Revanche uit Parijs en Soesterberg

Het zou een vleiende gedachte zijn: leest men bij de Presses Universitaires de France de AS? Het is niet onmogelijk, maar wel onwaarschijnlijk. In ieder geval heeft men in de reeks Que sais-je? afstand genomen van het twee jaar geleden in het Nederlands vertaalde prul van Arvon en een nieuw deeltje uitgebracht: L'anarchisme en Europe, door Gaetano Manfredonia. De schrijver heeft zijn sporen verdiend met het bestuderen van het ("Latijnse") anarchisme. Reden om opgelucht adem te halen - PUF en ik zijn weer vriendjes!
Natuurlijk is het gemakkelijk de gebreken van zo'n boekje vast te stellen. De kleine landen worden slechts in een terloopse zin afgehandeld, en dat heeft Nederland bijvoorbeeld niet verdiend. Domela wordt zelfs niet genoemd, laat staan anderen! - wel Cornelissen, maar wat wil je - die hoort bij de Franse traditie. Vanuit Frans standpunt is het vrijwel negeren van (Franstalig) Zwitserland toch ook merkwaardig. Maar genoeg gekniesd - dit is een goede globale inleiding op wat de titel belooft. En ook voor ingewijden valt er nog uit te leren. Manfredonia neemt ten aanzien van de geschiedenis en actualiteit van het anarchisme een geheel ander standpunt in dan Arvon: het was met de Eerste Wereldorlog niet afgelopen (Arvon beschouwde "Spanje" als een merkwaardig ongelukje - een prul, zoals ik al zei). Het anarchisme heeft zijn "tocht door de woestijn" gemaakt in de jaren veertig en vijftig, is herrezen (Provo, Mei '68) en heeft als enig overgebleven, niet gecompromitteerde socialistische stroming de toekomst, vooral in Oost-Europa. Het kan blijven bestaan, omdat het in het kapitalisme niet oplosbare kwesties aan de orde stelt. Het moet wel aan herbezinning doen - zonder het anarcho-syndicalisme helemaal als afgedaan te beschouwen lijkt Manfredonia meer te zien in het libertair municipalisme. Hoe dan ook, met deze diagnose kan ik ook van harte instemmen. Omdat nog maar weinigen in Nederland Frans lezen zou dit snel vertaald moeten worden - en mag dan mag Bert Altena's nawoord bij Arvon er bij, zodat we een fatsoenlijke inleiding hebben? Dank u wel.

In alle verwarring zijn we het koninklijke huwelijk alweer bijna vergeten. Kort voor zijn trouwen moet de kroonprins bekendgemaakt hebben dat hij, als koning, Willem IV wil gaan heten. Reden voor uitgeverij Aspekt om nieuwe ster aan het sociaal-historische firmament Dennis Bos te vragen Koning Gorilla uit de kooi te halen en in te leiden. Naast de facsimile herdruk is er een gemoderniseerde versie bij, waarbij sommige destijds kiesheidshalve weggelaten namen wel ingevuld zijn. Ruim een eeuw geleden waren het de hoge heren die zich met schandelijke dingen bezighielden, en de werklieden keken er met een mengsel van afschuw en wellust naar. Misschien kijken "gewone mensen" nu alleen maar naar de rotzooi van SBS en V8, en moeten ze nog steeds niets van malligheid hebben, maar ik zou daar geen weddenschap op aandurven. Raar eigenlijk dat de socialisten (anarchisten) succes hadden met moralistische praatjes tegen de koning, in plaats van met een ferm principieel-republikeins (anti-etatistisch) betoog. Enfin, de overgrootvader van Beatrix staat te kijk en een moeilijk vindbare tekst is - terdege ingeleid - weer beschikbaar. Waar zo'n huwelijk toch weer goed voor is (een vorige herdruk dateert uit de tijd van het voorlaatste kroonprinselijke huwelijk). [2002]

- Gaetano Manfredonia, L'anarchisme en Europe. Que sais-je? vol. 3613. Paris: Presses Universitaires de France. 127 p., ca. €7,50.
[S. Roorda van Eysinga], Willem III - koning Gorilla. Ingeleid door Dennis Bos. Soesterberg: Aspekt. 128 p.