Het achtenveertigste uur van Nicolaas Matsier is een roman. De schrijver beklemtoont dit zelf in zijn nawoord. En de innerlijke monologen van de ambtenaren die er in voorkomen hebben allemaal betrekking op het zelfde dossier. Daaruit kun je afleiden dat het geen documentaire is, geen non-fictie (en daarin zou een monologue int�rieur natuurlijk ook niet passen).
De schrijver hoeft zich er niet over uit te laten, daar heb je lezers voor. De roman is door recensenten gemakshalve afgeschilderd als een relaas van de feitelijke onkenbaarheid van de medemens. Als je het zo wilt lezen... Maar het lijkt mij een goedkope uitvlucht. Aan het innerlijke woord zijn steeds ambtenaren - en twee advocaten - die het dossier van iemand uit Soedan doornemen. De man is in Schiphol gestrand zonder papieren, heeft - een andere manier is er niet - asiel aangevraagd en dit wordt in Nederland bijna per definitie geweigerd. Ook in dit geval. De redenerinkjes, de betweterijtjes, het zich beroepen op de regeltjes ex Vreemdelingenwet 2000, de strik die om het hoofd van de vluchteling wordt gedaan - op volkomen wettige manier natuurlijk.
De roman documenteert de glijdende schaal waarop overheidsdienaren zich van begin af aan bevinden: het begint bij het innen van bekeuringen of belastingen, het inspecteren van het onderwijs of de zogenaamde zorg. Hier zijn we in de fase warin direct over iemands leven wordt beschikt, maar natuurlijk geheel conform de wet en de regels. Het eindpunt van de glijdende schaal is het vernietigingskamp. De banaliteit van het kwaad is van begin af aan banaal.
De titel verwijst naar de achtenveertig werkuren die er uitgetrokken mogen worden voor de toelating of afwijzing van iemand die Nederland wil betreden en daarin gehinderd wordt op het vliegveld. De afwijzende beslissing wordt, stelt de schrijver, meestal pas in de laatste minuten van het laatste uur ter hand gesteld in onbegrijpelijk ambtenarenproza in een bij voorbaat al onbegrepen taal. Ook de chute in het verhaal is levensecht, als op verschillende manieren betrokkene bij het grenshospitium kan ik dit verzekeren. Lees het vooral zelf...
- Nicolaas Matsier, Het achtenveertigste uur. Amsterdam: De Bezige Bij. 18,50 euri.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten