Harry komt pas echt helemaal los als hij aan Indisch eten (terug)denkt. Heel hete kip... "Ajam roedjak?" veronderstel ik. "Nee, heel fijn gesneden - ajam paniki, dat is het." De gerechten als het ware proevend begint hij met zijn opmerkelijk Indisch accent de bereiding te beschrijven. Ik noem nog maar iets typisch-Indisch, sambal goreng boontjes. Zijn zuster Linda weet meer: dit was het laatste dat hun moeder gegeten heeft. Even terug naar de Oost - met de laatste maaltijd. Wonderlijk, het hierover te hebben in Carson City, Michigan, in een gevangenis.
Ik wil het er verder wel over hebben, maar nu niet! Nu de godvergeten hypocrisie van de orang-orang Belanda eens even over de hekel.
Ik heb het als boekhandelaar verbonden aan een reisbureau te vaak meegemaakt. Mensen gingen graag naar Indoneeeeesieje. Het waren altijd heel witte mensen. Ze gingen meestal naar Java. Bij dit reisbureau was Bali eigenlijk te ordinair.
"En de buitengewesten, ook interessant." Ze krompen ineen, want de term was toch ook niet onbekend. "Ja, we gaan ook naar Soelaweeesi." "Ik heb wel boeken over Celebes, hoor." Ze huiverden. "We gaan naar Soelaweeesi." "Dat zeg ik, Celebes."
Deze mensen noemden Java namelijk nooit Djowo, of voor mijn part Djawa. Maar Nieuw-Guinea, als dit al een bestemming was, dat mocht niet zo heten. Of Celebes. Of Borneo. Dat moest dan Kalimántan heten, alsof deze deskundigen het wel konden uitspreken. De Molukken was weer ander bier. Ik wilde wel adverteren met de kreet "Toean besar zijn voor een schijntje" (of "Karma op een koopje" voor de Indiagangers), de baos moest hier wel om grinniken maar adverteerde zo niet.
Wat brengt Nederlanders naar de gordel van smaragd als zij niet willen erkennen dat hier nogal wat Nederlandse sporen zijn nagelaten? Is dit gêne over het kolonialisme? Bij echte schaamte zou je er - als je er niets te zoeken hebt wegens je achtergrond - helemaal niet naar toe moeten gaan. Ook al ben je naar Nederlandse begrippen niet rijk, daar ben je dit wel - je bent wit en toerist en hebt er eigenlijk niets te zoeken. Behalve dan dat je het aan je lijstje exotische bestemmingen kunt toevoegen.
Dit soort hedendaagse kolonialen beheerst inmiddels het vertoog over voormalig Nederlands-Indië. Zij schrijven Bandung, Sukarno en Suharto, geheel tegen de gewoonte van de mensen in Bandoeng en de genoemde ex-presidenten in. Zich verdiepen in het Maleis althans Bahasa Indonesia, of het Javaans, of welke taal dan ook is niet nodig. We kunnen wel terecht met Engels. Zo gaan ze dan ook varen op Leek Toba. Zie, daar krimp ik nu van ineen.
Ter ere van Harry Bout hebben we wat van die malle mandjes gekocht in de supermarkt. Met ayam paniki (dan maar even niet vegetarisch) en sambal goreng buncis, want zo moet het hier gespeld worden. Hoewel de kok het androgyne moet uitstralen dat de witte bij de gekoloniseerde man graag ziet, worden de gerechten Indonesisch genoemd. Ajam paniki komt dan bijvoorbeeld van Sulawesi.
Merkwaardigerwijze hoor ik nooit Britten over Bharat praten. Waarschijnlijk valt dit zelfs mensen van Indiase achtergrond in het Verenigd Koninkrijk moeilijk, evenals Chenay, Mumbai en Varanasi niet vanzelf spreken. Sri Lanka is er wel doorgekomen, meen ik.
Mijn enige band met Indië is een foto van het graf van een oom die ik nooit gekend heb. Hij was daar als soldaat in 1945 of was het 46, en was binnen een paar dagen geveld door friendly fire, nou ja, om precies te zijn, overreden door een jeep. Een te armzalig verhaal om nou ook eens over een Indische connectie te beginnen, dunkt mij. Het gebrek aan eigenbelang ontslaat mij echter niet van de morele plicht tot inlevingsvermogen.
Als ik echt iets met Indië had zou ik mij bijna voortdurend verraden voelen door die kaaskoppen om mij heen die doen of er nooit iets aan de hand is geweest. Deze geïmmigreerde - grote - minderheid is zo goed als onzichtbaar en onhoorbaar geworden. Wellicht berusten de Indische mensen in het verraad - alsof "zij" verantwoordelijk waren voor het achteraf zo verachtelijke kolonialisme.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten