop door met een verzamelcd van P.J. Proby waarop zijn eerste lp's zijn samengebracht (niet de afgebeelde dus).

Dit is de eerste dag van de rest van je leven. Het is mij ooit monter verteld bij een training, bij de openingssessie in de ochtend. De formulering is licht schokkend, maar onmiskenbaar waar. Was er op de Nederlandse radio niet ooit een programma dat zo heette of dit als motto had, met de titel in het Engels natuurlijk, want dan is het minder cru of waar? Dit is de eerste dag van de rest van mijn leven waarin ik pillen zal moeten slikken, bedenk ik lopend langs de gracht. Bijna iedere dag is er wel de eerste van een rest enzovoort. Ik heb nooit gedacht: dit is de eerste dag van de rest van mijn leven dat ik zonder vader voortmoet. Dit is de eerste dag van de rest van mijn leven waarop ik niet meer op school zal zitten. Dit is de eerste dag van de rest van mijn leven waarin jij niet meer mijn lief zult zijn. En meer. Nee, pas nu brengt iedere stap op weg naar de apotheek mij de wetenschap over de rest van mijn leven bij. Redelijkerwijze kun je niet zeggen: "hij was ongeneeslijk ziek". Chronisch dan maar? Samen chronisch ziek, kan ook romantisch zijn - de zij in mijn leven is diabete. En daar was ik Nog Bij Moeder ook al aan gewend.

De apotheek heeft de medicijnen niet op voorraad. Trots zeg ik dat maar een op de vijfduizend mensen het heeft, dus dat het mij niet verbaast. Wees er maar blij mee.

Als Jim van het nieuwgekochte album She cried ten gehore brengt kan ik even mijn eigen traan plengen. Even maar.

De korte meditatie: de Heer heeft gegeven, de Heer heeft genomen, geprezen zij de naam des Heren. En gaat nu allen heen in vrede.

...en al deze dingen zullen u toegeworpen worden

Eerst een klein persoonlijk-politiek dagboek van de meidagen die Nederland in het wereldnieuws brachten. Donderdagavond 2 mei zag ik een fragment van het Nederlandse televisiejournaal, genoeg om ongelovig met mijn ogen te knipperen, maar het bleek waar. Pim Fortuyn was "natuurlijk", zoals hij zelf zei, voor een pardon voor asielzoekers die al jaren in de wachtkamer zitten in Nederland. Onmiddellijk belde ik de christelijke familie A. uit Syrië op, die al ruim negen jaar in vrees en beven en inmiddels zonder hoop wachten. Een van hen had net weer een afwijzing binnen, en wat nu? Maar dit klonk naar goed nieuws.

Op de Bevrijdingsmarkt op het Museumplein, 5 mei, had de Lijst Pim Fortuyn een stalletje. Toen ik het ontdekte was het net onderhanden genomen door zich noemende Internationale Socialisten, die de affiches met de foto hadden weggescheurd. Nu moet ik niets hebben van persoonsverheerlijking, maar een symbolische moord - zo interpreteerde ik die aanval - roept nog net wat meer weerzin bij mij op. Of ik wel wist wat dit voor een partij was, vroeg een van de internationaal-socialistische helden mij. Ja, dat wist ik, en daarom wilde ik hier even praten. Met de man achter de stal, die duidelijk geen raad wist met het nieuwe standpunt van zijn idool.

Het nieuws van de allesbehalve symbolische moord hoorde ik - wat is toeval? - aan tafel in het Harriet Tubmanhuis, de volgende dag. De kogels troffen ook de gedachte aan een pardon voor asielzoekers. Vermoedelijk afgevuurd door een bewapende veganist, een milieuactivist met auto bij de hand, die vast ook vond dat Nederland vol genoeg was.

Want laten we wel wezen, de drie grootste partijen van dat moment spraken zich meteen uit tegen dit plan van Fortuyn. En de lijst Fortuyn-zonder-Fortuyn heeft zich hier zonder meer in geschikt. Wij moeten ons steeds blijven voorhouden dat wat veranderd is de laatste tijd in Nederland de retoriek is, niet het beleid. Uitgerekend de man die dit nu zou moeten gaan uitvoeren had kort tevoren als ex-IND-er en asieladvocaat gezegd dat het Paarse beleid al niet vol te houden was. Wat veranderd is, is bijvoorbeeld dat een mijnheer Blokker hardop vindt dat zijn winkels worden leeggestolen dankzij "de asielindustrie in dit land", en de tegenstemmen zijn minder dan zwakjes. Ik heb zeer weinig Nederlandse eigentijdse "helden" - Freek de Jonge is er een. Ik schrok erg toen hij volkomen van de kaart leek, in die vreemde meidagen, de Nederlandse Mei van Rechts kunnen we nu zeggen. Freek heeft zijn verstand terug, en ik zeg het hem graag na: de rancune van de gemiddelde Nederlander die zich tekort gedaan voelt heeft een politieke stem gekregen. Ik sta in de file, ik sta op de wachtlijst en mijn moeder durft niet meer over straat 's avonds: allemaal de schuld van allochtonen en vooral van de asielzoekers. Dat deze rancune aan de macht is zal niet lang duren. Dat allerlei dingen nu maar eens gezegd moeten worden zal wel langer duren. Bijvoorbeeld: "ze moeten zich maar es aanpassen", al is niet duidelijk wie "ze" zijn en waaraan ze zich hebben aan te passen. Moeten "ze" van Gordon houden, of is Celine Dion al "eigen" genoeg? We moeten niet net doen of eufemismen als "multiculturele samenleving" of "allochtoon" meer waren dan een buiging in woorden voor een restje beschaving dat verder nergens uit bleek. Asielzoekers en zij die als zodanig behandeld worden krijgen al jaren te horen dat Nederland vol is en dat ze derhalve niet welkom zijn. Het grootste deel van "links" mag zich aanrekenen voor dit beleid mede getekend te hebben en het krijgt de trap na van de menigte dat het dit land heeft laten vollopen - en ook nog eens dat het "Pim" vermoord heeft. Het ziet er somber uit, maar het valt allemaal wel mee. Zo besluit Han van der Horst, optimistisch multiculturalist en een oude makker van mij uit de anarchistische beweging, zijn geschiedenis van dit land onder de eenvoudige titel Nederland. Een aartsnederlandse reactie?

Het is in ieder geval bij uitstek anarchistisch om niet pessimistisch te zijn. Wie gelooft in de natuurlijke goedheid van de mens kan niet volharden in het geloof dat mensen het slechte blijvend kiezen. De hoop is ons gegeven terwille van de hopelozen. Maar het is al evenmin christelijk om pessimistisch te zijn. Jezus maant Zijn volgelingen tot waakzaamheid: Matth. 24:36-51, maar meer nog tot optimisme: Matth. 6:19-33, 10:16-33. Vreest niet, want er is niets wat niet ontdekt zal worden, of verborgen, wat niet geweten zal worden. Zeker, er moet af en toe naar teruggekeken of -gelezen worden in tijden die tot moedeloosheid verleiden. Maar het lijkt mij duidelijk dat christen-anarchisten niet plotseling wèl pessimistisch zouden moeten zijn. De geniale politieke weerhaan Willem Bilderdijk dichtte het in zijn bewogen dagen:

Deez' ellenden
gaan volenden
En verpletterd wordt het juk!

Geniet vooral met mate, of liever: helemaal niet

Peter Maurin vindt dat het christen-anarchisme een streven is naar een maatschappij waarin het mensen gemakkelijk wordt gemaakt goed te zijn. Een mooi streven. Geluk moet dan gelijk zijn aan goedheid - er moet een Grieks idee van deugd (aretè) achter zitten.
Maar wat nu als een maatschappij waarin mensen zich gelukkig voelen vanzelf al neigt naar het bedoelde goede? En wie streeft waar naar het geluksmaximum (dat per definitie niet met kapitalisme te verenigen is)?

Verheffing van het volk maakt het beter en gelukkiger - het is zeker ook een anarchistische gedachte. Laat de gedachte van de verheffing varen en er blijft een zich terecht altijd tekortgedaan voelende massa over. En er boven verheft zich een overheid die beter weet dan de massa hoe deze moet leven, althans wat zij na te laten heeft: drank, drugs, vet eten, geen lichaamsbeweging behalve misschien op de dansvloer waar de decadentie steeds op de loer ligt. Het is niet nieuw, maar er staat dezer dagen geen gedachte van verheffing van de heffe des volks tegenover. Stelt Stephan Sanders in Letter en geest, en hij kan best wel eens een beetje gelijk hebben. Maar wat er tegenover te stellen?

Sanders schrijft de term beschavingsoffensief toe aan historicus Piet de Rooy. Klopt dit? Het is een gevaarlijke term voor iemand die zo dicht bij de PvdA staat en tegelijkertijd zo ironisch is over het nieuwlinkse cultuurrelativisme. Maar ja, sinds wanneer zouden doordachte termen en sociaal-democratie samengaan?
Een mogelijke bron voor De Rooy als bron voor deze aartskleinburgerlijke term is Abram de Swaan.

Schuldig landschap in Amsterdam

Wim de Bie plaatst deze foto - een gewone Amsterdamse tramcombinatie in een gewone omgeving, met ongewone passagiers en bestemming. Hij ziet Duitse militairen op de treeplank staan en een vrouw met een tas waarin persoonlijke spullen voor de reis zullen zitten. De tram is dan op weg naar het station, Joden worden op transport gesteld, al in Amsterdam zelf.
Ik zie slechts een Duitse militair; ik kan ook niet opmaken of de mensen aan de kant onverschillig toekijken. Gisteravond was Netwerk geheel gewijd aan een van de weinige overlevenden van Sobibór, en deze zei achteloos, toch met de kennis van later, dat toen hij aankwam bij het kamp hij het er niet onaardig vond uitzien.
Dat de mensen met gebalde vuisten woedend knarsetandend zouden moeten toezien bij iets wat ze in het echt niet konden bevatten - het is invulling achteraf.

Er rijdt nog een fiets op de foto. Het is op een dag waarop de vuilnis wordt opgehaald. De gevelwand is moeilijk thuis te brengen, een redelijk brede straat met jonge bomen ter weerszijden. De motorwagen is ingetuigd als lijn 7, een tramlijn die nu juist niet naar een station reed in die dagen. De straat hoeft niet langs de route van lijn 7 zelf te zijn; het is een Amsterdamse arbeidersbuurt zo te zien - de Afrikanerbuurt (die werd in die jaren voor korte tijd op het tramnet aangesloten, ironischerwijze); de Pijp, Dapperbuurt (de Eerste Van Swindenstraat?), de Marnixstraat of Staatsliedenbuurt - het kan zelfs de Czaar Peterstraat zijn, als er nog stroom op de bovenleiding zou zijn geweest (de tram is er in 1938 verdwenen). Of, waar lijn 7 wel thuishoort, de Mercatorbuurt of de Kinkerstraat.
Schuldige tram, schuldig landschap?
Er is een goede kans dat de tramcombinatie nog gevorderd is door de Moffen en dienst heeft gedaan in een Duitse stad. De Amsterdamse Keulenaars (tientallen jaren eerder gefabriceerd in Keulen) werden nota bene naar Keulen gesleept. Dit landschap heeft eigenlijk zo veel gezien.

Twee minuten vergeetachtigheid

Zo opgegaan in de uitslagen van de verkiezingen bij de westerburen dat we compleet vergeten waren omstreeks achten dat het de vierde mei was. Bij welke instantie moet je je leedwezen over de misser uitspreken?
Een kwartier over achten de omissie ontdekt, snel naar Nederland gezapt en daar een ceremoniemeester horen aankondigen de menister-president en de menister van defensie en de gevolmachtigd menister van - ach, wat maakt het uit, ik kan het niet eens meer aanhoren. In Nederland is het een verdienste om op belangrijke ogenblikken via de media te laten horen dat je maar een eenvoudige boerenlul zonder kouwe kak bent: de verlaiden tait van aurlog is vraide, en daar komt de menister een krans leggen.
Wat hadden we ook alweer te excuseren?

MC RG de MG

Het is een exclusief gevoel te behoren bij een gezelschap van wie er slechts een op de vijfduizend voorkomt. Gediagnostiseerd op myasthenia gravis, hetgeen tot nader order alle lichamelijke ongemak zou verklaren, een schaarse auto-immuunaandoening waar misschien toch iets aan te doen is. De hybride naam betekent niet meer of minder dan: ernstige spierverzwakking.
Als ik in staat zou zijn een allnighter te doen (wat zou ik er voor geven, maar komt de mogelijkheid nog terug?) dan weet ik een mooie nieuwe naam voor mijzelf. Besloten in de kop van dit stukje.

Meesterstuk

Een dierbaar Dylannummer, de titel zal mijn lijfspreuk wel blijven, hoewel het dezer dagen eigenlijk door mijn hoofd spookt vanwege de derde regel.
De versie van The Band is toch de beste, met het accordeon-intro dat zelf een belofte inhoudt die werkelijk gevolgd wordt door een meesterstuk.

WHEN I PAINT MY MASTERPIECE

Oh, the streets of Rome are filled with rubble,
Ancient footprints are everywhere.
You can almost think that you're seein' double
On a cold, dark night on the Spanish Stairs.
Got to hurry on back to my hotel room,
Where I've got me a date with Botticelli's niece.
She promised that she'd be right there with me
When I paint my masterpiece.

Oh, the hours I've spent inside the Coliseum,
Dodging lions and wastin' time.
Oh, those mighty kings of the jungle, I could hardly stand to see 'em,
Yes, it sure has been a long, hard climb.
Train wheels runnin' through the back of my memory,
When I ran on the hilltop following a pack of wild geese.
Someday, everything is gonna be smooth like a rhapsody
When I paint my masterpiece.

Sailin' 'round the world in a dirty gondola.
Oh, to be back in the land of Coca-Cola!

I left Rome and landed in Brussels,
On a plane ride so bumpy that I almost cried.
Clergymen in uniform and young girls pullin' muscles,
Everyone was there to greet me when I stepped inside.
Newspapermen eating candy
Had to be held down by big police.
Someday, everything is gonna be diff'rent
When I paint that masterpiece.

Uitzonderingen op uitzonderingen

Het officiële bulletin, hier maar even overgenomen, want of het daar blijft staan weet je maar nooit:

Koninginnedagtramlijnen
Tram 71: Osdorp De Aker - route tram 1 - 1e Constantijn Huijgensstraat - route tram 2 - Nieuw Sloten v.v.
Tram 72: Geuzenveld - route tram 13 - Marnixstraat - route tram 17 - Osdorp Dijkgraafplein v.v.
Tram 73: Sloterpark(bad) - route tram 14 (westzijde) - Marnixstraat - route tram 10 (westzijde) - Van Hallstraat v.v.
Tram 74: VU medisch centrum - route tram 16 - Weteringcircuit - route tram 10 (oostzijde) - Plantage Parklaan v.v.
Tram 75: Amstelveen Binnenhof - route tram 5 - Beethovenstraat - route tram 24 - Stadionweg (oude eindpunt tram 24) v.v.
Tram 76: Station RAI - route tram 4 - Frederikspein-Sarphatistraat-Alexanderplein - route tram 9 - Diemen (Sniep) v.v.
Tram 77: Flevopark - route tram 14 (oostzijde) - Sarphatistraat-Frederiksplein - route tram 25 - Pres. Kennedylaan v.v.
Tram 78: Azartplein - route tram 10 (oostzijde) - Sarpahatistraat-Van Woustraat-Rijnstraat-Vrijheidslaan - Amstelstation v.v.
Tram 3: normale route Zoutkeetsgracht - Muiderpoortstation v.v.
Tram 12: normale route Station Sloterdijk - Amstelstation v.v.

Opmerkelijk dat speciaal voor Koninginnedag de verbinding VUMC-Plantage Parklaan weer even mocht bestaan. Het was het tweede jaar dat in Amsterdam tramlijnen met een nummering in de zeventigtallen rondreden, de nummers die decennialang gediend hebben voor het nachtnet. Merkwaardig is dat ik de lijnen 3 en 12 ben tegengekomen op de Rozengracht/Marnixstraat, en lijn 12 ook in de Kinkerstraat komend van west. Uitzonderingen zijn er om uitzonderingen op te maken. En een papiertje met het lijncijfer moet duidelijk genoeg zijn - dan hebben conducteur en bestuurder tenminste nog iets om uit te leggen.
Op de foto rijdt lijn 73 ook in de Kinkerstraat, pas na het maken van de foto kwam ik er achter dat de lijn daar helemaal niet moest rijden.